Dalyanlarda kullanılır iki çifte bir kayıkdır, “Dalyan Mavunası” da denilir; dümeni ve yelkeni yoktur, baş tarafında irice iki palamar babası vardır. Dalyan tayfalarından belli iki balıkcı tarafından kullanılır ve bu iki tayfaya “Salapuryacı” denilir, ...

“Balık avlamak için deniz kıyısında büyük ağaçlarla çevrilen yer” (Hüseyin Kâzım, Büyük Türk Lûgatı). Müteveffâ Karakin Bey Deveciyan “Balık ve Balıkcılık” isimli büyük, ölmez eserinde İstanbul suları dalyanları üzerine şu malûmâtı veriyor : “Eski çağl...

“Eski Fener Burnu” da denilir; Rumeli yakasında Karadeniz sâhilinde, Kilyosun doğu - kuzeyindedir; Kilyos deniz tahlisiye istasyonu bu burun altındadır. Kilyosun doğusundan geçen Seymen Dere (Kilyos Deresi) bu Dalyan Burnunun doğusunda bir noktada Kara...

Eminönü İlçesinin Kumkapu Bucağında Nişanca Mahallesi sokaklarından; Nişanca Bostanı Sokağı ile Soğanağa Camii Sokağı arasında uzanır; Nişanca Yokuşu, Elmaspaşa Sokağı, Çobançavuş Medresesi Sokağı, Kâtib Sinan Mektebi Sokağı ile kavusakları vardır (193...

1934 Belediye Şehir Rehberine göre Kumkapuda Nişanca Mahallesinde Daltaban Yokuşu yakınındadır. Hadikâtül Cevâmi şu malûmâtı veriyor: “Bânisi Kâtib Sinan Efendidir, kabrinin nerede olduğu bilinmiyor. Sadırâzam Daltaban Mustafa Paşanın sarayı bu mescidi...

Daltaban Mescidinin yakınında Daltaban Yokuşundadır, XVII. yüzyıl başlarında o civarda bir sarayı bulunan ve İkinci Sultan Mustafa zamanında bir ara sadırâzamlık yapmış olan Daltaban Mustafa Paşa tarafından yapdırılmışdır. (B.: Daldaban Mescidi, Mustaf...

Azılı yankesici; 1949 da 18-19 yaşlarında mürâhik bir delikanlı idi; nereli olduğu tespit edilemedi; onbeş yaşlarında iken iş bulmak için İstanbula gelmiş, kaşı gözü yerinde olduğundan uygunsuz gürûhunun pençesine düşmüş, kötülüğe sürüklenip yankesicil...

Pabuçsuz ve çorabsız yalın ayak, çıplak, yalın taban; böylece kaldırım tepen, dolayısı ile serserî; o seviye- mecazen “görgüsüz, terbiyesiz, kaba, adam.” Daltabandır zıpırların o şâhı Fitne saçar işmar ile nigâhı Şâhin başda eğri şeytan külâhı Raksa ç...

Batı türkcesinde “dal” sıfatı ile “kavuk” isminden teşekkül etmiş mürekkeb isim (B.: Dal; Kavuk); sâde, lûgat anlamı ile “üstüne her ne şekilde olursa olsun dülbend, yemeni, çenber, şal, herhangi bir şey sarılmamış kavuk giyen”. Dilimizde bugün mecâzî ...

Seçkin bankacılarımızdan, İş Bankası umum müdürlerinden; 15 mart 1911 de Üsküdarda Arakiyeci Hacı Mehmed Mahallesinde doğdu. Ziraat Bankası Müdürlüğünde bulunmuş Ahmed Server Bey ile Zeyneb Reşide Hanımın oğludur. Baba tarafı Kafkasyalıdır; Kafkasyanın...

1963 ile 1965 arasında kafiyeli maşlahlı erkek sâzendeler refaakatinde doğdu Akdeniz memleketlerini dolaşan ve uryan şarkkârî (oryantal) dansları ile bilhassa paralı avam tabakasını ve türedi zenginleri eğlendiren bir oyuncu kızı; pek çok emsâli gibi a...

Yunanlı aktris; 1956-1957 arasında Duru Film tarafından çevrilen “İstanbulda Aşk Başkadır” isimli kordelâ teklif edilen bir rolü kabul ederek İstanbula gelmiş ve o filmde oynamışdır; hayatı hakkında başka bilgi edinilemedi.

Değerli bir eczacı; 1865 de Rumelihisarında doğmuş ve 1950 de yine İstanbulda vefat etmiştir. Pederi kuyumcu Bedros, kendisi doğmadan 1865 yılı kolera salgınında ölmüştür. İlk tahsilini doğduğu semtin Ermeni Mektebinde yapmıştır. 1883 de bir eczacı ya...

Beyoğlu Kazâsının merkez nahiyesinin Firuzağa Mahallesi yollarından; isimsiz bir çıkmaz ile Kadirler Yokuşu arasında uzanır (1934 Belediye Şehir Rehberi, pafta 14/165). Adı geçen rehberde adı yazılmamış çıkmaz, yerinde Hüseyin Ağa Bağçesi Sokağı adını ...

Müessesenin son resmî adı “Deniz Kurtarma ve Sualtı Komutanlığı”dır; yukarı boğazın Anadolu yakasında Çubukluda, yalı boyu ana cadde üzerindedir; aşağıdaki satırları Türk Ansiklopedisinin “Dalgıç” maddesinin “Türkiyede Dalgıç” bendinden alıyoruz: “Osma...

Beyoğlu Kazâsı merkez nâhiyesinin Firuzağa Mahallesi sokaklarından; Çukurcuma Caddesi üzerindedir; 1934 Belediye Şehir Rehberinde bir çıkmaz Sokak olarak gösterilmiş ise on basamak bir taş merdivenle bir arsaya, oradan da Ekmekcibaşı Camii Sokağına geç...

Türkiyenin ilk ve tek bijuteri (yüzük, küpe, kolye, zincir, düğme vesâire) fabrikasını kuran bir iş adamı, hayata sıfırla atılıp muvaffak olmuş simâlardan; 1921 de Ankarada doğmuş dar gelirli bir âilenin oğlu olarak işe 12 yaşında iken yine Ankarada 1 ...

Zamanımızın meşhur mutatabbiblerinden deden kalma ocak kırıkcı çıkıkcı, sarılık kesici, kulunc kırıcı idi; 1903 de Bulgaristanda doğmuş, Balkan Harbinde muhacir gelmiş, âilesi Beykozda yerleştiği, kendisi de gençliğinde güreştiği için Beykozlu İsmail P...

Kalender meşreb şâirler tarafından “Şehrengiz” adı verilen manzum risâlelerle medhedilen esnaf güzelleri arasında Dalgıç civanlarına da rastlanır; şehrengiz yollu yazılmış “Hûbannâmei Nevedâ” adını taşıyan manzum mecmuada Dalgıç civanı şu beyitlerle öv...

“Suya dalıp denizin dibine inen adam” (Türk Lûgatı). Şemseddin Sâmi Bey Kaamûsi Türkîde: “Süngerle mercan ve inci vesâire avlamak, veya denizin dibine düşmüş şeyleri çıkarmak için deniz dibine dalmaya alışık adam” diyor. İstanbul limanında, sularında d...

Fırtınalara karşı limanların, iskelelerin selâmeti için denizde yapılan taş duvarın adı; dalgakıranların sûreti inşâsı bu ansiklopedinin konu sınırı dışındadır. İstanbulda biri Kumkapusunda biri de Haydarpaşa Garı ve İskelesi önünde iki dalga kıran var...

İkinci Mahmud devrinde ve yeniçerilerin kaldırılmasından iki yıl kadar evel 1824 ile 1825 arasında Üsküdarda Sücabağı Mescidi avlusun da “Yanık Çınar” denilen bir çınar ağacının kovuğu içinde barınmış ana doğması uryan esrarkeş bir meczub olub (B.: Çın...

Hâneberduş pırpırılar argosunda esrar sarhoşluğu hali; Ferid Devellioğlu “Türk Argosu” isimli eserinde doğrudan esrar karşılığı olarak gösteriyor ve şu misâli veriyor: “— Biraz dalga uçlan!.. (ver)”. Halbuki tam keyf hâlinde bir esrarkeş rahatsız edild...

“Suyun rüzgâr tesiri ile oynayub çalkalanması, kabarması, sallanması, köpürmesi” (Türk Lûgatı). İstanbul ağzında mecazen : “mes’ele, mâcera, gayri meşrû muhabbet alâkaları, gayri meşru kazanc yolları” anlamlarında kullanılır; misaller: Dâimâ hîleli i...