“Belden aşağı giyilen ruba, fistan, tennûre” (Şemseddin Sâmi, Kaamûsu Türki). Belden aşağı bir yârım entâridir diyebiliriz. Bir kadın esvabıdır ve etekliğin kadınlarımız tarafından yaygın şekilde giyilmeye başlaması, Tanzîmât Devrinden sonradır; ve ala...

Ekmekden sonra gıdâ maddelerinin başında gelen Et, büyük şehir İstanbulun günlük hayatında asırlar boyunca çok önemli bir yer almışdır. Uyanık Mutlakiyet dediğimiz Tanzimat devrine kadar İstanbula et teminini hükûmet üzerine almış, İstanbula koyun ve s...

“Türkce isim; insanda ve hayvanda vücudu teşkil eden yumuşak ve kanlı madde; bâzı meyvalarda çekirdekleri örten ve yenilen yer” (Türk lügatı). İstanbul ağzında bir kelime ile deyimler ve darbı meseller vardır: Ahmak, gabî anlamında “Et Kafa”, “Et Kafal...

Yümünlü, uğurlu an, saat, gün zaman için kullanılmış bir deyimdir. Yıldızların, burçların, seyyarelerin, ayın ve güneşin mevki ve hareketlerinden insanların hayatı üzerine bâzı hükümler çıkarıldığı, “İlmi Nücum”un, “Yıldızlar İlmi”nin rağbetde olduğu d...

Üsküdarda Şemsipaşa semti sokaklarından; Doğancılar Caddesi ile Şemsipaşa Caddesi arasında uzanır; Şemsipaşa Caddesi ile birleştiği noktada Parlak Bakıcı Sokağı ile de kavuşağı vardır; Tekbirhane, Velioğlu ve Çeşmei Cedid sokakları ile de kavuşakları v...

“Gülhânede uzun zaman ders okutmuş, eserler bırakmış hekimlerimizden, edib ve diplomat Rûşen Eşref Ünaydının babası (B.: Ünaydın, Rûşen Eşref); 1865 de Bosnada doğdu, altı yaşında iken İstanbula geldi, 1893 de Askerî Tıbbiyeyi hekim yüzbaşı olarak biti...

“Ondokuzuncu asrın sonlarında elçilik ve vâliliklerde bulunmuş ve şâir olarak da tanınmış bir Osmanlı müşiri (mareşali); Bursalı Ahmed Sıdkı Efendinin oğludur, 1819 da Bursada doğdu, biraz medrese okudukdan sonra Harbiye Mektebine girdi, mülâzim rütbes...

1934 Belediye Şehir Rehberine göre Kadıköyünde Yeldeğirmeni semtinde Recâizade Sokağı ile İzzettin Sokağı arasında bir aralık sokakdır (1934 Ş.R. Pafta 29/Yeldeğirmeni).

Geçen asrın ikinci yarısında ve asrımız başında yasamış ve kuvvetli, pervâsız hicivleri ile zamanında çok geniş şöhret sâhibi olmuş bir şâir; aşağıdaki hal tercemesini İbrâhim Alâeddin Gövsa’nın “Türk Meşhurları” isimli eserinden alıyoruz: “1847 de Kır...

Beyoğlu ilçesinin Şişli Nâhiyesinin Bozkurt Mahallesi ile aynı ilçenin Taksim Nâhiyesinin Eskişehir Mahallesinin müşterek sokaklarından; Eskişehir Mahallesinde Peşkirağası ve Lâlezar sokakları ile Bozkurt Mahallesinde Ergenekon Caddesi arasında uzanır ...

“Eyyubda Bahariye yolunda Şahsultan Camii ve Ebûbekirağa Çeşmesinin ilerisinde mezarlık önündedir. Kitâbesi yeni Türk harfleri ile yazılmışdır: Eşrefin Çeşmesi Doktor Neşet Osman Beyin mahdumu merhum Eczacı Eşref Neşet Beyin rûhu için hayrat olarak re...

Geçen asır sonlarında yaşamış Tophâne İskelesi kayıkcılarından ümmî bir saz şâiri; İstanbul kayıkcılarının hayatı üzerine üç koşması biliniyor ki İstanbulda kırk seneye yakın denize kürek çalmış Eşref Dayının hayli mâceralı rindâne bir hayatı olmuşdur....

Mühendishânei Berrîi Hümâyûnun en eski mezunlarından kıymetli bir kartograf zâbit; aynı okulda muallimlik yapmış Hacı Ahmed Emin Efendinin oğludur; 1838 de Belgrad civârı ile istihkâmlarının haritalarını resmetmeye memur edilmiş; 1844 de Bosna sınırı b...

İkinci Abdülhamid devrinin pek namlı tulumbacılarından; 1900 ile 1905 arasında 30 - 35 yaşlarında ve Üsküdar Karakolluların reisi idi; gencliğinde gaayetle yakışıklı olub yorgancı kalfası imiş, o devirde bütün akran ve emsâli gibi tulumbacılığa heves e...

Geçen asır sonları ile asrımız başlarında yaşamış kalender bir bektâşi şair; 1908 - 1910 arasında hayli yaşlı olup Tahtakalede bir bekâr odasında oturur seyyar berberlik yapardı, nefes kılıklı bir manzûmesi biliniyor: Pirsin dedin yâri dilkeş isterim ...

Asrımız başlarında yaşamış bir delikanlı olub değerli halk şâiri Merdivenköylü Bitli Tevfik tarafından şu manzûme ile övülmüşdür: Tabakai avamdan saraç şûhi dilbazı Lâkin gel gör çapkının beyzâde nazı nazı Gümüş topuk pâyinde kamerçinler rugandır akr...

1885 ile arasında Galatanın Çöp İskelesi kayıkcılarından bir şehbaz delikanlı; devrinin yüzme şampiyonlarındanmış; kalender halk şâiri Üsküdarlı Âşık Râzi’nin kaydine göre, 5 altınlık bir iddia üzerine Sarayburnundan denize girmiş ve Kınalıadaya kadar ...

Geçen asır sonlarında yaşamış kayıkcı esnafından bir delikanlı olup Tophâne ketebesinden Üsküdarlı halk şâiri Âşık Râzinin evrâkı metrûkesi arasında yine büyük bir halk şâiri olan Nebil Kaptana tahsis edilmiş defterde şu satırlar yazılıdır: “Tophâne İs...

1934 Belediye Şehir Rehberine göre Fâtih ilçesinin merkez nâhiyesinin Kırkçeşme Mahallesi sokaklarından; Mustafa Kemal Caddesi ile Ağırşak Sokağı arasında bir aralık sokakdır (1934 B.Ş.R. pafta 6/65). İstimlâk edilerek şehir haritasından silinmiş, yeri...

1934 Belediye Şehir Rehberine göre Boğaziçinin Rumeli yakasında Boyacıköyünün sokaklarından; bir başı Hekim Ata Caddesindedir, öbür başı kapalı, çıkmazdır, Boyacı Çeşmesi Sokağı ile dört yol ağzı yaparak kesişir (1934 B.Ş.R. pafta 22 / Boyacıköy); yeri...

(Tâlimli kıt’alar teşkili için Yeniçeri Ortalarından) - “Eşkin: Eşen, koşan, çabuk yürüyüşlü” Kaamûsu Türkî). Yeniçerilik zamanında tâlimli asker yetiştirmek için son teşebbüsdür. Üçüncü Sultan Selimin kurduğu Nızâmı Cedid Askeri 1807 Yeniçeri ihtilâli...

“İzmarit balığı soyundan olup ekseriya bütük kıt’adadır ve minakop balıkları ile birlikde bulunur, alt çenesi üst çenesinden kısa, her iki çenesi kadife dişlerle mücehhez, ağzının yanları körüklü ve dili kısadır. Vücudu yassı, sırtı ince, büyük pularla...

XVI asırda yaşamış bir yahudi hekim ve diplomat; Profesör Avram Galanti “Türkler ve Yahudiler” isimli eserinde bu zat hakkında şu malûmatı veriyor: “İtalyanın Udine şehrinde doğmuşdu, babası Alman Mûsevîsi idi. Tıb tahsil ettikten sonra Fransa, Almanya...

Büyük şehir İstanbul’da kadimden beri tenha sokaklarda sapaca köşelere, kenarlara su dökmek, tebevvül, bâzı saygısızlarca âdet edile gelmişdir. Yollarda böyle bir kirletilmeye mâruz gibi duvarlara, okunur, utanılır, kirletilmez ümidi ile ve tebeşir, ya...

Eşekcilik, bir kira karşılığı eşek sürücülüğü yakın zamanlara kadar İstanbulun mesîrelerinde ayak takımından mürâhik genclere, delikanlılara geçim yolu olmuşdur; Beykozda, Küçüksu Çayırında, Sarıyerde, Büyükadada bu eşekcilere bilhassa rastlanırdı; Bey...