Her hangi bir şeyin sayı hesabını bir çömleğin içine çakıl taşları atarak tutmak; matbaanın olmadığı devirlerde takvim risâlelerinin herkesçe tedâriki imkânsız olduğundan ayların gün hesabı da bir çömleğe her sabah bir çakıl taşı atılarak tutulurdu. Nasreddin Hocaya atfedilen şirin fıkradır: Hocanın evinde kendisi, karısı ve oğlu çömleğe sabahları birer çakıl atarlarmış, bir ramazanın ortasında hocaya ayın kaçı olduğunu sormuş, çömleği boşaltmış, çakılları saymış: — Çömlek hesâbına bakılırsa ramazanın kırk beşi!... demiş.