TR
Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
About
Istanbul Encyclopedia
Reşad Ekrem Koçu
Web Project
Entries
❯
Volume 8: Çir-Diş
DERVİŞ (Mızıkalı)
Üsküdarlı Halk şâiri Âşık Râzinin evrâkı metrûkesi arasında bir defterden öğrendiğimize göre geçen asır sonlarında Çeşmemeydanı sandığı tulumbacılarından güzelliği ile meşhur bir mürâhik delidanlıdır ki Arnavud Mestan adında birinin bir kadın veyâ kız dolayısı ile iftirası üzerine habse mahkûm olmuş ve o devrin zından denilen mahbushânesinde gördüğü cevrü cefâya tahammül edemeyerek intihar etmişdir. Âşık Râzi yakın alâka gösterdiği bu gencin mâcerâsını nazmen tesbit etmek istemiş, her biri on dörder beyitlik üç fasıl yazmış, fakat her ne sebebden ise manzûmesini tamamlayamamışdır. Güzel Dervişi ilk defa olarak bir deniz hamamında görüp tanıyan Âşık Râzi, onun o zamanlar türlü edebsizlikleri ile meşhur Tersânenin hayta takımı ile düşüb kalktığını, bu arada tulumbacılığa da heves ettiğini, meyhânelerde akran ve emsâli olmayan kimselerle işret ettiğini ve bu yüzden Bahriye Sibyan Mzıkası takımından kovulduğunu söylediği halde delikanlının ölümüne kadar yol açan vak’adan hiç bahsetmemektedir, daha doğrusu o vak’ayı anlatacağı kısmı yazmamış, yazamamış, manzûme tamamlanmamışdır. Manzuûme şudur: Yar peyledim Mızıkalı Dervişi Güzellikde Yusuf Peygamber eşi Deniz hamamında gördüm geçende Durdu selâmına üç beş yüz kişi Tersâne forması gaayetle açmış Hele levendâne çapkın revişi Al ku...
⇓ Read more...
Üsküdarlı Halk şâiri Âşık Râzinin evrâkı metrûkesi arasında bir defterden öğrendiğimize göre geçen asır sonlarında Çeşmemeydanı sandığı tulumbacılarından güzelliği ile meşhur bir mürâhik delidanlıdır ki Arnavud Mestan adında birinin bir kadın veyâ kız dolayısı ile iftirası üzerine habse mahkûm olmuş ve o devrin zından denilen mahbushânesinde gördüğü cevrü cefâya tahammül edemeyerek intihar etmişdir. Âşık Râzi yakın alâka gösterdiği bu gencin mâcerâsını nazmen tesbit etmek istemiş, her biri on dörder beyitlik üç fasıl yazmış, fakat her ne sebebden ise manzûmesini tamamlayamamışdır. Güzel Dervişi ilk defa olarak bir deniz hamamında görüp tanıyan Âşık Râzi, onun o zamanlar türlü edebsizlikleri ile meşhur Tersânenin hayta takımı ile düşüb kalktığını, bu arada tulumbacılığa da heves ettiğini, meyhânelerde akran ve emsâli olmayan kimselerle işret ettiğini ve bu yüzden Bahriye Sibyan Mzıkası takımından kovulduğunu söylediği halde delikanlının ölümüne kadar yol açan vak’adan hiç bahsetmemektedir, daha doğrusu o vak’ayı anlatacağı kısmı yazmamış, yazamamış, manzûme tamamlanmamışdır. Manzuûme şudur: Yar peyledim Mızıkalı Dervişi Güzellikde Yusuf Peygamber eşi Deniz hamamında gördüm geçende Durdu selâmına üç beş yüz kişi Tersâne forması gaayetle açmış Hele levendâne çapkın revişi Al kuşaklı ak uruba üstünde Mavi yakası var ingiliz işi Kamerçin yemeni gümüş nalçalı Topuk vura vura gör nümâyişî Soyunub bağalnıd ibrişim futa Teni pâkizesi lâşek fildişi Cümle uşşâkına yâhû çekdirdi Deryâ içre yüzer gördüm güneşi Bulub bir tâzerû refiki dilbaz El ense tutuşdu civan güreşi Kâküller perişan ebrûler çatık Güreşde görmeli fetâ serkeşi Pâyin bûs iderek pes itti rakib Yere çalmak olmaz öyle mehveşi Âteşi firâka yakdı hamamı Ol şûhi serbazın çıkıb gidişi Cenge gider sandım o serdârı aşk Elde tirü keman dalda tirkeşi Dal fesin altında perişan gümrâh Sanki âşıkdır zülfi zerkeşi Zirvei revnakı hüsündür amma Gaddar çağdır henüz aşmış onbeşi  Dervişin tafsîli ahvâli gerek Zîrâki şeytana uydu ol melek Pederine nisbet Tavşancıllıdır Hâki mâderini sorarsan Erdek Irz ehli kanaat ehli evlâdı Ayağın temkinle rast atmak gerek Gözlerimin nûru gönlüm sürûru Bak ne oyun etti yârime Felek Tersânenin mâlum çokdur çapkını Havfü hicâbı yol yüzünde elek Tabanca bıçaklı içkici daya Çakır pençeler ki bükülmez bilek Umumânelerde gaco aftosler Kanadı altında bir de civelek Fâsikü fâcirler bî pervâ bî âr Nahvet ile dirler Feleğe kelek İşte muzikacı yârim mûnisim Süğlün iken oldu yolunmuş leylek Hayata gürûhuna uydurdu ayak Meyhâne meyhâne işret iderek Tulumbacılığa heves bağladı Dizlik mintan oldu ateşden gömlek Başda keçe külâh ayaklar yalın Belâsın arası o fellek fellek Çıkardı bakıra altun adını Matrud oldu yazık yazık oldu pek  Vak’ai dilsûze yazılsın destan Ne cefâlar çekdi ol şâhi bütan Ne oyunlar itti ol toy civana Şol mel’un arnavud Debreli Mestan Hünkâr tüfenkcisi zeyninde şaki Sûreti beşerde kıpkızıl şeytan Bir gece geldi koğuşa haber Yanıyor dediler Hançerli Bostan Çeşme Meydanından düşdük yollara Yârim Derviş oldu nârayı atan Sandıkda sevişmiş ayaklarımız Ben kuluyla öncü olmuş ol sultan Ak dizlik al kuşak ak keçe külâh Açmaz mı olursa bir de al mintan Hem bıçkın edâya levend reftâra Yaraşmış gözlerde gamzei fettan Celâsin fetâlar beş takım uşak Dervişdir içinde tek göze batan Güzellikden yana merdlikden yana Daldığı âteşler olur güliştan Nâzü nahveti yok gurur ne bilmez O şâhın günlünde arslandır yatan Âteşi Nemruda can halâsına Girmiş nevcivana atılmaz bühtan Baban dellâk idi bed mâye bî âr Anan da malumdur kahbe çöp çatan Ey Debreli pelîd nakîi merdûd Bre Allahdan kork Allahdan utan Râzinin defterinde, Bahriye Sibyan Bandosunun grup hâlinde çekilmiş ve o zamanlar Mâlûmat Mecmuasında intişar etmiş meşhur resimden kesilip saklanmış bir trapmetci çocuk resmi vardır, Derviş’in o çocuk olduğu muhakkakdır. Bir de gemi resmi ile arma şeklinde tulumba tepeliği resmi vardır; şâirin bir notundan o tepelik resminin Dervişin kabir taşına nakşedilmek üzere çizdirildiği anlaşılıyor ki, Râzi mâsum ve mağdur müntehirin kabir taşının kitâbesini de hazırlamışdır. Kasımpaşada Kulaksız Mezarlığında olduğunu söylediği kabre bu tepelik armalı taşı dikdirebilmiş midir bilemeyiz, mezkûr mezarlığı karış karış aradık, Dervişin kabrini bulamadık. Âşik Râzinin notu ile kabir taşı kitâbesi metni şudur : “Matâfi uşşak olan kabri pür nûru Kulaksızda olub sengi mezârına nakış olunacak tepelik armanın resmi ile kitâbesidir. Hüvelbâki Kurban oldu civan kahbe Nigâre Cümle yârânını düşürdü nâre Şâhi hûban idi ammâ bîçâre Gelin dostlar gelin hep ağlaşalım Kabrinin başında vedâlaşalım Çeşmemeydanı sandığı uşaklarından olub Debreli bir şakîi mel’un ve merdûdun bühtânı ile gördüğü hakarete ve hem cevrü cefâya tahammül idemeyüb henüz tâzerû civan iken mahbushânede onyedi sâli bahârında canına kıyan elmerhum elmagfûr cennetmekân Derviş Beyin rûhi pâki için Elfaâtiha. Sene 1304 (1886-1887)”. Vâsıf HİÇ Mızıkalı Dervişin kabir taşı için çizilmiş tulumba tepeliği resmi (Resim: Hüsnü)
Theme
Person
Contributor
Hüsnü
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Creator
Vâsıf Hiç
Identifier
IAM080808
Theme
Person
Type
Page of encyclopedia
Format
Print
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Contributor
Hüsnü
Description
Volume 8, pages 4492-4494
Note
Image: volume 8, page 4492
Theme
Person
Contributor
Hüsnü
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
In collaboration with  
Rights Statement
Cookie Policy
LPPD