On altıncı asırda yaşamış bir hattat; halvetî dervişlerinden olub asıl adı Mehmed’dir; Mütevellizâde diye anılırdı; asrının en büyük üstadlarından Ahmed Şemseddin Karahisârîden sülüs ve nesih yazı meşketmiş, bir ara üstâdın hizmetinde de bulunmuş, bu m...

Karagümrükde kendi adını taşıyan mahallede Dilmaç Sokağındadır; Hadikatül Cevâmi : “Dırağman kurbindedir, bânisi mescidi mezburun kurbinde medfundur, mahallesi vardır” diyor. Tahsin Öz “İstanbul Camileri” isimli eserinde şunları yazıyor : “Bânisi Üçünc...

Fatih İlçesinin Karagümrük bucağı mahallelerinden; aynı bucağın Beyceğiz, Haticesultan, Kaariye atikalipaşa, ve Fener Bucağının Kasım Göneni, Hamami muhiddin ve Kâtib muslihiddin mahalleleri ile çevrilmişdir. 1934 Belediye Şehir Rehberinde (Pafta 7, No...

1934 Belediye Şehir Rehberine göre Kasımpaşada Çatmamescid Mahallesi sokaklarından; yerine gidilip bu satırların yazıldığı sıradaki durumu tesbit edilemedi (ekim 1966).

Geçen asır ortalarında yaşamış “zenne” ye çıkar meşhur orta oyuncularından; hayatı hakkında başka bilgi edinilemedi. Bibl.: Ahmed Râsim, Muharrir buya.

Tophâne Ketebesinden Üsküdarlı halk şâiri Âşık Râzinin evrâkı metrûkesi arasındaki bir notuna göre, onyedinci asrın ilk yarısında Dördüncü Sultan Murad zamanında devlet otoritesine meydan okumuş ve hattâ silâhlı bir isyânın başına geçmiş olan Sakarya Ş...

Onaltıncı asırda yaşamış ve güzelliği ile nam almış bir delikanlı, şâir Ulvî Çelebi İstanbul civanları şânında kaleme aldığı Şehrengiz isimli manzum risâlesinde bu genci de şu beyitler ile övüyor : Bugün serdefteri hûbânı âzâde Güzel dir isen eger Yaz...

Üsküdarlı Halk şâiri Âşık Râzinin evrâkı metrûkesi arasında bir defterden öğrendiğimize göre geçen asır sonlarında Çeşmemeydanı sandığı tulumbacılarından güzelliği ile meşhur bir mürâhik delidanlıdır ki Arnavud Mestan adında birinin bir kadın veyâ kız ...

Geçen asır başlarında yaşadığını tahmin ettiğimiz bir delikanlı, şehrengiz yollu yazılmış şu manzûme ile övülmüşdür : Derviş olmuş anın ismi lâtifi Şimşâd kaddi sülüs hattın elîfi Kandi lebi anın şekerden leziz Muhabbeti anın cânımdan aziz Şekerci H...

1885 ile 1890 arasında hem yüzünün hem de sesi’nin güzelliği ile tanınmış Kasımpaşalı genç bir hallac; Kasımpaşa Mevlevîhânesinde de zâkirlik ederdi. Devrin büyük kalender halk şâiri Tophâne kâtibelerinden Üsküdarlı Âşık Râzi, kendi tâbiri ile “nevedâ”...

1885 ile 1890 arasında Tophâne İskelesi kayıkcılarından bıçkın bir delikanlı; Kalender halk şâiri Tophâne tekebesinden Üsküdarlı Âşık Râzi tarafından şu manzûme ile övülmüşdür : Perçemi zer târı boyunda kemend Sevdim bir kayıkcı şûhi şehlevend İskel...

Geçen asrın ikinci yarısında yaşamış şehir eşkiyâsı gürûhundan bir serserî ve kaatil; aslı Dimetokalı idi; uzun boylu, palabıyıklı, kara kuru sırım gibi, acı kuvvete sâhib bir adam olub kıbti olduğu da söylenirdi. Irz meselelerinden bir kaç defa hapse ...

Onaltıncı asır ortalarında güzelliği ile nam almış İstanbul civanlarından, şâir Cemâlî Ahmed şehrengîzinde şöyle öğülmüşdür : Biri Derviş bezirgânzâde Kapusunda nice şehler fütâde Nola medhile dehri eylesem pür Bana da kalacak dellâllığıdür Fahri DÜ...

Fâtih İlçesinin merkez bucağının Sinanağa Mahallesi sokaklarından; Haliç Caddesi ile Kırbaç Sokağı arasında uzanır; Kırbaç Sokağı ile birleşdiği nokta, Nevşehirli İbrahim Paşa Caddesi ile Mıhcılar Caddesinin kavuşak noktaları olan bir dört yol ağzıdır;...

Dilimizde farscadan alınmış isim; aslında “dilenci” anlamındadır, fakat Türkçede “fakir, muhtaç; dünyâ zevk ve malından el çekerek ömrünü ibâdet ve riyâzet ile geçiren kimse; bir dinî tarikatın mensubu kimse” anlamlarında kullanılır. Bu isim üzerine bi...

Eski İstanbul balıkçıları tarafından Kırlangıç Balığının yavrusuna verilmiş isim, ağlardan çıkdıkları zaman bir balıkçı an’anesi olarak hemen denize atılır, azad edilirlerdi (B.: Kırlangıç Balığı); bu isim hâlen unutulmuş gibidir, azad an’anesi devam e...

Fatih İlçesinin Karagümrük Bucağının Muhterib İskender Mahallesi Sokaklarından; Eskialipaşa Caddesi ile Fevzipaşa Caddesi arasında uzanır, Lüleciyektâ Sokağı ile dört yol ağzı yaparak kesişir (1934 Belediye Şehir Rehberi, Pafta 7/90). Bir araba geçecek...

Şişlide Gazi Halâskâr Mahallesinin sokaklarından; Vâli konağı Caddesi, Cumhuriyet Caddesi ve Halâskâr Gazi Caaddesinin kavuşak nokdası (Harbiye Meydancığı) ile Zafer Sokağı arasında, ve Halâskâr Gazi Caddesine paralel olarak uzanır; yaya kaldırımlı bir...

Eski İstanbul ulemâsı arasında câmilerde halka ders vermek, medreselerde talebeye ders vermekden çok üstün bir ilmî ehliyet bilinirdi, çok derin ve geniş bilgi sâhibi olmak gerekirdi; câmi dersleri veren ulemânın resmi unvanı “Dersiam” idi, Şeyhülislâm...

İslâmi ilimler üzerinde, halkdan istekli olanlara camilerde ders veren ulemânın unvânı; M. Zeki Pakalın “Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri” isimli eserinde “Dersiâm” maddesinde: “Medreselerde talebeye ders veren müderrislerin unvânı idi” diyor ki sü...

Ünlü gazeteci, Akşam Gazetesinin kurucularından biri; aslı Giridli olup 1888 de orada doğmuşdur; Lise tahsilinden sonra Parisde Sorbon Üniversitesi İctimâî İlimler Akademisini bitirmişdir. Birinci Cihan Harbinde Hilâliahmer Cemiyetinde (Kızılay) çok bü...