Abdülâziz devrinde Aksarayda Oğlanlar Tekkesinde genc bir yanaşma - uşak olub fevkalâde güzelliği ve bilhassa zikir halkasına katıldığı zamanlar aşırı cezbesi ile, İstanbul’un en namlı külhanbeylerini yetiştirmiş bulunan Aksarayda büyük bir şöhret olmuştur; üstelik kendisi de bu külhânîlere ve kaldırım kabadayılarına ayak uydurmuş, o vâdilerde de hayli dile düştükden sonra esrarengiz bir cinâyetin kurbanı olmuştur. O devrin külhânılik ve bıçkınlık yollarında türlü türlü garib ve şayanı dikkat vak’alarla dolu iki cildlik el yazması bir ruznâme bırakmış olan Alacahamamlı Reşid Efendi bu gencden de şöylece bahsediyor: “Rumelinin Makedonya tarafından kâfiri müslimnümâ, başında kuzu kalpak, üstünde kopce cebken, bacağında potur, yalın ayak, Tâhir Toma Baba dedikleri bektaşinin yetimidir diye getirdiler, on beş yaşında genc irisi ve hem sünnetsiz idi, tekkede sünnet ettirildi, adını arabacı Velinin yamağı koydular ama, oğlan melâhet ve letâfet üzre hâli vahşetde şehbaz, şeyh efendimiz de o vâdilerde ayağı izini göstermez canbaz olduğundan üç beş ay mürûrunda yıkayub pakladılar, döşeğini ahır odalarından alub kahve ocağına serdiler, şeyh köçeği oldu, bal alacak çiçeği bilir eşek arıları kahve ocağına doldu, Basrinin ekalli zamanda yüzü gözü açıldı, döküldü saçıldı, dergahda meydânı muha...

Abdülâziz devrinde Aksarayda Oğlanlar Tekkesinde genc bir yanaşma - uşak olub fevkalâde güzelliği ve bilhassa zikir halkasına katıldığı zamanlar aşırı cezbesi ile, İstanbul’un en namlı külhanbeylerini yetiştirmiş bulunan Aksarayda büyük bir şöhret olmuştur; üstelik kendisi de bu külhânîlere ve kaldırım kabadayılarına ayak uydurmuş, o vâdilerde de hayli dile düştükden sonra esrarengiz bir cinâyetin kurbanı olmuştur. O devrin külhânılik ve bıçkınlık yollarında türlü türlü garib ve şayanı dikkat vak’alarla dolu iki cildlik el yazması bir ruznâme bırakmış olan Alacahamamlı Reşid Efendi bu gencden de şöylece bahsediyor: “Rumelinin Makedonya tarafından kâfiri müslimnümâ, başında kuzu kalpak, üstünde kopce cebken, bacağında potur, yalın ayak, Tâhir Toma Baba dedikleri bektaşinin yetimidir diye getirdiler, on beş yaşında genc irisi ve hem sünnetsiz idi, tekkede sünnet ettirildi, adını arabacı Velinin yamağı koydular ama, oğlan melâhet ve letâfet üzre hâli vahşetde şehbaz, şeyh efendimiz de o vâdilerde ayağı izini göstermez canbaz olduğundan üç beş ay mürûrunda yıkayub pakladılar, döşeğini ahır odalarından alub kahve ocağına serdiler, şeyh köçeği oldu, bal alacak çiçeği bilir eşek arıları kahve ocağına doldu, Basrinin ekalli zamanda yüzü gözü açıldı, döküldü saçıldı, dergahda meydânı muhabbet dar gelüb Aksaray tulumbacı haşarâtı ile düşdü kalkdı, kırmadığı ceviz, yimediği halt kalmadı, Zinâ yokuşunda Kıbti Gülizâr’ın evinde baskın verdi, dümbül düdük karakolları zabtiye nezâretini boyladı, cümle yapdıkları gibi yanında kaldı, zîrâ halkai zikre girdikde, elhak, hem edâsı hem sedâsı bu kadar olur efendim, cemiyete revnakı fevkalâde verirdi. Cümleden şeyh efendimizin mahdumu Osman Beyefendimiz ki pederin bir dânesi, hüsnü sabâhat dürdânesi, bu Zâkir Basrinin divânesi, gül dikensiz olmaz diyüb melek süret şaki tıynet oğlanın haşarılıkları bağışlanırdı; Basrinin deli poyraz misâli dergâhi şerifde kırmadığı hatır ve gönül kalmadı. Önünden geç süser, ardından geç teper, her neden ise hassatan bu günahkâra gazabı ziyâde idi; sebebi vahşeti nasihat kasdi ile bir kaç sefer tenbih ve tevbih ettiğimizdir. Sokağa atılsa bir altun ider, bir sabah başına bir Kandilli yazması sarmış, akşamdan kalma çakır keyf kahve ocağından çıkdı, selâm verdim, almadı, gazûbâne bakub yürüdü geçdi, ammâ ne geçiş, hiddetle topuk vuruşundan sofada camlar zangırdadı, hattâ hiddetinden pabuç giymeyüb bağçeye çıplak ayak çıktı, o hal ile bağçe de dar gelüb sokağa fırladı: Baş yazması Kandilli Selâm verdim kandilli Gazabla bakdı geçdi Vay ölüsü kandilli “Hem kızdım, hem acıdım, kopuğun gönlünü alayım dedim, elimize bir hırkalık alâ Üsküdar çatması geçdi, kahve ocağına Basri Efendi oğlumuza çoban armağanı çam sakızı diyüb bırakdık: Hediye verdim çatma Kasdim yanaşub çatma Yola gel çapkın Basri Keman kaşları çatma. “Makbûle geçmiş, ertesi sabah selâmına nâil olduk: — Baba, kâtib şâirsin ama bakar körsün!, dedi, gözleri yaş ile doluverdi, sonra öyle firâk ile bir âh çekdi ki bu kadar olur: — Alnımdaki yazıyı görür müsün? okur musun? dedi. “Ne cevap vereceğimi bilemedim, çok müteessir oldum, şunu anladım ki çapkın oğlan ham ruh değildir, laf olsun için hayır olur inşallah dedim. Hafta geçmedi, bir akşam gittiği yerden dergâhi şerife dönmedi, ertesi dahi görünmedi; Osman Beyfendimiz telâşa düşüb dergâhi şerifde otuz candan ziyâde seferber olduk, İstanbul kazan, biz kepçe, Basriyi gören yok. Yusuf paşa kahvehânesinde tulumbacı gürûhundan Arab İzzet:- Dün sabah bir arnavud ile Muradpaşada konuşurdu, eşkiyâ kılıklı, iri yarı, nursuz, imansız, bed sûret herif idi diye târif eylemiş. Üçüncü günü idi, Harami Deresinde maktûlen bulunduğu haberi geldi; cesedini tamamen uryan bulmuşlar, boğazı kayışla sıkılarak ihnâk edilmiş; Basrinin, Osman Beyimizin hediyesi gaayetle zîkiynet elmas yüzüğü vardı, onu da parmağı keserek, parmakla beraber alup götürmüşler; bu elmas yüzüğe ve altun saatine tamaen kıydıkları zâhir oldu, kaatil bulunamadı, Hak taksirâtını af eyliye”. Zâkir Basri (Resim: H. A.)