Onbirinci milâdî asrın başlarında Asyanın büyük hükümdarlarından Mahmud Gaznevî’nin şark edebiyatında müstesnâ güzelliği dillere destan olmuş mahbub nedîminin adı; İstanbul tahtında oturmuş âliosmon pâdişahlarının en haşmetlisi Kanunî Sultan Süleyman (...

Ferid Develioğlunun Türk Argosu adlı eserindeki kayde göre argo konuşan talebeler arasında “yüzü asık adam, sert adam”; değerli müdekkik şu misâli veriyor: “İlk ders Ayasağanın.. Gözünü aç!..”.

Külhâni, hâneberduşlar argosunda kesad, işsizlik, iş durgunluğu; misal: — İşler nasıl? — Ayaz!.. Bazan ayni mânâda “ayaz kesmek” de denilir, meselâ bir pırpırı hammal oğlancık: “Üç gündür ayaz kesiyorum abi.. bir el çantası bile vermediler abi...” diye...

Fener Rum Ortodoks patriklerinden; aslen Edirnelidir, kilise hayatına Moskova Rum cemaati papazlığından başlamıştır; 1815 de Belgrad, 1825 de Kadıköy metropolidi tayin edilmiş, 1826 da patrik seçilmiştir; bu makamda dört sene kalmış, 1830 da azil edile...

Büyükşehir İstanbulun günlük hayatında, cendereye atılan üzüm salkımları gibi, rızık temini yolunda çırpınmış kimsesiz kara bahtlı çocuklardan biri, bir deniz kazasının kurbanı, ve bu ansiklopedinin müellifi R.E. Koçu’ya üç mersiye yazdırmış mâsum bir ...

O devrin halk ağzında 93 bozgunu diye anılan 1293 (M. 1876) Rus harbinden sonra ve Ruslarla Ayastefanos Muahedesenin akdini müteakip, Rusların bir zafer tahakkümü ile İstanbulun bu sayfiye köyünde diktikleri muazzam bir âbide idi. Birinci Cihan Harbi b...

1876 Türk Rus seferinde, Ruslar, İstanbul kapularına Ayastefanosa (Yeşilköy) kadar gelmişlerdi. Bu seferin tarihçesi İstanbul Ansiklopedisinin mevzuu dışındadır. Osmanlı İmparatorluğunun son Vak’anüvisi bu büyük siyasî ve askerî vakayı şöylece hülâsa e...

Büyükşehrin Rumeli banliyösünde, Cumhuriyet İnkılabında adı Yeşilköye çevrilen eski Ayastefanos, Türkiye tarihinde iki büyük vakaya sahne olmuştur ki, biri, 1876 harbinde Rusların buraya kadar gelerek bu köyün adiyle anılan muahedenin imzalanması; diğe...

Eyyubda Camii Kebirin iç harem avlusunun arka şimal kapısından çıkınca hemen sağda köşe başındadır, önündeki kabristan duvarı boyunca Beybaba Sokağı uzanır. Dört mermer sütun üzerine oturtulmuş küçük bir kubbeden ibaret bir açık türbedir; Şair Mustafa ...

Beyoğlunda, Taksim civarında bu isimle anılan semtte idi; Gümüşsuyu Caddesinin Taksimde çizdiği büyük kavsin içindedir. Arazinin fevkalâde kıymet bulması ve Taksim gibi karşı tarafın göbeğini teşkil eden bir yerde oldukça büyük bir mezarlığın bulunuşun...

Onyedinci asır ortalarında, Tophanenin üstündeki sırtta Ayaspaşa mezarlığı yanında İstanbulun namlı mesirelerinden idi; ki o zamanlar buraları yarı kır sayılırdı. Bibl.: Evliya Çelebi, I.

Taksim nahiyesinin Gümüşsuyu mahallesi sokaklarındandır. Ağaçırağı sokağiyle Sarayarkası sokağı arasında uzanır, Selime Hatun Camii Sokağı ve Ağaçırağı Sokağı ile bir üç yol teşkil eder. Buradan inildiğine göre sağ köşe başında Selimethatun Mescidi var...

Taksim Nahiyesinde bu isimle maruf semtin Gümüşsuyu Mahallesinde Sarayağası Sokağındadır. Birinci Cihan Harbi sonunda İstanbul İtilâf devletleri kuvvetleri tarafından işgal edildiği zaman Fransız Jezvitleri tarafından satın alınarak önüne yüksek bir pa...

Beyoğlunda, Taksim civarında maruf bir semttir. 1934 Belediye Şehir Rehberindeki Gümüşsuyu mahallesinin Gümüşsuyu Caddesi kavsinin geçtiği parçasını teşkil eder; hemen hemen hepsi yeni (sekiz on senelik) büyüklü küçüklü apartmanlarla kaplıdır; Almanya ...

Onaltıncı asır vezirlerinden, Kanunî Sultan Süleymanın sadırâzamlarından; Büyükşehrin bir semti hâlâ onun adına nisbetle anılagelmektedir. 1482 veya buna çok yakın bir tarihte Arnavutlukta Cimara (Himara) kasabasında doğmuştu. Enderunu hümâyundan yetiş...

İstanbulun en büyük ve güzel şadırvanlarından biridir; Birinci Mahmud tarafından Hicrî 1153 (M. 1740) yılında yaptırılmıştır. Sekiz mermer sütuna dayanan sekiz geniş kemer üzerine oturtulmuş kalın, kubbeli ve kurşun örtülü bir saçak altındadır, ki saça...

Tarih kaynaklarımızda, iki yangın görülür: 15 Şevval 1153 (M. 1740) yangını — Salı gecesi, cami kurbunda bir evden çıktı, civar köhne ve birbirine bitişik yapılar olduğundan derhal büyüdü, söndürülemiyeceği kestirilince, etraftaki binalar yıkılarak önü...

Büyükşehrin umumî kütübhanelerinin en namlılarından biridir, bânisi ve vaakıfı Birinci Sultan Mahmuddur, Ayasofya Camiinin içindedir, camiin iki büyük istinad duvarı arasındaki boşluğa hicrî 1152 (M. 1739) yılında inşa edilmiştir; devrin şairleri taraf...

Geçen asır sonlarında Büyükşehrin namlı mekteplerinden biri idi; 1903 (1319) Maarif Nezareti salnamesine göre bu tarihde, 17 muallimi, 5 mubassır ve hademesi ve 295 talebesi vardı ki, talebe sayısı iki misline yakın, 613 çocuk olan Bayazıd Rüşdiyesinde...

Üçüncü Selim, mutaassıp ve muhafazakârlar tarafından gâvur dostluğu ve dinsizlikle, uğursuzlukla suçlanırdı. Memlekette hayırlı işler başarmağa çalışan bu hükümdarın mahvına sebep olan yeniçeri ihtilâlinden daha iki yıl kadar evveldi ki Ayasofya Camiin...

“Ayasofya Cumâ Vâizliği” denilir; İstanbulda muhtelif tarikatler adına açılmış tekkelerin ilim ve faziletleri ile tanınmış şeyhleri, mürid ve muhitlerinin dışında geniş halk kitlesini tenvir, irşad ve terbiye etmeleri için şeyhülislâmlık makamı tarafın...

Abdülâziz devrinde Türkiyede meşrutiyet rejimi kurmak ve mutlakıyetin desteği olarak görülen Sadırazam Âli Paşa hükûmetini devirmek üzere birkaç münevver gencin Ayasofya Camiinde yaptıkları bir siyasî toplantıdır. Abdürrahman Şeref Efendi “Yeni Osmanlı...

Hicrî 1206 (M. 1791) yılı rebiülâhırının yirminci cuma günü, Üçüncü Selim Ayasofyaya gidip hünkâr mahfeline çıktığında, mihrab tarafındaki cemaatin içinden kimsenin tanımadığı bir meczub magribi sünnetler kılınırken cebinden bir demir gülle çıkarıp, tü...