İkinci Meşrutiyet devri ile Cumhuriyet devrinin ilk yirmi yılı içinde Türkiyenin tefekkür ve bilgi kanalı olan Ankara (Bâbiâli) caddesinin en büyük kitabcı - tâbii (editörü); “Kanaat kitabevinin kurucusu aslı, en kuvvetli hüviyeti ile Türk Musevîsidir,...

Ünlü kadın doktor ve Operatör, Cağaloğlu civârında Park Hastahânesinin kurucusu ve sahibi; 1914 de İstanbulda doğdu, babası P.T.T. memurlarından Malatyalı Mehmed Ârif Beydir ki aile hatıralarına göre Seyyid Battal Gazi torunlarındandır; annesi Sıdıka H...

Büyük kitabcı - editör İlyas Bahar Bayarın büyük oğlu, kardeşi Arslan Bayar ile beraber babalarının hayrülhalefleri olarak Kanaat kütübhânesinin sâhibleri; 1918 de Kuledibinde doğdu, babasının müessesesinden yetişdi; Ayşe Hanım adındaki zevcesinden İly...

Onsekizinci asırda Galata İtalyanlarından ve Venedik Elçiliği tercümanı; 1715 Türk-Venedik harbi başlayınca kadim âdete uyularak balyos ile beraber Yedikuleye habsedildi, fakat bir müddet sonra, tebaası bulunduğu Türkiye âleyhine ve tercümanlık hizmeti...

Fâtihin Karagümrük nâhiyesinde Hasanhalife, Hoca Üveys ve Muhtesibiskender mahalleleri içinden geçen uzun bir sokakdır, Muhtesibiskender mahallesinde Keçeciler caddesi ile Hasan halîfe mahallesinde Mûtemet sokağı arasında uzanır. Keçeciler caddesi üzer...

İkinci Sultan Abdülhamid’in saltanat kayığı reisliğini yapmış ve bu hükümdarın kesin güvenini kazanmış bir kayıkcıdır; nereli olduğu, saray hamlacılığına ne zaman ve kaç yaşında intisab ettiği, ve hamlacıbaşılığa nasıl yükseldiği tesbit edilemedi; 1898...

Kelime dilimize arabcadan alınmışdır, asıl mânâsı: gaayet büyük, iriyarı, büyük boy, iri yarı, büyük boy, iri kıyım, kocaman demekdir; “Battal Gazi”, müslümanların ilk Anadolu fütûhatındaki meşhur kahramanın, âdem ejderhâsı, dev yapılı bir cengâver ola...

Vaktiyle İstanbulda yapılan ve “İstanbul Tabağı” denilen kâğıdların en büyük boyunun adı (B.: Kâğıd; İstanbul Tabağı; Battal).

Devlet dâirelerinde “dosya”lar kullanılmadan önce evrak torbalar içinde muhafaza edilirdi; evrak torbaları Birinci Cihan harbine kadar devam etmiştir; kalemlerde de, dosya dolabları yerine torbaların konulup kilidlendiği sandıklar vardı. Devlet dâirele...

Batıdan kopub gelen boralar İstanbul limanı ve suları kayıkcı, balıkcı, gemici ve kaptanları tarafından dâima endîşe ile karşılanır; havada bora alâmetleri belirdiği zaman dikkatsiz ve gafletle sandal, kayık, tenezzüh motoru, gırgır, salapurya, romorkö...

Türk lügatında, toprağın, çamurun, suyun dibine gitmek, gark olmak; güneşin ve ayın batı ufku ardında gözden kayboluşu, gurûb etmek; sivri bir şeyin vücûda girmesi, saplanması. Mecâzen iflâs etmek, mal kaybetmek, ahlâken bozulmak, çökmek, nam ve nişânı...

Şişlinin Paşa mahallesi yollarındandır, Yay meydanı caddesi ile Ferâhî sokağı arasında uzanır, ki Ferâhî sokağı, Batı caddesi ile ayni istikaametde, caddenin ad değiştirmiş devâmıdır; Yay meydanı caddesi başından yüründüğüne göre, sağ kolda Civelek sok...

Üsküdarda Çarşıboyu sokaklarındandı; 1934 Belediye Şehir Rehberinde Hâkimiyeti Milliye Caddesi ile Balaban caddesi arasında iki dirsekli bir sokak olarak gösterilmiştir. Üsküdar iskelesi meydanının etrafı açılırken meydana katıldı, ve Yeni Vâlide Camii...

Bayat Pazarından bozma, eski eşyanın alınıp satıldığı çarşılar, pazarlar, halk ağzında “Bitpazarı” denilir (B.: Batpazarı; Bitpazarı).

Seçkin musikişinas ve hattat, 1894 de (Rûmî Şubat 1309) İstanbulda Eskialipaşa Mahallesinde doğdu, zamanın şöhretlerinden Hâfız mehmed Ziya Efendinin oğlu ve zamanımızın şöhretlerinden Tanbûrî Ercümend Batanay’ın babasıdır. İlk tahsilini Zeyrekde Sabih...

Zamanımızın pek üstün kıymetde tanbur virtüozu; 9 Nisan 1927 de İstanbulda Tepebaşında doğdu, şöhretli musiki bilgini Hafız Kemal Batanay ile üstad bir ûdî olan Müveddet Hanımın oğludur. Edebî bir mahfil, bir sanat ocağı olan bir evde, Ercümend Batanay...

Zengin kimselerin, meşreb ve zevklerine göre, yollarına çıkarılan mahbub oğlanlar veyâ mahbûbe nigârlarla tuzağa düşürülerek, götürüldükleri ve orada türlü yollarla soyuldukdan sonra öldürüldükleri yerler, cinâyet yuvaları; İstanbul târihine geçmiş en ...

Galatanın Kılıcalipaşa mahallesindendir; Defterdar Yokuşu ile Tüfekci Salih sokağı arasında uzanır, Kamacı ustası sokağı ile bir kavuşağı vardır. Defterdar Yokuşu başından yüründüğüne göre, iki araba geçecek genişlikde ve paket taşı döşelidir; sağ kold...

Şehremininin Denizabdal mahallesindedir; Ahmed Vefik Paşa Caddesi, Vezir caddesi, mevlevihâne kapusu caddesi ve Günaydın sokağı ile teşkil ettiği bir beşyol ağzı ile Millet caddesi arasında uzanır; Köprülü Mehmed Paşa sokağı, Denizabdal sokağı, Hacamat...

Türk lûgatında batılan yer, çamurluk; mecâzen; olmayacak, sonu zarar, iflâs olan iş; usûlsüz, yolsuz, kanunsuz, hileli iş; sûistimal; şeref, iffet ve namus kirlenecek durum; misâller: — Pantalon paçasını sıvamak kâfi değil, ayak bileğe kadar gömülüyor,...

Bâzı İstanbul hamamlarında, bilhassa mûsevîlerin kesâfet ile oturduğu semtlerdeki hamamlarda, binânın iç kısmında, fakat asıl yıkanma yerinden ayrı, eskeriya ayak yollarının bulunduğu koridorun bitiminde yapılan, ve halveti andırır bir bölme içinde bul...

Umur yeri Dalyanı hududu içindeki yedi voli yerinden biridir; balık avı zamanlarında bu voli yerinde kancabaş ve iğrıb kayıkları bulunursa ufak ığrıb ve manyat kayıkları ava gelemezler (B.: Umur yeri Dalyanı; Balık, Balıkcılık, Balıkcılar). Bibl: Karak...

Halk ağzı deyim; nefsini bir gâye, fikir, büyük aşk uğrunda fedâ etmek. Bâşm vireyim kılın giderse Şeyh Galib Bir dilbere verdim başı Dedi bunun gözü şaşı Ne kirpik var ne de kaşı Üç otuzu geçmiş yaşı Nasıl olam ben oynaşı Buna gerek kabir taşı Ali Ç...

Osmanlı Donanmasının kuruluşundan XVIII. asrın üçüncü dörtdebiri sonuna kadar, bizim tersâne ıstılahımızca “Çekdiriler” denilen kürekli harb gemileri devrinde, Türk Donanmasının Büyük amiral = Kaptanpaşa gemisinin adı. Geminin adı, diğer birçok gemici ...