Her hangi bir şeyin sayı hesabını bir çömleğin içine çakıl taşları atarak tutmak; matbaanın olmadığı devirlerde takvim risâlelerinin herkesçe tedâriki imkânsız olduğundan ayların gün hesabı da bir çömleğe her sabah bir çakıl taşı atılarak tutulurdu. Na...

Ağzı kapalı çömleklerde soğanla domatesle fırında pişirilen kuşbaşı kesilmiş et yemeği; İstanbulun eski aşçı dükkânlarında baş yemeklerden biri idi; zamanımızda da aşçı dükkânlarında ve “turistik” diye bir acâib unvanı taşımayan lokantalar da muhakkak ...

Musikişinas; 1785 yılında Üsküdarda doğmuş ve 1840 da orada vefat etmiştir. Tokat’dan Üsküdara hicret eden bir çömlekçinin oğludur. Bağlarbaşı Ermeni Mezarlığında medfundur. Mezarının yeri halen bellisizdir. Önce terzilikle iştigal eden Çömlekciyan, bi...

Defterdar ve civarının eski adı; bir zamanlar da Haliçde Defterdar Vapur İskelesinin hemen arkasındaki semtin adı zamanımızda Eyyubun Cezeri Kasım Mahallesi sınırı içinde kalmış, semt olarak da adı unutulmak üzeredir, adı geçen mahallede iki yol “Çömle...

Eyyubda Cezerikasım Mahallesi yollarından; Haydarbaba Caddesi, Zalpaşa Caddesi ve Cezerikasım Akar Çeşme Sokağı ile teşkil ettiği dört yol ağzı ile Takkeci Değirmeni Sokağı arasında uzanır, ki bu son sokak ve Kıral kızı Sokağı ile de bir dört yol ağzı ...

Eyyub’da Cezerikasım Mahallesi yollarından; Çömlekçiler Caddesi ile Tekekci Değirmeni Sokağı arasında uzanır (1934 Belediye Şehir Rehberi Pafta 9, Mahalle Numarası 116); bir araba geçecek genişlikde kabataş döşeli bir sokakdır; büyüklü küçüklü ahşab ve...

Kalender meşreb şâirler tarafından “Şehrengiz” adı verilen manzum risâlelerle medhedilen esnaf güzelleri arasında çömlekçi civanlarına da rastlanır; şehrengiz yollu yazılmış ve “Hûbannâmei Nevedâ” adını taşıyan manzum mecmuada çömlekci civanı şu üç bey...

Tahsisen toprakdan yapılmış çanak, çömlek, desti, surahi, bardak, kâse, boduc, çömlek, küp, saksı, satan esnaf; Onyedinci asrın büyük muharriri Evliyâ Çelebi Dördüncü Sultan Murad zamanında yapılmış büyük esnaf - ordu alayı münasebetile bu esnaf hakkın...

Toprakdan çeşitli isimler altında kaplar yapan sanatkârlar, işçiler; Onyedinci asrın büyük muharriri Evliyâ Çelebi Dördüncü Sultan Murad zamanında yapılmış büyük esnaf - ordu alayı münâsebeti ile bunlardan şöyle bahsediyor: “Esnâfı Kâehânei Çömlekciyan...

Halk ağzı deyim: “Paralı ve aynı zamanda gaayet tutumlu kimse”, “Parasını bir bankaya vermeyen, eski usulde evinin muhtelif yerlerinde gizleyip saklayan kimse”; misâl: İki külhanbeyi konuşur: — Otuz yıldan beri tanırım şu bakkal İbrahimi... ben çocukdu...

İstanbulun hâneberduş pırpırıları argosunda “makad kıç,: aynı argoda tas, kâse, künbed, davul, küfe, boğça, semer, çukur isimleri de aynı anlamda kullanılır.

Batı türkçesinde isim; Hüseyin Kâzım Bey Büyük Türk Lûgatında bir kelimenin türkçeye “arkadaş” anlamına lâtince “comes” den alındığını kaydediyor; eski medrese hayatında medrese odalarında bekâr hayatı yaşıyan softaların, mollaların aynı zamanda uşakla...

“Batı türkçesinde isim; süzülüp teressüf ettirilmiş jamurdan yapılan ve fırında pişirilen toprak kab; çömlekçi, çömlek ve emsâlini yapan sanatkâr” (Hüseyin Kâzım, Büyük Türk Lûgatı). Çölmek de denilir; destiden farkı boynu kısa ve içine elin rahatça gi...

Beşiktaş Kazâsı merkez nâhiyesinin Cihannümâ Mahallesindedir; Yıldız Posta Caddesi ile Akdoğan Sokağı arasında uzanır, Yenimahalle Fırını Sokağı ve Kapancı Sokağı ile kavuşakları vardır (1934 Belediye Şehir Rehberi, pafta 20, mahalle numarası 175); iki...

Kaya balığı avlamada kullanılır bir âlettir; aşağıdaki notları Karakin Bey Deveciyanın “Balık ve Balıkçılık” adlı ölmez eserinden alıyoruz: “Kaya balığı yumurtasını koymak, sığınmak ve dinlenmek için bir takım delik ve oyuk yerler arar. Çömlek bu balığ...

Hayatı bir roman konusu olabilecek bir gece hırsızı; 1923 ile 1925 arasında İstanbulda Kocamustafapaşa semtinde oturan nâmuskâr bir âilenin tek evlâdı olarak doğmuşdur; kendisi tarafından açıklanmıyan sebeblerle tahsil ve terbiyesi ihmal edilmiş, akrân...

Aktör, türk sinemasının en eski oyuncularından biri; 1911 de İstanbulda doğdu, lise talebesi iken ve yerli filmciliğin emekleme devrinde büyük bir hevesle hayatını ve istikbâlini o yola bağladı; konservatuarın sahne bölümüne devam etti. Sonra Amerikaya...

İstanbulda iş tutmuş Kütahyalı bir fotoğrafçıdır; 1964 yılında 27 yaşında bulunuyordu, evli, iki erkek evlâd sâhibi olup hayatı biraz maceralı geçmiş, fabrikada amelelik, halk türküleri okuyuculuğu yapmış, seyyar fotoğrafçılıkta karar kılmışdır. 1964 y...

Balık ağları çeşidlerinden aşağıdaki notları Karakin Bey Deveciyan’ın “Balıkçılık” adlı ölmez eserinden alıyoruz: “Çökertme ağı denizin her yerinde istimal edilemeyip sâhillerde pek mahdut yerlerde bir muayyen müddet için kurulmakda olmasından, ve kazı...

Şair ve edip, 1884 de Gümüşhanede doğmuştur. Annesini ve babasını erken kaybettiğinden çocukluğu sefalet içinde geçmiştir. 1897 de, Ankaradaki “Garmir Vank” (Kızıl Manastır) adlı manastırın yetimhânesinde bulunmuştur. 1898 de İstanbula gelerek Üsküdard...

Kalender meşreb şâirler tarafından “Şehrengiz” adı verilen manzum risalelerle medhedilen esnaf güzelleri arasında çöğürcü civanlarına de rastlanır, şehrengiz yollu yazılmış ve “Hubannâmei Nevedâ” adını taşıyan manzume mecmuada çöğürcü civanı şu üç beyi...

1934 Belediye Şehir Rehberine göre Eminönü İlçesinin Bayazıd nahiyesi Mercanağa Mahallesi sokaklarından (Pafta 4/10). Fuad Paşa Caddesi ile Mühürdar Emin Paşa Sokağı arasında bir aralık sokakdır; yerine gidilip şu satırların yazıldığı sıradaki durumu t...

Bir Türk sazıdır, çalan sanatkâra “çöğürcü” denilir; bilhassa “âşık” denilen halk saz şairleri tarafından asırlardan beri kullanılgelmişdir; ve yine asırlar boyunca İstanbulda asker ocakları kışlalarında, âşık kahvehânelerinde, bekâr hanları, odalarınd...