Yürür iken dayanıb kuvvet almak için erkekler, bâzan da kadınlar tarafından taşınan ve sûreti mahsusa da bu iş için yapılmış değnek - sopa; husûsiyeti el ile tutma yeri, bir sapı bulunmasıdır; yere temas iden ucu daimâ ince olup yukarıya doğru kalınlaş...

Ekmeğin ve francalanın iki ucu sivrimsi ve uzun şekillendirilmişinin adı; zamanımızda bastonun kendisi kullanılmaz olduğundan ekmek ve francalaya verilen bu isim de unutulmak üzeredir, baston yerine “uzun ekmek”, “uzun francala” deniliyor. Şu konuşma 1...

1840 da İstanbulda doğdu, vezir odacılıklarında bulunmuş Tığlıoğlu Lâtif Ağa adında birinin oğlu idi, 1846 da sabî iken Mızıkai Hümâyun takımına kaydedildi, eli ayağı düzgün ve yüzü gaayetle dilber bir çocukdu, henüz on iki yaşında iken saray erkânı ta...

Abdülâziz devrinde Aksarayda Oğlanlar Tekkesinde genc bir yanaşma - uşak olub fevkalâde güzelliği ve bilhassa zikir halkasına katıldığı zamanlar aşırı cezbesi ile, İstanbul’un en namlı külhanbeylerini yetiştirmiş bulunan Aksarayda büyük bir şöhret olmu...

Kırım Harbi yıllarında kayıkcı Hâşım adında yaşıdı bir arkadaşı ile beraber esrarengiz bir cinâyetin kurbanı olmuş on yedi yaşında güzelliği ile meşhur ve tulumbacılıkda da namlı bir delikanlıdır. Üsküdarlı halk şâiri Tophâne kâtiblerinden Âşık Râzinin...

İkinci Abdülhamid devri sonlarının en namlı kasa hırsızlarından; temiz ve ictimâî seviyesi yüksek bir ailenin evlâdı olarak doğmuş, Galatasarayı Sultanisinde okur iken, pek dilber bir çocuk olan Basri henüz onbeş yaşında iken kötü insanların fesad ağın...

İkinci Abdülhamid devrinde İstanbul’un azılı külhânîlerinden; 1885 - 1890 arasında Galata ve Çeşmemeydanını bıçağı ile sındırmış bir şerir. Uygunsuz oğlan, fâhişe ve kumar yüzünden meyhâne ve kahvehânelerde büyük kanlı kavgalar yapmış, iki defa güpegün...

Taksim nahiyesinin Şehit Muhtar Bey mahallesi sokaklarındandır, Tarlabaşı caddesi ile Taksim Yağhânesi sokağı arasında uzanır. Tarlabaşı caddesinden girildiğine göre iki araba geçecek genişlikde, paket taşı döşeli ve az meyillidir. İki yanında dar yaya...

Basmacıların işinden günlük sohbet diline geçmiş bir deyimdir; çeşidli yerde, mânâda kullanılır: 1 — Hiçbir yeni fikir eklemeden dâima ağızlarda dolaşmış, dolaşa dolaşa eskimiş güzel sözleri, hikmetleri tekrarlayıp konuşma: Basmakalıp konuşmak; misâl ...

Külhânî argosunda “çekilmek”, misâl: “Bayramda moruğa (babama) gittim, suratıma bakmadı, el öptürmedi, ben de basdım, geldim buraya..”. Ekseriya birini koğar iken emir sigası ile kullanılır: “Haydi!.. bas bakalım!..”, “Ulan.. bas gidiyorum sana.. yoksa...

Ayakla çiğnemek, ayağını bir şeyin üzerine koymak (Türk lûgatı). Ayağın sakınarak basma aman sultânım Dökülen mey, kırılan şîşei rindan olsun Nedim Dâim olsun beyimin sâyei lütfü keremi Gül biter basdığı yerlerde mübârek kademi Şinasi Dilimizde mânâ...

Onsekizinci asırda Lâle Devrinde İbrahim Müteferrika tarafından ilk Türk matbaası açılır iken tabı’ (basma) kökünden gelme matbaa (=basma yeri) karşılığı olarak kullanılmış isimdir; zamanımızda matbaa yerine kullandığımız “basın evi” nin tam karşılığıd...

İstanbul Ermeni patriklerindendir, 1713 de İstanbul’da doğmuş ve 1791 de Trieste’de vefat etmiştir. Son Giusto katedralinin kapısının yakınında medfundur. Basmacıyan’ın, patriklikden önceki hayatı hakkında bir bilgi mevcut değildir. Ancak Kudüs Ermeni ...

Sahne artisti; 1910 da Selânikde doğdu, babası eczacı Yusuf Basmacıdır, 1912 de ailesi İstanbul’a hicret etti. Şişli Terakki Lisesinde okudu ve 1927 de mezun oldu, aktörlüğe karşı olan fıtrî istidadı, daha talebe iken mekteb temsillerinde aldığı roller...

Hasköyde Keçecipîri mahallesindedir; Harapçeşme sokağı ile Okmeydanı caddesi arasında uzanır; Kadiriye sokağı ve Hasköy Deresi sokağı ile birer kavuşağı olup Şeritci sokağı ile de dört yol ağzı yaparak kesişir, Harapçeşme sokağı tarafındaki başı meydan...

Üzerine, bir veya bir kaç renkli göze hoş görünür şekiller, bilhassa çiçek resimleri basılmış beze “basma” denile gelmiştir; basmacılık, eski İstanbul’un küçük el sanâyii arasında önemli bir şöhrete sâhibdir; ibdâ edilmiş şekillerin, çiçek resimlerinin...

İstanbulun günlük hayatında, uygunsuz takımından yosma kadının evine gizlice erkek alması ve zenpâresi ile beraber mahalle halkı tarafından basılması, külhânî meşreb şâirler için zengin bir mevzu olmuş ve bir takım Baskın destanları yazılmıştır. Bu des...

Eski İstanbulda gizli fuhuş ile mücâdele yolunda evvelâ “Mahalle nâmusu” kıymeti kabul edilmiş, “mahalle nâmusunun korunması” mahallelice müşterek vazife bilinmiş, şübheli evlerin, başda mahalle imamı bulunmak üzere mahalle halkı tarafından basılması d...

Sanatkâr, iş adamı; 1901 de Adanada doğdu, Babası, mal müdürü Hüseyin Beydir. Orta tahsilinden sonra 1923 yılında devlet hesabına Viyanaya matbaacılık tahsiline gönderildi, orada matbaacılık Mektebinde dört sene tahsilden sonra 1927 de ihtisas diplomas...

Eski tulumbacı ıstılâhı; emme basma bir tulumba olan sandık şeklindeki yangın tulumbasında, tulumbayı işleten ortadaki demir mihverin iki ucundaki delikden geçirilen iki ağaç kol; yangında bu kolların herbiri iki tulumbacı tarafından tutularak hortuma ...

Onbeşinci asır sonları ile on altıncı asrın ilk yıllarında yaşamış bir şâir; İran sınırına yakın bir kasabada doğmuş, genç yaşında İrana geçmiş, Molla Câmî ile Mevlânâ Nevâî’nin hizmetlerinde bulunmuş, onlardan aldığı tavsiyenâmelerle vatanına dönerek ...

Tanzimat devri diye geldiğimiz münevver mutlakiyet devrinde intişar etmiş ve Türk fikir ve politika hayatında mühim tesirleri olmuş bir gazetedir; kurucusu Enderundan çıkma Ali Efendi adında bir zat olup gazetesine koyduğu isim kendisine de lakab olara...

Raşid Tarihinin beşinci cildinde hicrî 1132 (Milâdî 1720) yılı vak’aları arasında naklettiği bir cinâyetdir ki şehremini semtindeki bu sokakda Nazmi Dergâhı denilen tekkede, devrin, şâirlerinden Şeyh Abdürrahman Refîâ Efendi. Sarachânebaşındaki İbrahim...

Onyedinci asır ortasında, Evliya Çelebinin kaydine göre Unkapanı civarında Eski Tüfenkhâne önünde bir meydandır. Büyük seyyah burasını “İstanbul içinde herkesin tekellüfsüz teferrüc edebileceği yerlerden biri” olarak zikrediyor. Bibl.: Evliya Çelebi, I.

Şehremininde Arpaemini mahallesinde Baruthâne caddesindedir. 1934 Belediye Şehir Rehberinin 10 numaralı haritasında çıkmaz sokak olarak gösterilmiş ise de aslında, adı geçen haritadaki Dibek Çıkmazı ile birleşerek Millet Caddesine kavuşur; bir araba ge...