126-150 / 823
Ansiklopedi

AYTUTULMASI
İlk okul talebesi çocukların bile basit bir izah ile kavrayıp anladıkları ay tutulması hâdisesi, kaba cehlin ve dolayısı ile bâtıl itikadların karanlığından kurtulamamışlar tarafından daima korku ile seyredilmiş, yakın istikbalde kötü vak’alara bir işa...
Ansiklopedi

AYVAD BENDİ VE DERESİ
Belgrad ormanlarında, Onsekizinci asırda Üçüncü Mustafa tarafından yaptırılmış bir benddir ki, adını o zamanlar civarında bulunan bir köye nispetle anılan bir dereden almıştır.
Onaltıncı asırda bu yana, Büyükşehir hayatında çok kıymetli rol oynamış ola...
Ansiklopedi

AYVA
Meşhur meyva; İstanbulda bilhassa Boğaziçinde Çengelköyünün ayvası meşhurdur; mevsiminde bu köye misafirliğe gidenler, semtlerine hiç olmazsa bir sepetçik ayva ile dönerlerdi; asker mekteplerimizin en büyüklerinden biri olan Kuleli lisesinde, dolapları...
Ansiklopedi

AYVAGÜLÜ
İstanbul ağzının zamanımızda unutulmuş renk isimlerinden; beyaza yakın uçuk pembe; geçen asrın seçkin şâirlerinden Vâsıf, bir şarkısında bir İstanbul civanına :
Sana ayva gülü şalvar
Yaraşur ey güli bîhar!..
diyor.
Ansiklopedi

AYŞE SULTAN SARAYI
Evliya Çelebinin yazdığına göre, onyedinci asır ortalarında Aksarayda İstanbulun en büyük saraylarından biri idi. Başka bir kayda rastlanamadı. Zamanımıza kadar nişanı, izi kalmamıştır.
Bibl. : Evliya Çelebi, I.
Ansiklopedi

AYTAÇ (Hâmid)
Zamanımızın en seçkin hattatı, arab asıllı Türk harfleri ile yazı sanatının son üstâdı; rind meclis adamı, İstanbul ansiklopedisinin mümtaz dostlarından; “Son Hattatlar” müellifi merhum Mahmud Kemal İnal bu değerli sanatkârın hal tercemesine: “Mükerrer...
Ansiklopedi

AYTEKİN SOKAĞI
Kumkapı nahiyesinin Tülbentçi Hüsameddin mahallesi sokaklarındandır. Mermerciler Caddesi ile Atatürk Bulvarı arasında uzanır, bir araba rahat geçebilecek kadar geniş, kaba taş döşeli bir sokaktır, evleri ikişer, üçer katlı kâgir yapılar, sekenesi Rumdu...
Ansiklopedi

AYŞE REİS HİKÂYESİ
İlk defa ne zaman, kimin tarafından söylendiği tesbit edilememiş bir meddah hikâyesidir:
Recâi Molla yaşı otuzu aşmış, bir türlü evlenememişti. Kızların kendilerine sorulmadan gözleri kapalı kocaya verildiği devirde genç mollanın bekâr kalmasına yüz ve...
Ansiklopedi

AYŞE SULTAN ÇEŞMESİ
Üsküdarda İmrahor Camii karşısındaki köşededir; onaltıncı asır yapısı olup bu satırların yazıldığı sırada muattal idi. Türk klâsik mimari üslûbunda, haznesi kesme taştan, yüzü mermer, kemeri bir beyaz bir renkli mermer ile örülmüştür. Kemerin üstündeki...
Ansiklopedi

AYŞE SULTANIN DÜĞÜNÜ
Vak’anüvislerin kaydettiği saray düğünlerinden biridir; Hicrî 1171 yılı Cemaziyelevvelinin altıncı günü (Milâdi 1758), Üçüncü Mustafa, kız kardeşi Ayşe Sultanı devrin vezirlerinden Silâhdar Mehmed Paşaya vermiştir.
Silâhdar Mehmed Paşa Tırhala mutasarr...
Ansiklopedi

AYŞE SULTAN BAĞÇESİ
Onyedinci asır ortalarında Üsküdar sahrasında mirî bağçelerinden; bir arada İbşir Paşa zevcesi, Ayşe Sultana verildiğinden bu isimle anılmıştı; yeri tesbit edilemedi; paşa, kendisine mührü hümâyûn ile beraber Ayşe Sultana verilip İstanbula çağrıldığınd...
Ansiklopedi

AYŞE HUBBİ HÂTUN
Onaltıncı asrın büyük kadın şairlerinden; evvelâ İkinci Selim’in, sonra oğlu Üçüncü Murad’ın nedimelerinden, bu iki hükümdar devrinde Osmanlı sarayı hareminin en parlak simalarından; İkinci Selim’in şehzâdeliğinde olan Şeyh Yapya Efendinin torunu idi, ...
Ansiklopedi

AYŞEKADINHAMAMI SOKAĞI
Bayazıd Nahiyesinin Süleymaniye Elmaruf mahallesi sokaklarındandır. Kirazlımescid ve Kanunimedresesi Sokakları arasında uzanır, Kirazlımescid kavuşağından yüründüğüne göre, iki arabanın rahat geçebileceği kadar geniş, kaba taş döşelidir, adını bu satır...
Ansiklopedi

AYŞE KADIN (Ebe)
Hadikat-ül-Cevamiin kaydına göre, Aksaray civarındaki Hammal Hayreddin camiini tecdiden tamir ettiren bir hayır sahibidir. Aslı Benderli olup İstanbula gelerek Aksarayda yerleşmiş, bir yangın neticesi harap olup metrûk bulunan mezkûr Camii ihya etmişti...
Ansiklopedi

AYŞEHATUN ÇEŞMESİ
Üsküdarda Sultantepesinde, Hamalbaşı Mescidinin bitişiğindedir. 1947 de akar çeşme idi. Aslı onyedinci asır yapısı olup son tamirinde, tuğla ve çimento ile karakteri bozularak acayip bir şekil almıştır, aslından teknesi, iki tarafındaki sedler, ayna ta...
Ansiklopedi

AYŞEÇAVUŞ SOKAĞI
Anadolu banliyösünde Suadiyededir. Suadiye plâjına giden sokağın tam karşısında, tiren istasyonuna giden sokaktır. Bağdad Caddesinden girilince solda, köşe başında, tramvay bekleme mahalli ve polis noktası vardır. İki tarafında yaya kaldırımları varsa ...
Ansiklopedi

AYŞE HANIM (Vapursoran)
1880 tarihiyle 1895 tarihleri arasında Davudpaşa Mahkemesi, İsakapısı ve Etyemez arasında dolaşan zararsız bir meczup kadındı. Rivayete göre bu kadın, sürgün edilen bir oğlunun elemiyle delirerek sokaklara düşmüştür. Ekseriya, İsakapısından Etyemeze in...
Ansiklopedi

AYŞE (Tavukkaldıran)
Bu satırların yazıldığı sırada, Büyükşehirde, namlı bir tavuk hırsızı olan 55 - 60 yaşlarında bir Kıpti karısı; geniş pelerinli bir çarşaf ile dolaşan bu hırsız, bilhassa şehrin tenha kenar sokaklarında rastladığı semiz tavuklara alkollü mısır serpip h...
Ansiklopedi

AYŞE HATUN
Hadikat-ül-Cevamiin kaydına göre Müftü Ali Hamamı kurbünde Karabağlı Mescidinin baniyesi bir hayır sahibidir.
Bibl. : Hadikatül Cevami, I.
Ansiklopedi

AYRILIKLAR
Ruşen Eşref’in İstanbul üzerine on altı makalesinden mürekkep nefîs bir eserdir, 1923 de İstanbulda İkbal kütüphanesi tarafından basılmıştır. Bu makaleler, İstanbullu edibin, 1918 - 1920 arasında düşman işgali altında yaşayan İstanbula karşi her Türkün...
Ansiklopedi

AYSU SİNEMASI
Karagümrükte Zincirlikuyuda, Hasanfehimpaşa Caddesinde Atik Ali Paşa (Zincirlikuyu) Hamamının yanındadır; yazlık ve kışlık iki kısım olup kışlık sinema, bir çifte hamam olan Atikali Paşa Hamamının camekân kısımları bozulup birleştirilerek yapılmıştır (...
Ansiklopedi

AYRILIK SOKAĞI
Kumkapı’da Kâtip Kasım Mahallesi sokaklarından, Lânga karakolu sokağı kavşağından yüründüğüne göre üç araba geçebilecek kadar geniş, kaba taş döşeli ve bozuk bir sokaktır, öyle ki beş altı adım sonra bir toprak yol olur, evleri üçer dörder katlı kâgir ...
Ansiklopedi

AYRANI KABARMAK, AYRANLIĞI ŞİŞMEK
Ayranı kabarmak İstanbul argosunda, kızmak, aşırı hiddetlenmek manasına kullanılır.
— Ayranımı kabartma benim!..
— Üstüne varma, ayranı kabardı bir kere!...
— Ayranı kabardı mı, babasını dinlemez gibi.
Ayranlığı şişmek, söz dinlememek, inatçılık, kızma...
Ansiklopedi

AYRAN DELİSİ
İstanbul argosunda, safdil, bön adam mânasına; ekseriya hitap olarak hakaret kasdiyle:
— Haydi ulan ayran delisi!.. diye kullanılır.
Ansiklopedi

AYRILIK ÇEŞMESİ
Haydarpaşa’da, kendi adına nispetle anılan yerdedir ki eski demiryolu köprüsünün altından geçip sola, İbrahimağaya doğru kıvrılırken sağda görülen meydan çeşmesidir. Müslüman İstanbulun tarihinde zengin hâtıraları olan bir çeşmedir. Her yıl, dinimizin ...
126-150 / 823