Abdülâziz devrinde Türkiyede meşrutiyet rejimi kurmak ve mutlakıyetin desteği olarak görülen Sadırazam Âli Paşa hükûmetini devirmek üzere birkaç münevver gencin Ayasofya Camiinde yaptıkları bir siyasî toplantıdır. Abdürrahman Şeref Efendi “Yeni Osmanlılar ve Hürriyet” başlığı altındaki bir makalesinde bu vakayı şöylece nakleder: “Âli Paşanın en uzun süren son sadareti başlarında Yeni Osmanlılar unvanı altında bir gençler fırkası zuhur etmişti. Yeni Osmanlıların maksadı, Âli Paşanın ağır ve ezici politikasına nihayet vermek (B.: Âli Paşa) ve devlette bir idarei ahrarane vaz eylemek idi. Bunun için evvelâ Âli Paşayı iskat ve saniyen anın yerine usulü cedideyi terviç ve hürriyetkâr idareyi temin edici bir heyet tedarik ve ikame eylemek lâzım geliyordu. Programlarında icab ederse Âli Paşayı öldürmek dahi var imiş. Cemiyet halini alan bu gençler arasıra içtima ile teatii efkâr eyledikleri gibi vesaiti icraiyelerini kararlaştırmak ve yeni kabineyi terkib edecek zevatı tayin eylemek üzere bir gün de Ayasofya Camiinde toplanıp cereyan eden müzakerede ittihadı ârâ ile bir kararı kat’î verememişlerdi. Bunlardan Mehmed Bey, sadarete amcası Mahmud Nedim Paşayı ve bazı diğerleri Ahmed Vefik Efendiyi (B.: Ahmed Vefik Paşa) tavsiye eyliyorlardı. Nezaretlere dahi efkârı münevvere, ashabından ist...

Abdülâziz devrinde Türkiyede meşrutiyet rejimi kurmak ve mutlakıyetin desteği olarak görülen Sadırazam Âli Paşa hükûmetini devirmek üzere birkaç münevver gencin Ayasofya Camiinde yaptıkları bir siyasî toplantıdır. Abdürrahman Şeref Efendi “Yeni Osmanlılar ve Hürriyet” başlığı altındaki bir makalesinde bu vakayı şöylece nakleder: “Âli Paşanın en uzun süren son sadareti başlarında Yeni Osmanlılar unvanı altında bir gençler fırkası zuhur etmişti. Yeni Osmanlıların maksadı, Âli Paşanın ağır ve ezici politikasına nihayet vermek (B.: Âli Paşa) ve devlette bir idarei ahrarane vaz eylemek idi. Bunun için evvelâ Âli Paşayı iskat ve saniyen anın yerine usulü cedideyi terviç ve hürriyetkâr idareyi temin edici bir heyet tedarik ve ikame eylemek lâzım geliyordu. Programlarında icab ederse Âli Paşayı öldürmek dahi var imiş. Cemiyet halini alan bu gençler arasıra içtima ile teatii efkâr eyledikleri gibi vesaiti icraiyelerini kararlaştırmak ve yeni kabineyi terkib edecek zevatı tayin eylemek üzere bir gün de Ayasofya Camiinde toplanıp cereyan eden müzakerede ittihadı ârâ ile bir kararı kat’î verememişlerdi. Bunlardan Mehmed Bey, sadarete amcası Mahmud Nedim Paşayı ve bazı diğerleri Ahmed Vefik Efendiyi (B.: Ahmed Vefik Paşa) tavsiye eyliyorlardı. Nezaretlere dahi efkârı münevvere, ashabından istikametle maruf rical namzed gösteriliyordu. Ahmed Vefik Efendinin bu tertibden haberi var mı idi, bilemem. Fakat Maarif Nezaretine namzed kılınan Salih Efendi merhum hiç bir şeyden malûmatı olmadığını ve keyfiyeti duyunca Âli Paşaya ifade ile tebriyei zimmete uğraştığı sırada: — Merak etmeyiniz efendi hazretleri! Mürettibler kim olduğunu ve kimlerin zimedhal bulunduğunu biz biliyoruz! Teminatını aldığını söyler idi. Cemiyetin ruhu ve re’si Mehmed Bey idi. Mehmed Bey, Mahmud Nedim Paşanın biraderi Sağır Ahmed Beyin küçük mahdumu idi. Ahmed Bey, ashabı fazlü irfandan ciddî ve afif bir zat idi. Nakleder ki biraderinin sadaretinde bir gün ziyaretine gidip islâhı meslek etmesini tavsiye eylediği sırada nahvetli paşadan istihfaf ve istiskale: “Bari Naimâ tarihini okusanız bir parça mütenebbih olurdunuz” söziyle yanından ayrılmış ve zamanı ikbalinde bir daha semtine uğramamış. Ayasofya içtimaını müteakip keyfiyeti zabıta haber alıp taharriyat ve takibatı şedideye başladı. Bir gece, İstinyede Sağır Ahmed Beyin yalısını elek elek aradılar. Beyin büyük oğlu Ali Haydar Bey merhum nakleder ki: “Taharriden bir gece evvel geç vakit Mehmed Bey yalıya gelip yanına bir miktar eşya aldıktan ve validesi şefkati maderane ile nukudu mevcudesini ve iki dal elmas iğnesini kendine verdikten sonra yalıdan savuşup Avrupaya firara muvaffak olmuş. Küçük oğlunun teşebbüsatına kâfi derecede muttali olmıyan Ahmed Bey, hanesinde icra edilen taharriyattan müteessif olarak Ali Haydar Beyi şikâyet için Âli Paşaya göndermiş. Ahmed Bey, hanesine yapılan haysiyet kırıcı muameleden bahs ile ne cürüm ve kabahat işlediğini bilmediğini ve hükûmetce kendisinden emniyet münselib olmuş ise taşrada tensib ve irae olunacak bir mahalde ikamete müheyya bulunduğunu söylemiş imiş. Âli Paşa: “Peder Beyefendiye mahsus selâm ederim, kendisine yerden göğe kadar emniyetimiz vardır, lâkin zabıta istihbaratında Mehmed Bey efendinin ismi deveran edip duruyor, kendisinden bazı şeylerin tahkiki lâzım geliyor, aranıyor, lâkin bulunamıyor. Müsterih olsunlar ve Mehmed Bey nerede ise bulup hükûmete göndersinler, hükûmetin başka maksadı yoktur” gibi sözlerle Ali Haydar Beyi nazikâne bir surette savmış (B.: Yeni Osmanlılar).