Tarikatlerin tarihcesi bu Ansiklopedinin konusu dışındadır. (Tarikatler için lâtin asıllı Türk harfleri ile kaynaklar: İslâm Ansiklopedisi; Mehmed Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri). Celvetiye Tarikatı büyük mutasavvıf şair Üsküdarlı A...

Sarayı Hümâyunda çalgıcıbaşı olan bu şahıs, Şişli Ermeni Kabristanında bulunan mezartaşı kitabesine göre 1826 da doğmuş ve 1882 de vefat etmiştir. Hayatı hakkında başka bir bilgi elde edinilemedi. Kevork PAMUKCİYAN

Bir mahkûm cellâda verildi mi, esvabiyle beraber üzerinden çıkan her şey cellâdların olurdu; bu eşyalar toplanır ve senede bir veya iki defa büyü bir mezad ile satılır, tutar bedelleri cellâdlar arasında taksim edilirdi. Buna “Cellâd mezadı” denilirdi....

Eyyubda, Karyağdı Bayırının arkalarında münferide ve zamanımızda metrûk bir mezarlık idi. Dört köşe köfeki taşından, ve hemen hepsi gaayet iri, 1,70 – 1,90 metro boyunda kabir şâhidelerinin hepsi yazısızdır. Bu mezarlık toplum ahlâkının en asîl örnekle...

İstanbul’da eski mahalle, semt tulumbacılığı hayatı üzerine yazılmış bir destan olup hicrî 1315 yılı kurban bayramının bayram gecesi Aksarayda Cellâdçeşmesinde çıkan yangında üzerlerine duvar yıkılarak Hidâyet ve Kürd Bahâdır adında iki omuzdaşı ile be...

Topkapu Sarayında, Bâbıhümâyun ile Bâüsselâm (Orta kapu) arasındaki Birinci Avlu denilen meydanda (B.: Bâbıhümâyun; Bâbüsselâm), Bâbüsselâma (orta kapuya) yaklaşırken sağ tarafdaki duvar önünde görülen çeşmedir. Bu çeşmenin önünde sütunumsu bir taş var...

Hicrî 1315 (Milâdî 1898) yılı kurban bayramının bayram gecesi Aksaray’da Cellâdçeşmesinde çıkan bu yangın ateş bakımından bir âfet olmadı ise de Galata’nın Mengene Sandığının en amlı tulumbacısı İnce ile Hidâyet ve Kurd Bahâdır adında bir omuzdaşı ile ...

1826 tarihine kadar Osmanlı Devletinin, askerî disiplinle yetişdirilen ve bir Cellâdbaşı’nın nezâreti, zâbitliği altında devlet cellâdları bulunmuşdur; cellâdların İstanbuldaki kışla - koğuşları da Topkapusu Sarayı Hümâyununda Hamlacılar Ocağı denile S...

Asli arabca, garb türkcesinde isim ve sıfat; îdam hükümlerini yerine getiren adam; mecâzen “merhametsiz, zâlim, gaddar, amansız, hunhar, kan dökücü” yerinde kullanılır. Dîvan şâirleri civan ve nigâr sevdikleri, övdükleri güzellerin vahşî, zâlim bakışl...

Onaltıncı asır şâirlerinden; İstanbul’da yaşamışdır; medresede okumuş, fakat ilmiye yoluna girmemiş, şiir ve edebiyat ile iştigaaletmişdir; şiirlerinde de mesnevî tarzını tercih ederdi, bir “Leylâ ile Mecnun” hikâyesi yazmışdır; çok güzel farsca bilird...

Hicrî 1241 de (milîdî 1825 - 1826) dedikodusu İstanbul’da haftalarca sürmüş bir vak’adır; o tarihde vefat etmiş bulunan eski sadırazamlardan Abdullah Paşanın baştebdili Kara Süleyman Ağa hicrî 1239 da (milâdî 1823 - 1824) Üsküdar’da Valideiatik Camii c...

Onbeşinci asır sonu şâirlerinden, İstanbul’da yaşamışdır, yorgancı esnafındandır, Yavuz Sultan Selim zamaında ölmüşdür; aşağıdaki beyitler ile gazelindendir: Âh kim gurbetde kaldım bir nigâr eyler beni Çokdan eylerdim sefer ol şîvekâr eyler beni İt...

Onbeşinci asrın ikinci yarısı ile onaltıncı asır başlarında yaşamış şâirlerden; İstanbul’da emsal ve akrânı arasında gereği kadar şöhret bulamadan yaşamışdır; aşağıdaki kıt’a şiir diline örnekdir: Yine bir terzi güzel sevdi gönül yâresi çok Riştei zü...

Şâir kadınlarımızdan; Hazînei Hassa Emlâki Hümâyun başmühendisi Ahmet Ârif Paşanın kızı, “Mir’âtı İstanbul” adındaki çok tanınmış eserin müellifi Mehmed Râif Beyin gelini, İstanbul Barosu avukatlarından Emin Râif Ayyıldızın zevcesi, 1893 de Çengelköyün...

Üçüncü Sultan Selim’e bir müddet tebdil hasekiliği yapmış bir adam; aslı arnavud olup henüz onbeş yaşında gaayetle dilber mürâhik bir oğlan iken İstanbul civarında Alibey Deresi vâdisinde Pirinci Köyü mandırasında çobanlık yapar iken bir gün o taraflar...

Hicrî 1222 (Milâdî 1807) yılında nâhak yere idâmı Üsküdarda yeniçerilerin kanlı bir kıyâmına sebeb olmuş genc bir yeniçeridir. Ellidokuzuncu Yeniçeri Ortası (B.: Yeniçeriler; Ellidokuzlular) Üsküdar ve civârının muhafazasına memur idi. H. 1222 de, Kaba...

1870ile 1880 arasında İstanbul’a gelmiş Magribli Hacı Sâlih adında bir canbazın yamağı ve yine Magribli bir delikanlıdır; hem ip üstündeki hünerli oyunları, hem de aşırı derecede güzelliği ile İstanbul külhânileri ile nâzenin hanımları arasında büyük b...

1870 ile 1890 arasında Çenberlitaş’da meşhur bir tütüncü, bilhassa tönbekici bir İranlı; aynı zamanda dükkânında devrin gazetelerini, mecmualarını, risâlelerini satardı ki, 1874 - 1880 arasında gedikli mecmua müşterilerinden biri Darüşşefaka talebeleri...

“Koyun ve sığır getirib satan esnaf” (Türk Lûgatı). Asırlar boyunca İstanbul’un günlük hayatında iâşe meselesinde, et, en başta gelen maddelerden biri olmuşdur. İstanbul’a koyun ve sığır getirip satan celebler de, devir devir, İstanbul’un iâşesi ile gö...

Gazeteci; 1921 de Balıkesir’de doğdu, babasının adı Tahsin, anasının adı Hanifedir; 1943 de İstanbul Lisesini bitirdi, aynı yıl içinde Yarın gazetesinin polis muhabiri olarak gazetecili hayatına atıldı, sonra sırası ile Hergün (1947-1951), Hürriyet (19...

Mehmed Zeki Pakalın (Osmanlı Târih Deyimleri ve Terimleri” adlı eserinde “celeb”in, Osmanlı Sarayı Enderun ağzı argoda “hayvan” (Belki daha ziyâde görgüsüz, abdal, bön) anlamında kullanıldığını söylüyor; misal olarak da, enderunu Hümayundan yetişmiş ol...

Değerli bir müderris ve kimyâgerdir, 1874 de İstanbul’da doğmuş ve 2 Temmuz 1936 da orada vefat etmiştir. İlk tahsilini Bahçecikdeki Amerikan Yüksek mektebinde yapmıştır. Müteakiben Mektebi Tıbbiyeyi Şâhâne’den eczacı olarak diploma almıştır. 1895 de ...

Geçen asır sonlarının türk kumandanlarından; 1844 de İstanbul’da doğdu, Şeyh Himmet Efendi sülâlesinden Mahmud Paşanın oğludur; Harbiye Mektebinden 1867 de piyâde zâbiti olarak çıkmış hassa ordusunda, serasker yâverliğinde, sonra kıt’a hizmetlerinde bu...

Geçen asırın ikinci yarısında gazelleri ve mutasavvifâne şiirleri ile tanınmış şâirlerden; 1846 da Serezde doğmuşdur; Ali Tevfik Paşa adında bir zâtin oğludur; husûsî tahsil gördükden sonra Hariciye Nezâreti mektubculuk kaleminde kâtiplik ile memûriyet...

Eski Mektebi Tıbbiyei Askeriyede ve sonra İstanbul Tıb Fakültesinde uzun yıllar serîriyâtı dâhiliye muallimliği ve profesörlüğü yapmış meşhur bir asker hekim; 1862 de doğmuşdur, Trabzonlu Divitci İsmail Paşanın oğludur; o devrin kumandanlarından Haydar...