Onaltıncı asır vezirlerinden, Kanunî Sultan Süleymanın sadırâzamlarından; Büyükşehrin bir semti hâlâ onun adına nisbetle anılagelmektedir. 1482 veya buna çok yakın bir tarihte Arnavutlukta Cimara (Himara) kasabasında doğmuştu. Enderunu hümâyundan yetişti; Tarih sahnesine ilk defa (1514) Çaldıran muharebesinde Yeniçeri Ağası olarak girmiştir. Bu muharebenin kazanılmasında büyük rol oynamıştır; sonra sadrıâzam Sinan Paşanın Dulkadir oğlu Alâüddevle ile yaptığı Göksün muharebesine iştirâk etmiştir (1515). Ayas Ağa gene, ayni memuriyet uhdesinde olmak üzere Mısır seferine iştirâk etmiş ve Lazkiye anahtarlarını Pâdişaha teslim etmiştir (1516). Mısırdaki muharebelerde birçok vazifeler ifa eden Ayas Ağa, son Mısır sultanı Tomanbay’ın yakalanışı hakkındaki iki rivayetten birine nazaran bir mağaradan saklanan Tomanbayı yakalıyarak Pâdişaha getirmiş ve onun emri üzerine Çaldıranda muhafaza etmiştir. 1519 da Yeniçeri ağalığından Kastamoni Sancak Beyliğine tayin edildi. Sultan Süleymanın cülûsunda (1520), Anadolu Beylerbeyisi bulunuyordu; Yavuz Sultan Selim tarafından Şam eyaletine tayin edilen Kölemen ümerasından Canberdigazalı isyan edince Sultan Süleyman üçüncü vezir Ferhad Paşayı serdar tayin ederek tenkile memur etmiş ve Anadolu Beylerbeyisi Ayas Ağaya da onunla birleşmesini emretmişti....

Onaltıncı asır vezirlerinden, Kanunî Sultan Süleymanın sadırâzamlarından; Büyükşehrin bir semti hâlâ onun adına nisbetle anılagelmektedir. 1482 veya buna çok yakın bir tarihte Arnavutlukta Cimara (Himara) kasabasında doğmuştu. Enderunu hümâyundan yetişti; Tarih sahnesine ilk defa (1514) Çaldıran muharebesinde Yeniçeri Ağası olarak girmiştir. Bu muharebenin kazanılmasında büyük rol oynamıştır; sonra sadrıâzam Sinan Paşanın Dulkadir oğlu Alâüddevle ile yaptığı Göksün muharebesine iştirâk etmiştir (1515). Ayas Ağa gene, ayni memuriyet uhdesinde olmak üzere Mısır seferine iştirâk etmiş ve Lazkiye anahtarlarını Pâdişaha teslim etmiştir (1516). Mısırdaki muharebelerde birçok vazifeler ifa eden Ayas Ağa, son Mısır sultanı Tomanbay’ın yakalanışı hakkındaki iki rivayetten birine nazaran bir mağaradan saklanan Tomanbayı yakalıyarak Pâdişaha getirmiş ve onun emri üzerine Çaldıranda muhafaza etmiştir. 1519 da Yeniçeri ağalığından Kastamoni Sancak Beyliğine tayin edildi. Sultan Süleymanın cülûsunda (1520), Anadolu Beylerbeyisi bulunuyordu; Yavuz Sultan Selim tarafından Şam eyaletine tayin edilen Kölemen ümerasından Canberdigazalı isyan edince Sultan Süleyman üçüncü vezir Ferhad Paşayı serdar tayin ederek tenkile memur etmiş ve Anadolu Beylerbeyisi Ayas Ağaya da onunla birleşmesini emretmişti. İsyan bastırılınca Ayas Paşa Şam eyaletine tayin edildi (6 Şubat 1521). 19 Aralık 1521 de İstanbuldan mağzulen çağırılmış, fakat tezine Rodos seferine bu vazife ile iştirâk etmiş, muhasarada fevkalâde yararlık ve muvaffakıyetleri görülmüş, fetihten sonra Kubbe veziri olmuştur (Haziran 1523). İkinci vezir iken âsi Mısır valisi Ahmet Paşa üzerine memur edilmiş, fakat Ahmet Paşa, Mısır ümerası tarafından mağlûp edilip başı İstanbula gönderilince, Ayas Paşa Kütahyadan geri dönme emrini almıştır. Bu sıralarda (Mayıs 1524) Pâdişah İstanbulda kızkardeşinin İbrahim Paşaya tezvici merasimini yapıyordu, Ayas Paşa bu düğünde sağdıçlık vazifesini yapmış ve saraya giderek Pâdişahı düğüne dâvet etmiştir. Veziriâzam İbrahim Paşa Mısırın islâhı ve dolayısiyle sadarete olan liyakatini isbat için Mısıra hareket ederken yerine İstanbulda Ayas Paşayı kaymakam bırakmıştır (30 Eylûl 1524). Bir senelik kaymakamlığı esnasında Yeniçeriler isyan ederek birçok yerlerle beraber onun sarayını da yağma etmiş ise de isyan bastırılmış, âsilerin cezası şiddetle verilmiştir. 1526 da Mohaç muharebesine, 1529 da Viyana seferine iştirâk etmiş, 1534 de Pâdişahla beraber Bağdada ve oradan da Osmanlı ordusu ile Tebrize gitmiştir. İbrahim Paşanın sarayda boğdurulması üzerine sadarete getirilmiştir (15 Mart 1536). Ayas Paşanın sadareti zamanında Osmanlı ordu ve donanması geniş harekâtta bulunmuş ve kendisi de bizzat Korfu ve Boğdan seferlerine iştirâk etmiştir. 1538 kışı Kasımpaşa tersanelerinde Venediğe karşı donanma inşaatı ile geçmiş, ertesi sene Barbaros, Preveze muzafferiyeti ile Akdenizi bir Türk gölü haline getirmiş, Hadım Süleyman Paşa da Hind denizinde Diyü kalesini muhasara etmişti; bu suretle şimalde, garbte ve cenupta devletin deniz ve kara kuvvetleri ayni zamanda harekete geçmişlerdi, yekdiğerinden binlerce kilometre mesafede kuvvetli düşmanlarla aynı zamanda mücadele, Ayas Paşanın sadaret devrinde Osmanlı devletinin satveti hakkında bir fikir verebilir. Ayas Paşa Boğdan seferinden döndükten bir sene sonra İstanbulda 13 Temmuz 1539 da vebadan öldü; ölümünde 57 yaşlarında kadardı. Eyüpsultana defnedildi. Tacettin Topaç