“Kenarları kıvrılmış, oya ile yahud işleme nakışlarla süslenmiş, yağlık, mendil. Yazma ve sırmalı olmak üzere iki türlüsü vardır. “Yazma çevre” ve “sırmalı çevre” denilir; sırmalı çevrelere de “yağlık” adı verilir. (Mehmed Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih D...

Geçen asır sonlarında yaşamış Hamzavî tarikâtından halk şâiri bir kalenderdir; kendi asıl adı da Hamza olup Rumelinde Kızanlıkda doğmuşdur, oranın terzi esnafındandır; 1876 Rumeli bozgunundan bir müddet sonra memleketindeki baba ocağını satarak tahmine...

Hüseyin Kâzım Bey Büyük Türk Lûgatında “Çeyrekci” maddesinde Lehçei Osmanîden naklen: “Pazarlarda gezen ayak kasabı ve bâzı satıcı” diyor. Mehmed Zeki Pakalın Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri isimli eesrinde şunları yazıyor: “Eskiden pazarlarda et ...

Kasımpaşa’nın üstünde büyük Kulaksız Mezarlığı mezarcısı; 1941 de seksen yaşında olarak ölgü ve mezacılığı oğlu Hâşim Çeviker’e bırakdı, ki bu âile aynı mezarlıkda bir buçuk asırdanberi, en az beş kuşak boyunca mezarcılık edegelmektedir. Kâmil Çeviker ...

Osmanlı Sarayı ağzında ve yalnız kapu kanadı ile dolap ve yüklük kapakları için “kapmak” ve “kapanmak” karşılığı olarak kullanılırdı; kapamak veya kapanmakda bir şeâmet sezilmiş, asırlar boyunca devam ede gelmiş bir an’ane olrak, meselâ “kapuyu kapa!.....

Mimar, ressam ve muharrir olarak millî kütübhânemize, türk irfânına büyük hizmetde bulunmuş âlim ve sanatkâr yüksek mimar Sedad Çetin taş’ın şânına lâyık bir hal tercemesi yazmak imkânını bulamadık. Bir hal tercemesinin yazılması için gereken notları, ...

1934 Belediye Şehir Rehberinin 20 numaralı paftasına göre Boğaziçi’nin Rumeli yakasında Ortaköy’ün sokaklarından; yerine gidilip şu satırların yazıldığı sıradaki durumu tesbit edilemedi (1964, temmuz).

Zamanımızın son derecede cür’etkâr gece hırsızlarından, bilhassa kasa hırsızı; 1959 yılı ekim ayı başlarında bir gece Bakırköy’de Migros mağazasına girerek altı bin liraya yakın bir para kaldırmış, fakat dostu olan bir kadından aldığı mektubu tuvaler k...

Zinâ yolunda işlenmiş bir cinâyetin fâili; 1964 yılı Haziranında âşık olduğu Fındık adındaki kadının kocası ve kendi hemşehrisi Ali Muşlu’yu pastacılara satmak için martı yumurtası toplamak üzere gittikleri Burgaz adasındaki Hristos Tepesinin kayalık u...

Bu satırların yazıldığı sırada şöhretinin ilk kademelerinde sahne artisti; 1942 de İstanbul’da doğdu; pek küçük yaşda iken alâka ile dinlediği radyo temsilleri onda bir sahne aşkı hâline geldi; İzmir’de orta okul talebesi iken sahneye ilk defa Devlet T...

Karikatürist; 1934 de İstanbul’da doğdu; Mehmet Atâ Bey ile Münevver Hanımın oğludur; Kasımpaşa 10. İlk Okulu ve Beyoğlu Orta Okulunda Okudu, bir ara Güzel Sanatlar Akademisine devam etti ve bu akademiden 1954 de ayrıldı, basına intisab etti; bir sanat...

Demir ve cam, ve insan mîdesine yakışmayan sâir sakil maddeler yiyerek sözde hüner gösterme yolu ile bir tarafdan geçimini temin eden, bir tarafdan da kendi canı ile oynayan bir bedbaht kişi;1938 de Bafra’da doğmuşdur. Çok dar gelirli bir âilenin âvâre...

Eski İstanbul’un günlük hayatında veresiye alışverişte hesap tutmak için kullanılan tahta yahud ağaç parçaların adı; isim “çentmek” kökünden gelir. Hüseyin Kâzım Bey Büyük Lûgatında çetelenin târifini A. Vefik Paşa’nın “Lehçei Osmânî” isimli lûgatından...

Eminönü İlçesinin Süruri Mahallesindedir (1934 Belediye Şehir Rehberi, pafta 4/6); Sultan Mektebi Sokağı ile Tarakçılar Sokağı arasında uzanır, Necibefendi Sokağı ile kavuşağı vardır; bir araba geçecek genişlikde kabataş döşeli bir yoldur. Sol köşede, ...

Karagöz balığı soyundan bir balık; sırtının rengi mâviye çalar kurşunî, karnı beyaz ve boydan boya 10-12 aded parlak sarı çizgiler vardır ki “Şam Çetârisi” denilen bir kumaşa benzediği için çetari adı verilmişdir. Vücudu büyük pullar ile kaplıdır. Sırt...

“Bir nevi billûr kab” (H. Kâzım, Büyük Türk Lûgatı). Hüseyin Kâzım Beyin pek mübhem tarif ettiği Çeşmibülbül denilen eski Türk cam mamûlâtı zamanımızda kıymetli antika eşyâ arasındadır. Nureddin Rüşdi Büngül: “Eski Eserler Ansiklopedisi” isimli eserind...

Geçen asır ortalarında yaşamış, kim olduğunu tâyin edemediğimiz ricalden İzzet Bey adında bir zâtin habeşî yahud zencî dadısı; devrin şâirlerinden Fatin’in kalemi ile yazılmış bir ölüm tarihi kıtası ile adı edebî kütüğümüze geçmişdir: Gitti İzzet Bey ...

1934 Belediye Şehir Rehberinin 8 numaralı paftasına göre Fâtihin Müftüali Mahallesi sokaklarından, Müftü Hamamı Sokağı ile Karadeniz Caddesi arasında uzanır; yerine gidilip şu satırların yazıldığı sıradaki durumu tesbit edilemedi (1964, Temmuz).

1934 Belediye Şehir Rehberinin 20 numaralı paftasına göre, Beşiktaş’da Abbasağa Mahallesi sokaklarından; Jandarma Mektebi Sokağı ile Yenimahalle dere Sokağı arasında uzanır; yerine gidilip şu satırların yazıldığı sıradaki durumu tesbit edilemedi (1964,...

Büyük şehir İstanbul’da her evde akar suyun bulunmadığı devirlerde, hemen geçen asır sonlarına kadar o zamanların adı ile sakaların (sucuların) günlük hayattaki hizmeti çok önemli idi (B.: Saka). Ahşab İstanbul için dâimâ korkunç bir âfet olan yangınla...

1934 Belediye Şehir Rehberi’nin 31 numaralı paftasına göre İçerenköyü’nün sokaklarından; fakat bu paftada İçerenköy’ü gösterilmemiş, paftanın bir köşesine o mahallenin sokakları alfabetik sıra ile bir cedvel halinde yazılmışdır; yerine gidilip bu sokağ...

Galata’da Azebkapusunda Azeb kapusu Çeşmesi de denilen XVIII. Asır yapısı sanat şâheseri Saliha Sultan Meydan Çeşmesi ve Sebilinin bulunduğu meydancık (B.: Azebkapusu; Azebkapusu Çeşmesi); Birinci Cihan Harbine kadar çalgılı tulumbacı kahvehâneleriyle,...

Eski mahalle tulumbacılığı teşkilâtında Çeşmemeydanı Sokağı İstanbul’un birinci sınıf sandıklarındandı, uşakları arasından pek namlı tulumbacılar yetişmişdir (B.: Tulumbacılar). Tulumbacılar hakkında çok zengin hâtıraları olan Üsküdarlı Vâsıd Hiç Çeşme...

Üsküdar’da Selimiye semtindedir; Selimiye İskele Caddesi ile Kavak İskelesi Caddesi arasında uzanır; Bükücüler Sokağı, Selimiye Camii Sokağı, Selimiye Kışlası Sokağı ve Hacı Galip Bey Sokağı ile kavuşakları vardır; Selimiye Kışlasının önünden geçer, bü...

Onyedinci asrın birinci yarısında “Lâle Devri” adı verilege len Nevşehirli Damad İbrahim Paşanın iktidar devrinde “Sâdâbâd” adı îmar edilen Kâğıdhâne mesîresinde bir çeşmeye o devrin büyük şâiri Nedim tarafından verilmiş isim; yine aynı şâirin “Çeşmei ...