1) : Halk ağzı deyim, yüz vermek, şımartmak; yüz bulup şımarmak, şımarıklık eseri saygısızlık; 2) : hâneberduş külhâniler argosunda müstehcen deyim.

Şapka devriminden evvel Müslüman - Türk erkek, hattâ sabî oğlancık olsa sokağa başı açık çıkamazdı, sokağa çıkmak şöyle dursun, memur veya serbest meslek erbabı, tüccar, esnaf, amele, ırgad, işinin başında dahi, fes, kalpak, kavuk, külâh, barata, üsküf...

Halk ağzı deyim; 1) : Nişanlı, nikâhlı, 2) : İtaatli, disiplinli, ahval ve etvârı mazbut. “Böyle başı bağlı ve ol vakte göre nızamlı asker ile Devleti Osmaniye mansur ola geldi” (Koca Sekbanbaşı Lâhiyası) “Tamam altmış sene Tophâne gibi yerde kahvehâne...

Halk ağzı argo; 1) : asker olmayan, sivil; kelimede, kullanılış yerine göre sivile karşı bir tezyif mânası da vardır; misâl: — Kızın gözü askerde, forma ile kasatura kılıçda, isterse çavuş olsun varırım.. diyor, beyzâde pâşazâde de olsa, peri padişâhın...

Şehremininde Mollasefer mahallesi sokaklarındandır; Oğuzhan caddesi ile Molla Gûranî Caddesi arasında uzanır; Saray meydanı ve Fındıkcızâde sokakları ile birer kavuşağı vardır. İki araba geçecek genişlikde ve paket taşı döşelidir; Molla Gûrânî caddesi ...

Fâtihde Şeyhresmî mahallesinde Fevzipaşa caddesi ile Dârüşşefaka caddesi arasında uzanır; Fevzipaşa caddesi tarafından gelindiğine göre Yediemirler sokağı, Hafızpaşa sokağı ve Fatih caddesi ile birer dört yol ağzı yaparak kesişir, sağ kolda Boyacıkapus...

Salhânede kesilen sığır ve koyun başlarının toplanup temizlendiği yerlere verilmiş isimdir; zamanımızda mevcud olmayan ve ne zaman kaldırıldıklarını tesbit edemediğimiz bir müessesedir; hâlen sığır ve koyun başları satıldıkları sakatcı dükkânlarının ay...

Tanzimattan evvelki devirde, askerî teşkilât da dahil, devlet kapusundaki bütün kâtiblere “halife”; büro, dâire karşılığı kullanılan “kalem”lerin en liyâkatli kâtibi de “Başhalife” unvanını taşırdı; mülkî idâre ve mâliye kalemlerindeki başhalîfeler rüu...

Eski İstanbul argosunda orospu, fâhişe, Müslüman - Türk Kadını Cumhuriyet inkılâbında örtü altından çıkıp insanlık hakkı olan hürriyetine kavuşunca terk edilmişdir; misâller: Bir mahalle kahvesi dedi kodusunda: — Kanbur Cemil söyledi, Yoğurtcuların yen...

Tanzimatdan evvelki İstanbul Sarayı teşkilâtında, Bâbüssaade’nin muhafızı olan Akağalardan (= Beyaz ırklardan hadım ağalar) bir zâbitin unvanı (B.: Akağalar; Bâbüssaade). Galata Sarayı Kışla - Okulunun koğuş zâbitlerinden biri de bu unvanı taşırdı (B.:...

Halk ağzı deyim; evlendirmek.

Tanzimatdan evvelki devirde, Osmanlı İmparatorlarının İstanbulda dâimî ikametgâhları olan ve devlet kütüğünde resmî adı Sarâyı Cedîdi Âmire olan Topkapusu Sarayının Enderunu Hümâyun teşkilâtında Hazîne koğuşunun zülüflü ağalarından, saraydaki hizmet kı...

Yeniçeri Asker Ocağı unvanlarından, bir Yeniçeri ortasının en kıdemli neferi; ortalarında nüfuz ve itibarları çok üstündü. İstanbul şehrinin âsâyiş ve inzibatı için şehrin muhtelif yerlerinde kurulmuş Yeniçeri Kollukları (Karakolları) zâbitleri olan Ba...

Yeniçeri Asker Ocağının cemaatli ortalarından (B.: Yeniçeriler) Ocak mekkâre develerine bakan ortalar efrâdının en kıdemlisi; terfi ettiği zaman Acemioğlarlar Ocağında Rumeli Ağası olurdu (B.: Acemioğlanlar). Divan merâsime iştirak eder, divan günleri ...

Tanzimattan evvelki devirde İmparatorluk mâliyesinin başında en büyük memurun unvanı, zamanımızın maliye vekili yerinde olan zât (B.: Defterdar).

Halk ağzı deyim, bilhassa genç kızlar, kadınlar, oğlanlar, delikanlılar hakkında söylenir; temiz, nâmuskâr ailenin evlâdı iken kötülüklere meyl etmek, kötü arkadaş, kötü tesadüflerle kumara, ayyaşlığa, refâhete, fuhuşa sürüklenmek, iffetini satmak, hır...

Halk ve külhânî ağzı argo deyim, kötü itiyadlar ve ibtilâlar, nefis azgınlığının pençesinde karanlık, felâketli bir istikbâle sürüklenme; fırtınaya tutulmuş geminin sürüklendi kayalara çarparak parçalanmasından alınmıştır, perişan olmak, mahbolmak; mis...

Halk ağzı deyim; mâcerâ sahibi olmak; feleğin türlü sillesini yiyerek görüb geçirmek; aşk yolunda türlü cefâ, mihnet çekmek; misâller: Başından geçen pişmiş kelleden geçmemiştir (Bu örnek de ayni mânada bir halk deyimidir). Başından bu kadar şey geçdi,...

Osmanlı İmparatorlarının İstanbul sarayında Enderunu Hümâyun teşkilâtında Enderunun en büyük âmir ve zâbiti Silâhdar Ağadan sonra gelen Çuhadar Ağa ile ayni mertebe bir saray zâbiti; resmi unvânı “Rikâb Başçuhadarı”dır, fakat bâzan “rikâb” kelimesi haz...

Yeniçeri Asker Ocağının büyük zâbitlerinden birinin unvanı; Ağa bölüklerinden 5. inci Bölüğün kumandanı, bütün ocağın da başçavuşu idi (B.: Yeniçeriler, Yeniçeri Asker Ocağı). Başçavuşun 5. inci Bölük kumandanlığından gayri Ocak başçavuşu olarak vazife...

Kadıköyünde rıhtım semtindedir; rıhtım boyu Kadıköy - Haydarpaşa caddesi ile Söğüdlüçeşme Caddesi arasında uzanır, sağa sola kavisli bir sokaktır; iki araba geçecek genişlikde ve paket taşı döşelidir. Rıhtım boyundan gelindiğine göre, 1960 Ağustos’unda...

Koyun ve kuzu başı pişirip satan esnaf; İstanbul’un günlük hayatında, bilhassa bekâr odalarında ve hanlarında veya çalışdıkları herhangi bir yerde yatıp kalkan bekâr uşağı amele, ırgad diyar gariblerini, ayak takımını, büyük şehrin dar gelirli halkını ...

Cerrahpaşa mahallesi sokaklarındandır; Hekimoğlu Ali Paşa caddesi ile Haseki caddesinin birleşdiği yerdedir, bir araba girebilecek genişlik de olup vaktiyle kabataş döşenmiş ise de uzun zaman bakılmamış, yer yer toprak olmuştur. Üzerinde en çok üç katl...