İstanbul Ansiklopedisinde kalan arkadaşlığı bizim için muhakkak bir büyük varlık olan genç bir bilginin salâhiyetli kalemine bırakılmış olan bu madde, en son âna kadar kendilerinden bir not alınmadığı için aşağıdaki satırlar ile yetinildi. Hadikatül Ce...

1875 ile 1880 arasında Eğrikapu civârında, o devrin mesirelerinden olan Hançerli Bostanda yanaşmalık yapan ve adı şâir Ne’bil Beyin bir manzûmesi ile edebiyat tarihimize geçen yalın ayak baldırı çıplak, fakat eli ayağı düzgün, kaşı gözü yerinde bir rum...

Gemici terimi; “geminin iki başındaki omuzluk direkler iki onurga (omurga) bunlara bağlanır; birine baş bodoslama, öbürüne kıç bodoslaması denilir” (Şemseddin Sami, Kaamûsu Türki). Bu gemici terimi İstanbulun külhâniler, hâneberduş pırpırılar argosuna ...

1880 ile 1890 arasında Samatyada Büyük Kuleli meyhânesinin mahbub uşaklarından; Kalenderi adında bir şâirin şu manzûmesi ile övülmüşdür: Sen Adalı Bodosumu gördün mü O kiraz dudaklı gözü mürdümü Alnına, dökdüğü kara kâkülden Başa belâ püskülleri ördün...

Bu ismin okunuş, söylenişini Türk Ansiklopedisi “blu cinz” diye kaydediyor, memleketimizde halk ağzında “blu cin” denile gelmektedir. İlk defa Amerikada imal edilip dünya yüzüne ve bu arada memleketimize de gelen ve bilhassa erkek için olanları hâli va...

Abdülmecid devrinin son yılları ile Abdülaziz devrinde ve İkinci Abdülhamidin ilk on yılı içinde Türkiye hizmetinde bulunmuş bir alman askeri; 1851 de İstanbula gelmiş, türk ordusunda vazife almış, git gide rütbeleri yükselerek 1885 de ferik, ve dâirei...

Argo deyim: “burun karışdırma” hattâ burnu, parmakları iyice içine sokarak bütün gılzeti ile karışdırma. Bibl.: Ferid Develioğlu, Türk Argosu.

İkinci Sultan Abdülhamidin son devrinde kibar ve rical konaklarını dolaşır harem takımı dalkavukuğu bir isviçreli kadın. Gençliğinde bir paşa konağında mürebbiye imiş; memleketinden sûreti mahsûsada mı getirilmiş, yoksa feleğin cilvesi ile İstanbula dü...

Bir zamanlar sâdece “Mektebi Sultânî” denilen eski Galatasarayı Lisesinin son sınıflarının matematik muallimi bir fransız; fransızca olarak ayrıca mekanik ve kozmografya da okuturdu. Tahminen 1888 yılında İstanbula gelip muallimliğe başlamışdır, 1908 m...

İlk namlı fransız tayyarecilerinden ve tayyare yapıcılarından, ve İstanbul semâsında tayyâre ile ilk uçan adam; 1872 de Kambre’de (Cambrai) doğdu, 1936 de Parisde öldü; Louis Blériot (Lui Bleryo) milletler arası şöhretini kendi yapdığı tayyaresi ile 25...

1917 ile 1918 arasında, birinci cihan harbinin son yıllarında İstanbulda büyük şöhret yapmış Viyanalı bir oyuncu kızı, kibar fâhişe; o yıllarda İstanbulda çıkmış olub imparatorluğun her tarafına yayılmış olan meşhur “Recebim” türküsünün kahramanı ve ço...

Adı “Blak” okunur. Türk diplomat ve belediyecilerinden; Türkiyede tavattun etmiş münevver bir fransız âilesinin oğlu olarak 1824 de İstanbulda doğdu; dedesi avukat Blacque, büyük fransız ihtilâlinin en kanlı devrinde ihtilâl mahkemesi huzurunda kıral X...

İngiltere Kraliyet Balesinin yıldızlarından bir rakkas sanatkâr 1959 yılı nisan ayı sonlarında aynı bale topluluğundan üç seçkin arkadaşı ile Türkiyeye ve bu arada İstanbula geldi. (B.: Linden, Anya; Lane, Marion; Ciegg, Peter). Hayat Mecmuası bu sanat...

Osmanlı devletinin ilk resmi gazetesi Takvimi Vakaayi’nin fransızca baskısı mâhiyetinde neşredilmiş “Le Moniteur Ottoman” gazetesinin kurucusu ve baş muharriri; doğum târihi ve yeri tesbit edilemedi. Büyük ihtilâlde ihtilâl mahkemesi huzurunda Fransa k...

İstanbul Limanına Atlas Okyanusuna aşarak gelmiş ecnebi, yatların en küçüğü, fakat en lüks teknelerden biridir; 6 ağustos 1959 tarihinde sahibi olan panamalı milyoner Felix Melmoulan ile zevcesini ve iki çocuğunu ve çıkdıkları bu devri âlem seyahatında...

Hem halk ağzında hem külhâni argosunda güvenilir, emin kimse. Ferid Devellioğlu “Türk Argosu” adlı eserinde bu kelimeyi argo da “kurnaz, açıkgöz” olarak kaydediyor. Biz külhâniler, pırpırılar ağzında bu mânâlarda kullanıldığını işitmedik; kıymetli dilc...

Bizans, bu ansiklopedinin müdevvininin kalem salâhiyeti dışında bir konudur; aşağıdaki satırları Celâl Esad Arseven’in “Eski İstanbul” adlı eserinden alıyoruz: “Bizans şehri Roma İmparatorluğunun pâyitahtı olunca İstanbulda gelen Roma şehirlileri ve ki...

İkinci Abdülhamidin son yıllarında, 1897 ile 1908 arasında Galatanın en namlı birahânelerinden biriydi, yeri Karaköy Palas’ın hemen tam karşısına düşer, elli altmış kişi alacak kadar genişçe bir yerdi. Gündüz bir lokanta olarak işler, akşamları bira dü...

Türk lûgatı şöyle târif eder: “Bat, arabcada son, nihâî, kat’î mânâsında; Bat pazarı, müzâyede ile eşyâ satılan yer, bey’i bat mahali. Avam lisanında Bitpazarı denilir. Bitpazarı; müstâmel (kullanılmış) eşyâ satan esnâf” (Hüseyin Kâzım Bey, Büyük Türk ...

Hadikatül Cevâmi şu bilgiyi veriyor: “Dârüssaade Ağası Mehmed Ağanın Camii yakınındadır; bâniyesi Şerife Fatma Hâtundur, ki kendi dahi bu mescid kurbinde medfûnedir. Bu Fatma Hanım Bitlice Ali Efendinin zevcesidir ki, hicrî 1000 (M. 1592 - 1592) târihi...

İstanbulun külhâniler ve pırpırı hâneberduşlar argosunda “apar tutmak, paralı olmak”. Ferid Devellioğlu şu misâli veriyor: “Şu hacıağayı sövüşle de bir az bitlenelim be oğlum!..” “- Tutmadı mı, kedi gibi sokulur, bitlenince de böyle uzaktan volta vurur...

İstanbul argosunda, içinde gizli kumar oynatılan, yüksek mano olanın, acı kuvvetli ve pençeli fedâileri bulunan, “sirkaf” denilen hurdebini işâretlerle işâretli iskambil kâğıtları ve hileli zarlarla oyuncular arasına karışan soyguncuları olan kahvehâne...

Ferid Develioğlunun “Türk Argosu” adlı eserinde kaydettiğine göre İstanbulun külhâniler argosunda “tecrübeli, bilgili, açıkgöz” kimse; müellif şu misâli veriyor: “Herifi görme, bitirmiş..” İlk iki mânâda: Semtinin arabacı kahvesine çıkan yaşlı ve sözün...

Ferid Devellioğlunun “Türk Argosu” adlı eserinde kaydettiğine göre İstanbulun külhâniler, pırpırı hâneberduşları argosunda “kavga çıkarmak için bahâne aramak”. Müellif misâl vermiyor.