526-550 / 992
Encyclopedia

AMPES
Argo; Ferid Develioğluna göre “esrar”, şu misal veriliyor: “Ampesin rengini bilirsem ampes gibi sapsarı olayım”.
Bibl. Ferid Develioğlu, Türk Argosu.
Encyclopedia

AMPUL
İstanbul külhânî argosunda kadın veya kız memesi.
Bibl. : Ferid Develioğlu, Türk Argosu.
Encyclopedia

AMPAKUM (Köse)
On yedinci asırda yaşamış meşhur bir Ermeni ekmekçibaşısıdır. 1598 de Egin’in Navrer yahut Narver köyünde doğmuş ve 3 Kasım 1658 de İstanbul’da vefat etmiştir.
Üçüncü Sultan Mehmed’in gününde (1594 - 1603), Celâli isyanları esnasında, zadegân bir ailed...
Encyclopedia

AMORTİ; AMORTİ ÇIKMAK. ÇARPMAK
İstabul argosunda yaşlı kadın, sinemada, şehrin nakil vâsıtalarında yanına yaşlı bir kadın oturmak: “Bu ne baht be.. herkese piliç düşer, bana amorti çarpar”.
Encyclopedia

AMORF OLMAK
İstanbul hâneberduşlar argosunda mahcub olmak, mat olmak, yine argo tâbir ile bozulmak, bozum olmak; “Ulan, antin beni bir lüküs apartımana aldı, amorf oldum”, “Moruk bir laf etti, ağzımı açamadım, amorf oldum..”, “Sen o çocuğun peşini bırak, amorf olu...
Encyclopedia

AMİŞ EFENDİ (Şeyh Hacı Ahmed)
Son asrın halvetiye şeyhlerinden ve Fatih türbedarlarından; tarikat mensubini arasında bir müteceddit olarak görülür. Müritlerini halvet ve riyazet gibi cismanî mücadelelerle yormaz, onları ruhen terbiye ederek yükseltmeğe çalışırdı: “Mücahedatın bir k...
Encyclopedia

ÂMİRE
Lûgat mânâsı mâmur, onarılmıştır; Cumhuriyetten evvel devlet müesseselerinin çoğunun adı bu sıfat eklenerek yazılır, söylenirdi:
Tersânei Âmire, Tophânei Âmire, Darbhânei Âmire, Matbaai Âmire gibi.
Encyclopedia

AMİRDOLVAT yahut AMİRDOVLAT (Amasyalı)
Ortaçağ sonu Ermeni Tıp Tarihinin en meşhur simasıdır; Fatih Sultan Mehmed’in cerrahbaşısı; 1416 - 1420 sıralarında Amasya’da doğmuş ve 8 Aralık 1496 da muhtemelen Bursa’da vefat etmiştir. Pederinin ismi Eğya’dır.
Hayatının ilk safhaları hakkında hemen...
Encyclopedia

AMİRALİ (Maria)
Amiraliler, İstanbula Rodos adasından gelip yerleşmiş İtalyan asıllı, rumlaşmış, kozmopolit zengin bir ailedir. XVI. asırda (1565) Sarayda büyük büyük nüfuzu sahipti; “frenk” olarak tanındığından ecnebi sefaretler nezdinde de itibarı büyüktü.
Kızlarınd...
Encyclopedia

AMİRAYAN (Garabet)
İkinci Abdülhamid devrinin tanınmış fotoğrafçılarından; fotoğrafhânesi Beyazıdda Okçular başında idi; devrin zevkine ve malzemesine göre oldukça güzel eserler vermiş bir sanatkârdır, hayatı hakkında malûmat edinilemedi.
Encyclopedia

AMİRA
Onsekizinci asrın ikinci yarısından itibaren İstanbul’da Devlet hizmetinde bulunan zengin Ermenilere ve bu meyanda bilhassa sarraflara verilen bir unvandır. Aslı “emîr” yahut “âmir” olup tarihçi H. Mırmıryan’a göre 11 - 13 üncü asırlardaki bazı ermeni ...
Encyclopedia

ÂMİR (Kanlıcalı)
Geçen asır sonlarında Boğaziçinin namlı balık avcılarından; bilhassa Çakalburnunda levrek avı meraklılarından idi, hayatı hakkında başka bir kayda rastlanamadı.
Bibl. : Câbir Vada, Kanlıca.
Encyclopedia

ÂMİN İLE MEKTEBE BAŞLANIŞ, ÂMİN ALAYI
Eski mahalle mektepleri devrinde, çocuğun mektebe başlaması, ailenin hal ve vaktine, şânına göre bir alayla kutlanır aile mürüvveti idi; “Âmin Alayı” denilen bu merasim, Büyükşehir İstanbulun eski an’anelerinin en şirin ve mâsumlarından biridir. Geçmiş...
Encyclopedia

ÂMİR (Destan oğlu)
Otuzbir Mart vakası asilerinden, dördüncü avcı taburu üçüncü bölük onbaşısıydı, isyanın başlıca müşevviklerinden biri olarak Divanı Harb tarafından idama mahkûm edildi ve Beyazıd meydanında asıldı.
Bibl. : Devrim gazeteleri.
Encyclopedia

AMİCİS (Edmondo de)
Constantinopoli adı altında, geçen asır sonlarındaki İstanbulu tasvir eden bir seyahatname kaleme almış İtalyan edibi; 1846 da Oneglia’da doğdu, 1908 de Bordighera’da öldü. İstanbula 1874 de gelmişti; yirmi sekiz yaşlarında idi; kendisini daha İtalyanl...
Encyclopedia

AMERİKAN OTELİ
Rumî 1290-1295 (M. 1876 - 1881) yıllarında, Beyoğlunun namlı otellerinden biri, Ahmed Midhat Efendi, Letaifi Rivayat koleksiyonundan “Bekârlık” adındaki kitabında, kahramanı olan Süruri Efendiyi İstanbula getirip bu otelde yerleştirir:
“İstanbul değil ...
Encyclopedia

AMERİKAN MODASI
İkinci Cihan Harbi içinde, İstanbulluar, karaborsacı, vurguncu ve istifçi gibi isimlerle anılan bir takım alçak türedilerin elinde en çok mahrumiyet ve ıztırap çekmiş insanlar olmuştur. Büyükşehrin ihtiyaçlarını yıllarca karşılayacak depolar boşalıp, m...
Encyclopedia

AMERİKAN LİSAN VE TİCARET DERSHÂNESİ
Büyükşehrin en büyük ve ciddî halk dershânelerindendir. 1911 de Amerika Y.M.C.A. teşkilâtının bir şubesi olarak faaliyete başlamıştır. Sonra Amerikan Lisan ve Ticaret Dershânesi adını almıştır, çalışmasına müstakil bir hüviyet ile devam etmiştir. Gayes...
Encyclopedia

AMERİKAN KOLLEJLERİ (Erkek ve Kız)
Erkek kolleji Rumelihisarında, kız kolleji Arnavudköyünde, Büyükşehrin iki büyük mektebi, ayrı ayrı isimlerle anılan müteaddit binalardan mürekkep bir irfan müessesesidir. Erkek kolleji, halk ağzında Robert Kollej adı ile meşhurdur. Erkek kolleji 1863 ...
Encyclopedia

AMERİKAN KOLLEJLERİ KÜTÜPHANELERİ
İstanbulun en zengin kütüphanelerinden biridir; hemen bütün dünya dillerinde 70.000 kitap mevcut olup bunun elli bini Robert Kollejin, geri kalanı da Kız Kollejinin kütüphanelerindedir. Müdürlükten müsaade aldıktan sonra bu kütüphanede çalışmak mümkündür.
Encyclopedia

AMERİKAN
İstanbulda isimleri bu kelime ile başlayan pek çok hususî müessese vardır; bu ansiklopedide tesbiti gerekenlerden bir kısmının sahibi müvesvis ve vehhâm, bir kısmının da lâkayd olduğu için maalesef mâlûmat alınamadı; târihî vazifemizi telefon rehberind...
Encyclopedia

AMELE TİRENİ, AMELE VAPURU
Yolcularının ekseriyeti günün en erken saatlerinde işlerinin başlarına koşan ameleler ile ayak takımı esnaf olduğu için İstanbul halkı tarafından Anadolu ve Rumeli hatlarında şehir trenlerinin ve Boğaziçine işleyen vapurların alaca aydınlıktaki ilk sef...
Encyclopedia

AMERİKA
İstanbulun hâneberduşlar argosunda “zengin”; misâl:
— Ulan Benliye bak tüyünü düzmüş!..
— Düzer elbet, oğlanın yeni aftosu (dostu, metresi) amerika..
Encyclopedia

AMELE, İSTANBULDA ÇEŞİDLİ İSİM ALTINDA BEKÂRUŞAĞI AMELE VE İŞÇİ, AMELE VE İŞÇİ NİZAMI
Eli ile ve bedenen, vücudu ile iş gören adam, adamlar, bütün büyük şehirlerde olduğu gibi fetihden bu yana Türk İstanbulun günlük hayatında çok mühim bir yer ala gelmiştir. Amele nüfusunun çokluğu, amele hayatının zabtu rabt altına alınarak tanzimi Büy...
526-550 / 992