On sekizinci asırda Kadırga Meydanında büyük, gaayetle mükellef ve meşhur bir kahvehâne; o asırda kaleme alınmış “Cevrî Çelebi Hikâyesi” diye meşhur bir meddah hikâyesinde bu kahvehânenin şöhreti bir asır evveline kadar götürülmüşdür, ve bu hikâyede Ka...

1934 Belediye Şehir Rehberinde Yeşilköy sokaklarından, köyün batı bitiminde yalı boyunda son sokağıdır; (Pafta 13) yerine gidilip şu satırların yazıldığı sıradaki durumu tesbit edilemedi.

1934 Belediye Şehir Rehberinde Fatih Kazâsının Samatya Nâhiyesinde Davudpaşa ve Cerrahpaşa mahalleleri arasında sıra sokakdır (pafta 11/53 ve 55). Emir Pervâne Sokağı ile Koca Mustafa Paşa Caddesi arasında uzanır; Bıyıklı Husrev Sokağı ve Tarhane Mekte...

Cerrahpaşada kendi adını taşıyan sokakda idi (B.: Çardaklıhamam Sokağı); 1894 deki büyük zelzelede yıkıldı; hâlen izin, nişanı kalmamışdır. Hadikatül Cevâmi Davudpaşa civârındaki Bıyıklı Hüsrev Mescidinden bahsederken: “... bânisi sipâhi çavuşlarındand...

Kasımpaşada çok küçük bir hamam idi; adını, hicrî 1147 (milâdî 1735) de, İstanbul hamamlarında işler Arnavud dellâkları tesbit için tanzim edilmiş bir hamam sicil defterinde gördük (B.: Arnavud Dellâklar; Dellâk; Hamam); bu defterde bu hamamda ancak bi...

Kadırga Meydanı ve Küçük Ayasofya Camii civârında İstanbulun büyük ve meşhur çifte hamamlarından biridir; bir onaltıncı asır yapısıdır; Evliyâ Çelebi “Küçük Ayasofya Hamamı” adı ile kaydediyor; Hadikatül Cevâmi de Küçük Ayasofya Camii vakfına âid bir h...

1934 Belediye Şehir Rehberinde Eminönü kazâsının Alemdar Nâhiyesinin Küçük Ayasofya Mahallesi sokaklarından; Güngörmez Sokağı ile Kadirga Limanı Caddesi arasında uzanır; aynı adı taşıyan aralık ile paraleldir (Pafta 2/21); yerine gidilip şu satıların y...

Son yeniçerilerin en azgın devri olan Dördüncü Sultan Mustafa zamanında, devlete meydan okuyan zorba gürûhunun büyük bir rezâleti, İstanbulda âdetâ yeni bir ihtilâl havası yaratmış bir vak’adır. Karadeniz Boğazındaki Kavak Kalesi yamaklarından birkaç n...

1934 Belediye Şehir Rehberinde Eminönü kazâsının Alemdar Nâhiyesinin Küçük Ayasofya Mahallesi sokaklarından; Güngörmez Sokağı ile Küçük Ayasofya Medrese Sokağı arasında uzanır; (Pafta 2/21) yerine gidip şu satırların yazıldığı sıradaki durumu tesbit ed...

Eski büyük ahşab İstanbulda yangın âfetine karşı yeniçeriler görevli olduğu için, yangın tulumbacılığı kurulduktan sonra tulumbacılar ocağı da yeniçeri ocağına yamak olarak bağlanmış idi (B.: Tulumbacılık, Yeniçeri); yangın tulumbaları da Yeniçeir Koll...

İstanbulun en büyük ve mükellef yeniçeri kahvehânelerinden biriydi (B.: Kahvehâne; Yeniçeri Kahvehâneleri). Mîrî bir yapı olup Çardak İskelesi Yeniçeri Kolluğu çorbacıları nam ve hesabına işletilegeldiğini tahmin ediyoruz. 1730 ihtilâlinde Patrona Hali...

İstanbulun Halic yalısında eski meşhur bir yeniçeri kolluğu ve burada bulunan eski meşhur bir iskele; Çardak kolluğu ve Çardak İskelesi Bostancıbaşı Defterlerin de (B.: Bostancıbaşı Defterleri) şöyle tesbit edilmişdir: “...Eminönü tarafından gelirken: ...

Yelkenli gemiler devrinde Marmaranını Silivri, Gelibolu, Çardak, Bandırma, Mudanya, Yalova, Karamürsel, Değirmendere, İzmit, Hereke, Tavşancıl gibi yalı kasabalarına küçük yelkenliler gidib gelirdi, hattâ bunlara “kayık” adı verilirdi, “Mudanya Kayığı”...

1934 Belediye Şehir Rehberinde Eminönü kazâsının Aliçelebi (Merkez nâhiyesine bağlı) ve Zındankapusu (Küçükpazar nâhiyesine bağlı) mahallelerin müşterek bir yolu; Haliç kenarında yalı boyunda uzanır (Pafta 1/4 ve 5/9); adını eski Çardak İskelesine nisb...

İstanbula gelen yaş meyva ve sebzelerin muhtelif isimler altındaki vergilerini alan memurun adı; memuriyetine de Çardak Emâneti (Eminliği) denilirdi; veri Çardak İskelesinde idi; Evliyâ Çelebi Onyedinci asır ortasında Çardak Eminin emrinde 50 nefer mem...

Dalyanlarda balık gözleyen balıkçıların oturduğu deniz üstü çardaklardır (B.: Dalyan): denize çakılı Kazıklar üstünde hemen dâimâ iki göz ahşab kulübecikden mürekkebdir. Bir dalyan kayığı ile gidilen çardağa, denize salınmış çubuk basamaklı tahta merdi...

Çanakkale Boğazının Anadolu yakasında ve Gelibolunun karşısında Çardak Kasabası ve limanına nisbetle konmuşdur; 1940 senesinde İngilterede inşâ edilmişdir; açık denizlerde seyrüsefer edebilecek kabiliyetde bir teknedir; yolcu istiâbı 200 kişi olup 13 k...

1955 ile 1960 arasında Cağaloğlunda Bâbıâli Caddesinde (1934 Belediye Şehir Rehberindeki Bâbıâli Caddesi), bu caddenin Türbe bitiminde Köşke Hanın altında içkili bir büfe idi, hâlen yerinde bir kebabcı - aşcı vardır (1963). Bir aydın adamlar yeri olara...

“Batı türkçesinde isim, farsca çâr-tâk’ın türk ağzı telâffuzu; dört direk üstünde, üzeri açık ve yüksek yer: Ey mâdeni sehâ ey kânı kerem Gerekdir gözleye âdemi âdem Bahşeyle Zâkir’e bir tahtı muhkem Koyma habgâhım çardak olubdur üzerine asma ve sâir...

Bilhassa Karadeniz yalısı halkının giydiği erkeklere mahsus bir çeşid ayakkabının adı; “Eski Eser Ansiklopedisi” müellifi Nureddin Rüşdi Büngül ile “Osmanlı Tarih Deyim ve Terimleri” müellifi M. Zeki Pakalın çapulaya, yemeninin Karadeniz yalısı halkı a...

Batı türkcesinde İstanbul ağzında bir isim, “eski esvab parçası, paçavra”; lime lîme yırtık, kirli, pis esvaba da “çul çaput” denilir. Ne gam üstündeki olmuş çul çaput Şemsi dirahşânı örtmüşdür bulut Kılık kıyâfete rağbet ne lâzım Kesme billûr misal m...

1934 Belediye Şehir Rehberinde Yedikulede sur dışında Kazlıçeşme sokaklarında; bir ucu yalı boyunda bir iskeleye dayanmış olan Hacı Hasan Efendi Sokağı ile Beleşçi Sokağı arasında uzanır; üzerine Külhan çıkmazı adı ile bir çıkmaz sokak vardır. Yerine g...

Geçen asrın namlı Ermeni müderris ve edipleriden; tek gözlü olduğu için Ermeniler arasında “Miaçen” tesmiye olunmuştur. 1799 da İstanbulda doğmuştur. Hırant Asadur’a göre 1861 de, Apraham Ayvazyan’a göre ise 1865 de Yedikule Ermeni Hastahanesinde vefat...

Genç yaşta ölen kıymetli bir tabip, rejisör ve tiyatro eserleri müellifi ve mütercimdir. Çaprastciyan Kevork badveli’nin büyük oğludur. 1830 da İstanbul’da doğmuş ve 1862 de İstanbulda vefat etmiştir. İlk tahsilini Bükreşteki Ermeni Mektebinde pederin...

Ermeni asıllı ünlü sahne artisti; 1848 de Bükreşde doğdu, 1853 de tahsil için İstanbula getirilirdi, ve babası Kevork’un hocalık ettiği Ermeni Hastahânesinin mektebinde okudu, 1864 de dişcilik öğrenmesi için o devrin ünlü Ermeni dişcilerinden Şişmanyan...