Yeniçeri Asker Ocağının büyük zâbitlerinden birinin unvanı; Ağa bölüklerinden 5. inci Bölüğün kumandanı, bütün ocağın da başçavuşu idi (B.: Yeniçeriler, Yeniçeri Asker Ocağı). Başçavuşun 5. inci Bölük kumandanlığından gayri Ocak başçavuşu olarak vazifeleri şunlardı: 1 — Ağa kapusunda Ağa Divanı kurulduğunda, oturumu, metni hiç değişmeyen bir dua okuyarak açmak. 2 — Her Çarşamba günü, yeniçeri kışlası koğuşlarına verilen mumun dağıtımına nezâret etmek. 3 — Yeniçeri Ağası tarafından verilen emirleri, Aksaraydaki Et Meydanında Yeni Odalar adını taşıyan kışlanın avlusu ortasında bulunan Orta Camide Ocaklıya, yeniçerilere tebliğ etmek. 4 — Ulûfe tevzii divânında, Yeniçerilere para torbaları alıp kaldırmaları işâretini vermek. 5 — Orduyu Hümayun sefere çıkarken, Yeniçerilerin İstanbul’da yapa geldiği sefer resmi geçidini tanzim ve idâre etmek. 6 — Azil edilen Yeniçeri ağası, eğer sürgün de ediliyor ise, ağayı gideceği yere kadar götürmek. 7 — Yeniçeri Ocağına alınan acemioğlanların Ocak kütüğüne kayıd ve kabul merasiminde, her emre kaydsız şartsız itaat etmeye mecbur olduklarını bildirmek için o gençlerin kulağını çekip enselerine ananevî tokadı atmak. 8 — Aga kapusuna herhangi bir iş veyâ şikâyet için gelenleri dinlemek, lüzum görürse gelenleri Yeniçeri Ağasının huzuruna çıkarmak. 9 —...

Yeniçeri Asker Ocağının büyük zâbitlerinden birinin unvanı; Ağa bölüklerinden 5. inci Bölüğün kumandanı, bütün ocağın da başçavuşu idi (B.: Yeniçeriler, Yeniçeri Asker Ocağı). Başçavuşun 5. inci Bölük kumandanlığından gayri Ocak başçavuşu olarak vazifeleri şunlardı: 1 — Ağa kapusunda Ağa Divanı kurulduğunda, oturumu, metni hiç değişmeyen bir dua okuyarak açmak. 2 — Her Çarşamba günü, yeniçeri kışlası koğuşlarına verilen mumun dağıtımına nezâret etmek. 3 — Yeniçeri Ağası tarafından verilen emirleri, Aksaraydaki Et Meydanında Yeni Odalar adını taşıyan kışlanın avlusu ortasında bulunan Orta Camide Ocaklıya, yeniçerilere tebliğ etmek. 4 — Ulûfe tevzii divânında, Yeniçerilere para torbaları alıp kaldırmaları işâretini vermek. 5 — Orduyu Hümayun sefere çıkarken, Yeniçerilerin İstanbul’da yapa geldiği sefer resmi geçidini tanzim ve idâre etmek. 6 — Azil edilen Yeniçeri ağası, eğer sürgün de ediliyor ise, ağayı gideceği yere kadar götürmek. 7 — Yeniçeri Ocağına alınan acemioğlanların Ocak kütüğüne kayıd ve kabul merasiminde, her emre kaydsız şartsız itaat etmeye mecbur olduklarını bildirmek için o gençlerin kulağını çekip enselerine ananevî tokadı atmak. 8 — Aga kapusuna herhangi bir iş veyâ şikâyet için gelenleri dinlemek, lüzum görürse gelenleri Yeniçeri Ağasının huzuruna çıkarmak. 9 — Yeniçeriler bir askerî ihtilâl çıkarmak için Aksaray Kışlasının Orta Camiinde toplandıkları zaman, ki bu toplantılar bir anane olarak dâimâ yatsı namazından sonra yapılır ve camiin ortasına yalnız bir tek şamdan konulurdu, ihtilâl maddesinin görüşülmesi başlar iken o mum da söndürülür, müşevviklerin kimler olduğu belli olmamak için karanlıkda konuşulurdu. Bu toplantılarda mum söndürme vazifesi de Başçavuş Ağanın idi: 10 — Herhangi bir suçdan mahkûm Yeniçerilere verilen cezaların yerine getirilmesine Başçavuş Ağa nezâret ederdi. Başçavuş Ağanın, kendi bölüğü efradından başka, diğer Yeniçeri Ortaklarındanın en kıdemlilerinden yüz otuz Yeniçeri vardı; Ocağın başçavuşu olarak bütün ortalarla münasebetini onlarla sağlardı. Başçavuş Ağa başına, ucu arkaya kıvrık sorguçlu keçe külâh, sırtına, kırmızı dolamakaftanı, içine entâri, bacağına kırmızı şalvar, ayağına da mert pabuç yâhud sarı çizme giyerdi. Divâna giderken ata biner, başına külâh yerine çorbacı üsküfü giyer, sorguç yerine turna telleri takardı; sırtına da çuhaya kaplı kürk - ferâce giyerdi. Bir debdebe ve servet mümâyişi olduğu için ayni zamanda bir yabancı elçinin de huzûra kabul edildiği Yeniçerilere ulûfe gündelik hesabı ile askerlik ücretleri dağıtıldığı ve “Galebe dîvan” denilen günlerde kemhâ denilen kıymetli kumaşdan üst elbisesi giyerdi. Her sene mirîden, kışlık ve yazlık iki defa, diğer büyük Ocak ağaları arasında Başçavuş Ağa da birer top esvablık çuha, birer top da çamaşırlık bez alırdı. Başçavuş Ağa Ocak silsilesi ile terfi ettiğinde Haseki Ağa olurdu. Bir dirlik verilerek Yeniçeri ocağından çıkarıldığı takdirde en az 15.000 akçelik bir timar verilirdi. Bibl.: İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Kapukulu Ocakları; M. Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri