Karagümrükde kendi adını taşıyan mahallede Dilmaç Sokağındadır; Hadikatül Cevâmi : “Dırağman kurbindedir, bânisi mescidi mezburun kurbinde medfundur, mahallesi vardır” diyor. Tahsin Öz “İstanbul Camileri” isimli eserinde şunları yazıyor : “Bânisi Üçüncü Murad devri ricâlinden olub cami XVI. Yüzyılın ikinci yarısında yapılmış ve (H. 1227) 1812 de tecdid edilmişdir. Duvarları kâgir, çatısı ahşabdır. Minâresi sekiz köşeli, alt kısmı taş ve tuğladan, üst kısmı köfekiden olup mihrab şeklinde pencerelidir”. Karagümrük’de kendi adını taşıyan Derviş ali Mahallesinde Dilmaç Sokağındadır. Bugün bağçe hüviyetine bürünmüş geniş bir avlunun bir kenarına inşâ edilmişdir ;dikdörtgen (mustatil) plânlı bir binâdır. Son cemaat yerinin giriş kapusu mihrab hizâsında olmayub sol yandadır; son cemaat yerinin, bu mescidin 1812 de tecdîden tâmirinde ilâve edildiği söylenebilir. Son cemaat yerinin sağ ucu bölünmüş, bir imam-müezzin odacığı hâline konmuşdur. İbâdet sahnının kapusunun üzerinde sülüshat ile imzasız bir Besmele yazılır. İbâdet sahnı basıkca ve loş olup üstü düz tavanla örtülmüşdür. Ziyâretimiz tarihinde ağır basan çatıdan dolayı tavan içeriye doğru bombeli bir durum almış bulunuyordu. İbâdet sahnı mihrab duvarında iki, yan duvarlarda üçer ve son cemaat duvarında bir olmak üzere tek sıra hâli...

Karagümrükde kendi adını taşıyan mahallede Dilmaç Sokağındadır; Hadikatül Cevâmi : “Dırağman kurbindedir, bânisi mescidi mezburun kurbinde medfundur, mahallesi vardır” diyor. Tahsin Öz “İstanbul Camileri” isimli eserinde şunları yazıyor : “Bânisi Üçüncü Murad devri ricâlinden olub cami XVI. Yüzyılın ikinci yarısında yapılmış ve (H. 1227) 1812 de tecdid edilmişdir. Duvarları kâgir, çatısı ahşabdır. Minâresi sekiz köşeli, alt kısmı taş ve tuğladan, üst kısmı köfekiden olup mihrab şeklinde pencerelidir”. Karagümrük’de kendi adını taşıyan Derviş ali Mahallesinde Dilmaç Sokağındadır. Bugün bağçe hüviyetine bürünmüş geniş bir avlunun bir kenarına inşâ edilmişdir ;dikdörtgen (mustatil) plânlı bir binâdır. Son cemaat yerinin giriş kapusu mihrab hizâsında olmayub sol yandadır; son cemaat yerinin, bu mescidin 1812 de tecdîden tâmirinde ilâve edildiği söylenebilir. Son cemaat yerinin sağ ucu bölünmüş, bir imam-müezzin odacığı hâline konmuşdur. İbâdet sahnının kapusunun üzerinde sülüshat ile imzasız bir Besmele yazılır. İbâdet sahnı basıkca ve loş olup üstü düz tavanla örtülmüşdür. Ziyâretimiz tarihinde ağır basan çatıdan dolayı tavan içeriye doğru bombeli bir durum almış bulunuyordu. İbâdet sahnı mihrab duvarında iki, yan duvarlarda üçer ve son cemaat duvarında bir olmak üzere tek sıra hâlinde ve yuvarlak kemerli 9 pencere ile ışıklandırılmışdır. Mihrab yuvarlak kavislidir ve duvar içindedir; süsleme kasdı ile yağlı boya ile perdeler, kandiller resmedilmiş ve maalesef avâmî zevk ile sâdece çirkinlik nümûnesi olmuşdur. Minber ahşab ve oldukça yayvandır, onun da üzeri yağlı boyalı olup tezyinî bir motif taşımaması isâbet olmuşdur. Girişin iki yanında iki maksûre vardır, bu maksûrelerin üstündeki kadınlar mâhfiline sağdaki maksûreden ahşab bir merdivenle çıkılır. İbâdet sahında yer olduğu hâlde vâiz kürsünün sol yandaki pencerelerden birinin içine yerleştirilmiş olması da garibdir. Mescidin en orjinal tarafı oldukça nâdir görülen minaresidir. Mescidin sol tarafındaki, bu küçük minareye mihrab duvarının yanından bir kapu ile girilir Minarenin kaidesi kesme taştan inşa edilmiştir. Gövde sekiz göşelidir, ufki taş ve tuğla sıralarıyla örülmuştur. Şerefesi gövde içinde olup mihrab şeklinde sekiz pencerelidir. Minârenin, dolayısı ile mescidin eşsiz husûsiyeti, minârenin sekiz köşeli piramid şeklindeki külâhının üzerine alem olarak taşdan yapılmış bir edhemî derviş tâcının konmuş olmasıdır (B.: Edhemî Tâc). Mescidin bir kaç mezardan ibâret hazinesi çok perişandır. Bânisi Derviş Ali’nin kabrine burada rastlanmamıştır. Mahalle sâkinlerinin bâzıları da bu mezarın Topkapu’da olduğunu söylemişler ise de kesin olarak yeri belli değildir. Hâlen burada bulunan kabirler mescitte vaktiyle imamlık vazifesini gören bir kaç şahısla ailelerine âittir. Avlu kapusundan girilince sağda taş bilezikli ve çıkırıklı bir kuyu, önünde abdest almak için tek musluklu bir taş tekne ve duvar yanında bir çeşmecik vardır; ziyaretimiz tarihinde kuyu muattal, tekne ile çeşme de susuz idi. Mescid 1940 senesinde Hacı Tahir adında bir hayır sâhibi tarafından tâmir ettirilmiş, bu tâmir esnasında hayli geniş olan avlusuna imam meşrûtası bir de evceğiz yapılmışdır. Mescidin imamı Bay Dursun Begen 1960 yılından, müezzini Bay Lütfi Eser de 1926 yılından beri bu vazifelerde bulunuyorlardı. Çok bakımlı, tertemiz bir mescid idi. Mescidin sokak duvarının mescid önüne gelen yerinde demir kafes çubuklu iki pencere, bu pencereler arasında ve duvarın sokak yüzünde bir kitâbe vardır; duvar beton ile tâmir edilirken üzerine beton çapakları sıçratılmış, ayrıca yeşile de boyanmış, metni okunamaz bir hâle getirilmişdir (eylül 1966). Bibl.: R. E. K., Erdem Yücel ve Hakkı Göktürk, Gezi notu. Dervişali Mescidi (Resim: Ömer Tel) Dervişali Mescidi (Kroki plânı: Ömer Tel)