Sert bir disiplin altında talim ve terbiye edilerek, başta Yeniçeri Ocağı, bütün Kapukulu asker ocaklarına (Devletin ücretli daimî asker ocaklarına) dağıtılıp kaydedilmek üzere devşirilen çocuklara devşirildikleri günden bir asker ocağına verilecekleri...

On yedinci asır ortalarında Dördüncü Murad zamanında, padişahın gözdelerinden Abaza Mehmed Paşa, yüzünün eşsiz güzelliğine ve atlet yapılı vücudunun çalâk hareketlerine pek yaraşan kendine mahsus giyim ve kuşamı ile, başta bu genç hükümdar gelmek üzere...

Divan edebiyatında “Divanı İhsan” müstesna, Adalar için yazılmış tek mısra bile yoktur denilebilir. Adalar, Türk şiirine edebiyatı cedide ile girmiş, şiirimizin Yahya Kemal gibi en mümtaz şöhretlerinden mizah şairlerine ve piyasa şarkıları nâzımlarına ...

Ağakapısında, Yeniçeri Ağasının başkanlığında ocak erkânı ve Yeniçeri çorbacılarının toplanmasile kurulan divandır. Bu divanda ocağın dirlik ve düzen ahvalile Büyükşehrin zabıta umuru görüşülür, bir suç işlemiş Yeniçerilerin muhakemesi yapılırdı; Ağa d...

İstanbul argosunda, akşamları işini gücünü bitirdikten sonra bir veya birkaç meyhaneye uğrayarak içki içmek itiyadında olanlara verilen bir isimdir. Büyük şehrin bugün hemen hiç örneği, kalmamış olan eski gedikli salâtin meyhanelerindeki akşamcı sohbet...

Yakın geçmişin çayhanelerile meşhur Direklerarasının (Bugünkü Şehzadebaşında Veznecilerden Nevşehirli İbrahim Paşa sebiline kadar olan kısım) en canlı, üzerinden büyük şehir halkının bir sel halinde akıp geçtiği zamanları Ramazan akşamları idi; büyük m...

Osmanlı imparatorlarının İstanbuldaki dâimî ikametgâhı olan Sarâyi Cedidi Âmire’deki (B. : Topkapı Sarayı) ak hadım ağalar; eski metinlerde ak hadım karşılığı “tavâşî” tâbiri de kullanılır; vazifeleri sarayın harîmine açılan Bâbüssaade’nin muhafazası, ...

R. E. Koçunun, içinde yer yer, kuvvetli bir müşehidin üslubkâr kalemi ile İstanbul hayatı işlenmiş bir hikâyesidir. Hikâyenin kahramanı Balıkçıgüzeli Ahmed adında Kumkapalı bir delikanlıdır. (B. : Ahmed, Balıkçı güzeli). Hikâye Varlık Mecmuasında bu me...

Yeniçeri ocağının kaldırıldığı tarihe gelinciye kadar, civarındaki Asmaaltı ve Tahtakale ile beraber Büyükşehrin haşerat yatağı semtlerinden idi; dükkânlar ve kahvehanler üzerinde bekâr odaları birer batakhaneden farksızdı; Müverrih Câbi Said Efendi ya...

Eskiden halk ağzında “takım” kalem efendisi ağzile de “sigaralık” denilirdi; bizde, Abdülâziz devri başlarında cigara kâğıdı kullanılmasından az sonra yayılmıştır, daha evvel, Türkler, tütünü asırlarca çubuk ile içmişlerdir. Cigara kâğıdı ve ağızlığın ...

Lûgatte mânası: deveci, esterci; mahmil ile hacca giden hizmetçi, mahmil de tahtırevan; devenin üstüne konan bir nevi vasıtai nakliye; her sene harameyni muhteremeyne gönderilen hediyeler mânasında kullanılan bir kelime. Hac zamanı gelmeden iki üç ay e...

Bugün yalnız tababette kullanılan ve serbest satışı Milletlerarası Afyon Kongresi kararile yasak olan afiyon, eskiden serbest satılırdı; afiyon tiryakiliği de, zabıtaca takibedilmiyen, pek düşükleri çoluğun çocuğun maskarası olan basit bir iptilâ olara...

Yeniçeri Ağaları tarafından ocak ananelerinden olarak Sadrıâzamlara verilen resmî ziyafetlerdir. Şeker (Ramazan) Bayramı Ziyafeti — Şevvalin onuncu günü verilir, akşam yemeğidir. Sadrıâzam Ağakapısına öğleden sonra gelir, saz fasılları ve raks seyri il...

Aksaray, Cumhuriyet inkılâbına kadar, İstanbulun tarihi boyunca kabadayı ve külhanisinin çokluğu ile tanınmıştı ki, “Yeniodalar” denilen İstanbuldaki en büyük yeniçeri kışlasının Aksarayda kurulmuş bulunması, bu atmosferin teşekkülüne ve asırlarca yaşa...

Prof. A. Gabriel’e göre yapıldığı devirde Anadolu Hisarı Kaba ve kalın bir nevi yünlü kumaş ve bu kumaştan yapılan esvap; İstanbulda bilhassa küçük esnaf ve ayak takımı ile dervişler, hal ve vakti icabı çuha giyinmesi lâzım gelirken, yaradılışının der...

İkinci Abdülhamidin, uzun ve heybetli sakal sahiplerine karşı bir sevgi gösterdiği, bilhassa asker arasında böyle sakal sahiplerini sırf sakallarından ötürü neferlikten zabitliğe, hattâ ferikliğe, müşirliğe kadar yükselttiği, devrin halk ağzında yerleş...

Abdülâziz devri sonlarında Büyükşehirde dillere destan olmuş bir türküdür; sürgüne gönderilmiş bir bahriyelinin ağzından söylenmiştir: Yakası çifte de çapalı Adalım aman Sen kime yandın? Fizana gideni, gideni, Şaziyem aman Gelmez mi sandın? Sana da ya...

İstanbulun külhani ve serseri argosunda, “som serseri” mânasına, barınacak yeri olmıyan, gecesini, rastgele, Büyükşehrin her hangi bir serseri in veya kovuğunda geçiren, yaz ve kış yalınayak, başı açık, hattâ yarı çıplak dolaşan ve istisnasız hepsi her...

Kasap ve celeplere yamak olan esnaftandır; Evliya Çelebi, bir hayli mübalâğalı olarak, İstanbul etrafında 2000 ağıl bulunduğunu kaydediyor; bu ağıllarda, gayet şeci ve bahadir, kavkacı ve vurucu takımından tuvâna ağıl oğlanları bulunurdu. Bunların şehr...

Yeniçeri Ocağının lâğvına kadar, esnaf loncalarının başındaki ihtiyarlarına verilen resmî bir unvandır; bu an’ane bilhassa debbağlar ve saraçlar arasında kuvvetle yaşatılmıştı. Ahi babalık, Anadoludaki kadîm “Ahilik” teşkilâtından kalmış son izlerden b...

İstanbul tezgâhlarında yapılan Akdeniz gemileri marangozları, Evliya Çelebi bu esnaf hakkında sadece “dükkânları Galatada lonca yerindedir” diyor. Bibl. : Evliya Çelebi I.

Türk şiirinde İstanbul ikliminin Ağustosu, Edebiyatı Cedidenin büyük üstadı Tevfik Fikret tarafından “Âvengi Şühur”un bir parçasında terennüm edilmiştir; şiir şudur: Sünbüli bir hava ki mesti rükûd; Duruyorken muhit ü nâ mahdud, Birden Acı bir hisle s...

Aşağıdaki notlar İstanbul Limanı Rehberinden nakledilmiştir: “Rüzgâr hangi cihetten eserse essin, akıntının ciheti Karadenizden Marmaraya doğrudur. Karadenizin tabahhuratı azdır. Tuna, Dniepr, Diniester, Don ve Kızılırmak gibi büyük ırmaklar bu denize ...