Uzunca bir zaman Pembe Yalı adı ile de anılmışdır; Kuzguncukda, Kuzguncuk ile Üsküdar arasında, eski yalılarımızdan kalmış tek örnekdir diyebiliriz; yalnız o semtin değil bütün Boğaz içinin onsekizinci asır sonu yapısı en güzel yapılarındandır. 1920 - ...

İkinci Sultan Mahmud ve Sultan Abdülmecid zamanlarında valiliklerde, elçiliklerde ve nâzırlıklarda bulunmuş vezirlerden, Türkiyede ilk müzenin temelini atan, türk müzeciliğin babası aydın adam; hicrî 1216 (M. 1801) de İstanbulda Eyyub İskelesi civarınd...

Geçen asır sonlarında yaşamış bir esrarkeş; gaayet güzel konuşur, kalem sâhibi bir hanebeduş idi, yalın ayak, pelâspâre içinde âdembaba kılığında dolaşır, rast geldiği uygun bir yerde yatar sabahlardı; kibar bir âilenin evlâdı iken hyta gürûhundan bir ...

“Fetâ = Tâze oğlan, Delikanlı” (Türk Lugatı). Geçen asrın ikinci yarısında İstanbul Ceza Evinde mahkûmlar arasında kullanılmış bir büyü nushasıdır ki sevdiği bir genci öldürdüğü için müebbed habse mahkûm olmuş Kahveci Nusretin defterinde şöylece târif ...

“Dilimize arabcadan girmiş bir kelimedir; genç, delikanlı, yiğit” (Şemseddin Sâmi, Kamûsi Türkî). Bilhassa kalender halk şâirleri tarafından, İstanbulun kayıkcı, hammal, dellâk, natır, fırın uşağı, ırgad, yanaşma gibi ayak takımından genclerin ve esnaf...

Beyoğlu İlçesinin Taksim Bucağının Bostan Mahallesi yollarından; aynı ilçenin merkez bucağının Kalyoncukolluğu Mahallesi ile sınır yolu olan Kâhyabey Sokağı ile Kurtuluş Deresi Sokağı arasında uzanır; Tevfikefendi Sokağı, Dilbaz Sokağı ve Şirket Sokağı...

Taksimin Bostan Mahallesinde Fesleğen Sokağındadır. Bir araba geçecek genişlikde toprak bir yoldur. Üzerinde dört beş kâğır-beton ev ile bir radyo tâmircisi vardır, kapu numaraları 3-5 ve 2-4 dür (Ağustos 1968). Hakkı GÖKTÜRK

İkinci Abdülhamid zamanında Defterdardaki devlet müessesesi Feshâne Fabrikasının genç işçilerin hepsi ne hikmetden ise güzel güzel çocuklar ve delikanlılardı; halk arasında dolaşan bir rivayete göre, eski devşirmeler gibi, yüz güzelliğine ve vücud yapı...

Arabcası Reyhan; güzel kokulu ot ki saksılarda yetiştirilir; Ak Fesleğen, Hind Fesleğeni, Yabani Fesleğen, Yer Fesleğeni gibi nevîleri vardır” (Şemseddin Sâmi, Kaamusi Türkî). Fesliğen şeklinde de söylenir. Küçük ve çok şık, gür, güzel kokulu yapraklar...

Kasımpaşada Hacıhüsam mahallesinin yollarından; Paşalıhasan Sokağı ile İplikci Sokağı arasındadır; Sahaf Kuyu Sokağı ve Cendere Sokağı ile kavuşakları vardır (1934 B. Ş. Rehberi, Pafta 16/183) İplikci Sokağı tarafından gelindiğine göre beton basamaklı ...

1934 Belediye Şehir Rehberine göre Ayvansaraydan Eyyuba uzanan ana caddenin bir parçasının adı (öbür parçaları Yâvedud Caddesi ve Defterdar Caddesi) isimlerini taşır (B.Ş.R. Pafta 9/116); yerine gidilip bu satırların yazıldığı sıradaki durumu tesbit ed...

Büyük Kapalı Çarşının yollarından biri; eskiden halk ağzında bu yol boyundaki çarşıya Bitpazarı denilirdi; bilhassa kullanılmış giyim eşyâsının satıldığı, günün her saatinde canlı, hareketli, renkli, sesli bir yoldu; elinde paket, çanta, boğça ile zor ...

Kalender meşreb şâirler tarafından “Şehrengiz” adı verilen manzum risâlelerde esnaf güzelleri arasında (B.: Esnaf civanlarına da rastlanır; şehrengiz yollu yaazılmış “Hûbannâmei Nevedâ” adlı manzum mecmuada Fesci civanı şu beyitlerde anılmışdır: Fesci...

Fes, ayak takımı ve avam tabakası haric, dâimâ düzgün, kalıblı bulundurulması gereken bir serpuşdu ve fesin kalıbı da azıcık yağmur, azıcık horca kullanma ile bozulurdu. Fesi, edebine uyarak giyebilmek için en az haftada bir defa muhakkak fes kalıbcısı...

Kadın başında fes daha XVI. yüzyılda çok yaygın bir serpuş olmuşdur. Müslüman türk kadınının günlük ev hayatı tuvaletinde başını hotozdan ziyâde tepelikler, inciler, elmaslarla bezenmiş, altın tellerle işlenmiş fesler süslemişdir. İstanbulda Eyyubda XV...

Boy boy ve cins cins fesler perâkende olarak tuhâfiye mağaza ve dükkânlarında, müstakil fesci dükkânlarında ve fes kalıbcılarında satılır, fes püskülü de oralardan alınırdı. Geçen asır sonlarında, 1880 ile 1890 arasında Tunus feslerinin, o memleket hal...

1925 de Türkiyede fes giymenin yasak edildiği Şapka Kanunu ile kalkdılar; fes kalıbları, memleketimizin yakın geçmişde kullanılmış eşyalarından biri olarak artık müzelerde veya antikacı dükkanlarında görülmektedir. Fes kalıbları, feslerin çeşidine göre...

“Kuzey Afrikanın batısında Fas şehrinde îcâd edilmiş kırmızı renkli bir baş kisvesidir; bütün Osmanlı memlekeketlerinde ve diğer bâzı müslüman memleketlerinde yayılmış, giyilmişdir” (Şemseddin Sâmi, Kaamûsî Türkî). “Fas şehrinde îcâd edilmiş mâruf baş ...

Fesin yeni kabul edildiği yıllarda, 1827 - 1830 arasında İstanbulda çocuk feslerini ziynet altınları ve incillerle süslemek modası yayılmışdı; bu sûretle süslenen çocuk feslerinde bâzan bir takım serserilerin tamahını tahrik edilecek derecede ileriye g...

Onsekizinci Yüzyıl sonları ile Ondokuzuncu Yüzyıl başında yaşamış bir köçek; şu bûselik şarkı ile övülmüşdür: Nevresîde bir güli âl Bezmi hassa geldi derhal Sordum ol gonce gül kimdir Dediler kim Neyyir Feryâl Neyyir Feryâl eyleme âl Gönlüm oldu sana ...

Geçen asır sonlarında yaşamış bektâşî bir halk şâiri; İstanbula bir vâli paşanın uşağı olarak gelmiş, kaşı gözü hoş ve eli ayağı düzgün genç olduğu için İstanbuldaki konağın harem halkı için tehlikeli görülmüş, paşasının aşırı iltifâtı da dedikodu olun...

“Bülbülün Feryâdı”; İstanbulda aydın tabaka arasında, bülbüllerin ötmeye başladığı ilkbahar karşılığı kullanılmış bir deyim; artık kullanılmıyor; aşağıdaki beyit Süleyman Nahîfî’nindir: Agaazı nâle itse nola cânı bîşekib Oldu resîde mevsimi feryâdı an...

Yakın geçmişde dilimize almancadan girmiş ve zamanımızda atık unutulmak üzere olan halk ağzı bir deyim, “Gitmek”, “Kaçmak”, “Savaşmak”, “Ölmek” anlamlarında kullanılırdı; “Fertik” almancada “bitti”, “son” demektir. F. Devellioğlu “Türk Argosu” isimle e...

“Aslı arabca isim: Kürk kaplanmış esvab” (Hüseyin Kâzım, Büyük Türk Lûgatı): M. Zeki Pakalın da “Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri” isimli eserinde Ferve maddesinde bu târifi aynen almakla yetiniyor. Ferve kürk kaplı esvab değildir; kürk olacak post...