351-375 / 706
Ansiklopedi
BÂLÎ (Üsküdarlı Berber)
İlk defa olarak Abdülmecid zamanında hicrî 1264 Ramazanında (milâdî 1848 Ağustosu) Tophânenin sıra kahvehânelerinin en namlılarından Tozluklu Yusufun kahvehânesinde devrin meddahlarından Şekaayık Mustafa Çavuş tarafından nakledilmiş bir hikâye, ve bu h...
Ansiklopedi
BÂLİ (Şirmerdoğlu)
On altıncı asırda yaşamış, İstanbul Ok Meydanında rekor kırıp taş dikmiş namlı kemankeş pehlivanlardan. Hayatı hakkında bilgi edinilemedi.
Ansiklopedi
BÂLİ (Şeker)
Onyedinci asır ortalarında yaşamış bir sâzende; hayatı hakkında bilgi yoktur, Evliya Çelebide yalnız adına rastlandı.
Ansiklopedi
BÂLİ (Dellâk Yemenici)
Hicrî 1098 (Milâdî 1686 - 1687) de İstanbul hamamcılar kethüdâsı bulunan Derviş İsmail Efendinin “Dellâknâmei Dilküşâ” nâmındaki eserinde hal tercümelerini kayd ettiği onbir nefer hamam uşağından biridir. Aşağıdaki satırları bu eserin hicrî 1323 (M. 19...
Ansiklopedi
BÂLİ (Havandelen Solak)
Onbeşinci asır sonları ile on altıncı asır başının namlı kemankeş pehlivanlarından; Ok Meydanında rekor kırmış, taş dikmişlerden; İkinci Sultan Bayazıdın solaklarından, pâdişahın merâsim kıt’ası Yeniçerilerinden idi. Ok atıcılıkda olduğu kadar yol yürü...
Ansiklopedi
BALIK VE BALIKÇILIK
İstanbul Balıkhânesi eski merkez müdürlerinden Karakin Bey Deveciyan tarafından telif edilmiş millî kütüphânemizin ölmez büyük eserlerinden biridir; İstanbul Ansiklopedisinin tam güven ile istifade eylediği zengin bir kaynaktır. Eser eski Düyunu Umumiy...
Ansiklopedi
BALIK YEMLERİ
Her balık muayyen bir yem ile tutulmaz. Yemler balıkların isteğine, zevkine göre seçilmezse yemli balıkcılık yapılamaz. Eski çağlardan beri tecrübe edile edile iğneli âletlerle avlanabilen balıkların av mevsimleri ile yemlerinin çeşidleri tâyin edilmiş...
Ansiklopedi
BALIKSIRTI
Eski tulumbacı ıstılahlarınden. Bir yangın tulumbası sandığında, yangına giderken, yangından dönerken sandığı taşıyan dört omuzdaştan mürekkeb takımdan, umumiyetle iki kısa veya orta boylu uşak öncü (Sandığın ön kolları altına girenler), iki uzun boylu...
Ansiklopedi
BALIK TUTMAK
Külhâni hâneberduşlar argosunda bilgisi, hüneri olmadığı halde işleri sırf şans eseri hep yolunda gitmek; ekseriya herhangi bir uzva atfen kullanılır; misal :
— Aynasızlar (polisler) senin Çulsuz’u enselememiş...
— Denize düşse ayağı ile balık tutar o....
Ansiklopedi
BALIK SATICILAR, BALIK TABLAKÂR, MADRABAZLARI
Balıkpazarlarında, diğer çarşı boylarında dükkân sahibi, yahut başında tabla veya omuzunda askı ile sokak sokak dolaşır seyyar esnaftan, kendilerine yanlış olarak “Balıkcı” denilen balık satıcılar, balık tablakârları, balık madrabazları, bilâ istisna İ...
Ansiklopedi
BALIKPAZARI YANGINLARI
Balıkpazarı, fetihden bu yana, büyük İstanbul yangınlarının çoğunda tamemen yanmış semtlerden biridir. Balıkpazarının kendi içinden çıkmış yangınlardan tarih kaynaklarımızda rastlananlar şunlardı :
5 Cameziyelevvel 1099 (8 şubat 1688) yangını — Bir pa...
Ansiklopedi
BALIKPAZARI MEYHÂNELERİ
Gedikli = Selâtin (ruhsatlı) yahut Koltuk (ruhsatsız, kaçak, gizli) Balıkpazarı meyhânelerinin şöhreti Fatih Sultan Mehmed devrine kadar uzanır; öyle ki, Türklerin İstanbulu fethinde Balıkpazarı ile Tahtakaleyi ve etraflarını kesif bir günlük alış veri...
Ansiklopedi
BALIKPAZARINDA BAŞI ŞALLI DELİKANLI VAK’ASI
Alemdar Mustafa Paşanın feci ölümünden sonra İstanbul erâzili, külhâni, hayta, baldırıçıplak, bıçkın gürûhu yine baş kaldırmış ve bu arada her tabakadan, kişizâde, esnaf çırağı bazı acemi ve toy gençler de Alemdarın İstanbula gelmesinden evvelki baldır...
Ansiklopedi
BALIKPAZARI KAPUSU
İstanbul şehrini fırdolayı çevirmiş olan Bizans devrinden kalma kule duvarlarının Haliç boyu kapularından biridir; Mısırçarşının bugün Eminönü Meydanına bakan kapusunun hemen tam karşısında idi. Balıkpazarının sahil yoyu bir sıra kayık iskeleleri ile k...
Ansiklopedi
BALIKPAZARI KARAKOL SOKAĞI
Eminönü önünde Ahiçelebi Mahallesi Sokaklarındandır; bu mahallenin deniz kıyısı boyunca Yemiş İskelesinden nefsi Balıkpazarında Yağcılar Sokağına kadar uzanır; Yemiş İskelesi Başağa Sokağı, Handanağa Sokağı, Hasıriskelesi Sokağı ve üç isimsiz aralık so...
Ansiklopedi
BALIKPAZARI İSKELELERİ VE SAHİL BOYU
Bütün semtler gibi Balıkpazarının sınırları da kesin olarak tayin edilemez; bu semtin sahil boyunu, 1936 da Yenicamiin önü açılır ve Eminönü Meydanı genişletilirken yıktırılmış olan Valide Hanı köşesinden, yeniçerilik zamanında bu semtin günlük hayatın...
Ansiklopedi
BALIKPAZARI İSKELESİ MESCİDİ
İzzetmehmedpaşa Mescidi adı ile de anılırdı; Balıkpazarı İskelesi önünde, deniz kenarında, bir daire içine çizilmiş sekiz köşe plânlı, kâgir, bodurca taş minareli küçük bir mesciddi; cemaati çok, ekserisi oradaki bir sıra iskelelerde işleyen kayıkcılar...
Ansiklopedi
BALIKPAZARI HAMMALLARI (Yeniçerilik devrinde)
İstanbulun faal bir ticaret merkezi olan Balıkpazarı ve civarı, fetihden beri ayak takımı gürûhunun iskân edegeldiği bir semt idi; vurucu, kırıcı bekâr uşağı, baldırı çıplak hayta makulesi oradaki bekâr hanlarında, bekâr odalarında otururlar, kimi hamm...
Ansiklopedi
BALIKPAZARI FIRIN SOKAĞI
1934 Belediye Şehir Rehberinde Eminönünde Ahiçelebi Mahallesi sokaklarındandı (B. : Ahiçelebi Mahallesi); son imâr istimlâkinde güzergâhındaki binâlar yıkılarak Eminönü ve Unkapanı Bulvarına katıldı; Balıkpazarı Caddesiyle Kemeraltı ve Tuzcular Sokakla...
Ansiklopedi
BALIKPAZARI BÖREKCILERİ
Balıkpazarının börekci dükkânları kadimdenberi İstanbulun şöhretlerinden idi. Müşterileri umumiyetle ayak takımı, büyük şehrin hammal, kayıkcı, fırın ve hamam uşakları bekâr tâifesi olduğu halde, evlerinde konaklarında en nefîs börekler yapılan ortahal...
Ansiklopedi
BALIKPAZARI CADDESİ
Eminönünü Unkapanına bağlıyan anayolun bir parçasının adı idi; Eminönünden yüründüğüne göre bu eski yol parça parça Balıkpazarı Caddesi, Taşcılar Caddesi, Zındankapu Caddesi ve Keresteciler Caddesi diye dört isim taşırdı, Balıkpazarı Caddesi de Eminönü...
Ansiklopedi
BALIKPAZARI DEĞİRMEN SOKAĞI
Eminönü kazasının Küçükpazar nahiyesinin Zındankapusu mahallesi sokaklarındır; 1934 Belediye Şehir Rehberine göre Yoğurtcuhüseyin Sokağı ile Çirozcular Sokağı arasında uzanır; Bir araba geçecek genişlikte, paket taşı döşeli ve kavisli bir sokaktır; sağ...
Ansiklopedi
BALIKPAZARI
Eminönü Meydanının hemen yanıbaşında (krokiye bakınız), son zamanlarda Balıkpazarı Caddesiyle Lüleci Sokağı, Balıkcılar Loncası Sokağı ve Balıkhâne Sokağını ihtiva eden çok eski, canlı, hareketli bir çarşı idi. İstanbulun eski sîmasını geniş ölçüde değ...
Ansiklopedi
BALIKLI (ZOODOHOS PİYİ) AYAZMASI VE RUM ORTODOKS KİLİSESİ
Yedikule dışında, Silivrikapusundan 200 metre mesâfede bulunan bu ayazma İstanbul ayazmalarının en şöhretlisidir (B. : Ayazma; Ayia; Ayios). Milâdın 457 yılında (belki az evvel, yahud az sonra) Bizans İmparatoru Birinci Leon o Makallis (Kaatil Leon) ta...
Ansiklopedi
BALIKLI ERMENİ MEZARLIĞI
İstanbulun en eski ve en büyük ermeni mezarlığı; rumların meşhur ayazmasının yanındadır. Bu mezarlığa, eskidenberi, başlıca Samatya, Narlıkapu, Kumkapu, Yenikapu ve Gedikpaşa ermenileri gömülmektedir.
Tahminen kırk yıl kadar önce bir yol açılarak Küçük...
351-375 / 706