Fatihde Deve Hanı yanında eski bir mahalle mektebiydi, mekteb de han da mevcud değildir; büyük şâir ve dil hocası Muallim Naci bu mektebin talebesi olmuş ve 8-9 yaşlarında iken ilk Kur’an hatimini bu mektebde etmişdir (B.: Naci, Muallim Ömer). Bibl.: S...

Üsküdarda Bülbülderesi semtinde Selâmsız Caddesi üzerindedir, Bağlarbaşına doğru giderken, bu caddenin Selâmsız Mezarlık Sokağı ile olan kavuşağı köşesindedir; Bülbülderesi Mescidi adı ile de anılır; yanıbaşındaki kabristan da “Bülbülderesi Mezarlığı”,...

Hicrî 1252 (M. 1836-1837) yılında İzmit Tersânesinde yapılmış bir kapak kalyon; resmi mühendis Mahmud Efendi tarafından çizilmiş ve Musa Kalfa tarafından inşâ edilmişdir, 198 metre boyunda, 55 metre eninde, 96 toplu ve nefer mevcudu 960 olan bir harb g...

“Reisül küttablık (dışişleri bakanlığı) yapmış ve ilmî eserleri ile tanımış bir vezir; aslı gürcü olup kölelikden yetişmişdir. Küçük yaşda İstanbulda Seyyid Ahmed Efendi adında bir hoca tarafından satın alınmış, evlâd muamelesi görmüş, devlet kapusuna ...

İlk buharlı harb gemilerimizden; hicrî 1244 (M. 182 - 1829) yılında İzmit Tersânesinde inşâ edilmişdir; resmini çizen İstanbul Tersânesi gemi mühendislerinden Ali Efendi, yapan da Tersâne mimarlarından Tanaş Kalfadır; 129 metre boyunda, 35 metre eninde...

Onyedinci asır sonlarında yaşamış nakşî şeyhlerinden şâir bir zât, anadili gibi bildiği arabca ve farsca şiirler de yazmışdır, önce zamanının büyük halvatî şeyhlerinden Abdülahad Nuri Efendiye sonra Melâmiyei Bahrâmiye şeyhlerinden Beşir Efendiye intis...

“İkinci Sultan Abdülhamid devri ordu kumandanlarından bir marşal; 1840 da Kırımda Gözleve kasabasında doğdu, çocuk sayılacak yaşda İstanbula gelerek tahsilini burada yapdı, 1864 de kurmay yüzbaşılık ile Harbiye mektebini bitirerek ordu hizmetine girdi;...

Geçen asır sonlarında ve asrımız başında yaşamış ünlü farsca muallimi, İran edebiyatı üzerine yazıları ile bir otorite olarak tanınmış muharrir; aslı İranlı olduğu için “Acem Feyzi Bey” diye de anılırdı; 1842 de Tebriz civârında Türkanpûr köyünde doğdu...

“Onsekizinci asır sonları ile Ondokuzuncu asır başında tanınmış ilim adamlarından; Enderunda yetişti, Muhâdarâtı Feyzi adında bir eseri vardır ki sekstant (sextant) denilen âleti kullanarak irtifâ alma kâidelerini târif edermiş, basılmamış olan bu eser...

Geçen asır ortalarında yaşamış bir mutatabib; 9 zilhicce 1280 (16 mayıs 1864) tarihli Tasviri Efkâr gazetesinde şöyle bir ilânı vardır: “Feyzi Efendi nâmında bir zâtin târifine göre fıtık illetinin def’i için bir çâre bildiği ve bunun icrâsı ilkbahar i...

Halvetiye tarikatı şeyhlerinden şâir ve fâzıl bir kişi, “Risâle fî Cevâzı Deveranı Soofiye”, “Şerhi Hadîsi Erbain” ve “Risâle fî Hakkül Hamir” adı ile üç eseri vardır, şiirler de yazmışdır, 1025 (M. 1616) de İstanbulda ölmüşdür. Bibl.: M. Tahir, Osmanl...

Üçüncü Sultan Selim devri ricâlinden ve Nizamı Cedid tarafdarlarından; bu yeni asker ocağı kurulduğu zaman, masraflarını karşılamak üzere “Îrâdı Cedid Defterdarlığı” adı ile müstakil bir mâlî teşkilât yapılmış ve başına Feyzi Efendi getirilmişdi (B.: N...

“XVII. Yüzyıl şâirlerinden bir mevlevî dervişi; İstanbulludur, Köprülüzâde Fâzıl Ahmed Paşanın kâtibliğinde bulundu, ney üzerine şu cinaslı beyti meşhurdur: Dûrbîni neyi al destine bak neymiş Neye halketti deme Hazret Mevlâ nâyi “1688 de Şamda vefat ...

Gencliğinde Kaptanpaşalık Kethüdâ Kalemi kâtibliğinde ve geçen asır başlarının kaptanşayalarından Nasuhoğlu Ali Paşanın hususi kâtibliği ve nedimliğinde bulunmuş ve 1880-1885 arasında yaşı sekseni aşkın olarak ölmüş, yaşadığı devrin tarih kaynaklarına ...

Topcu zâbiti, matematik bilgini, edib, şâir; 1861 de Irakta Süleymaniye kasabasında doğdu, “Kürd Feyzi Bey” diye anılırdı; Derviş Ağa adında fakir bir adamın oğludur, ilk ve rüşdiye tahsilini memleketinde yapdı, Bağdad Askerî Îdâdisinde okudu, 1882 de ...

Abdülmecid devrinde pâdişaha mahsus küçük bir yat; yandan çarklı, üç direkli, tek bacalı, burnu mahmuzlu, îcâbında yelken ile de seyreder bir tekne idi; hangi tersânede yapılmış olduğu, ne zaman ve ne sûretle hizmetden çıkarıldığı tesbit edilemedi; Sul...

Onaltıncı asır kalem ve kılıç sâhiblerinden; Kanunî Sultan Süleymanın Beç (Viyana) Seferinde kendi kulları tarafından katledilmişdi. Kastamonulu Lâtîfî kendi adına nisbetle anılan şuerâ tezkiresine aldığı bir beyit için: “Güyâ hâlinin şâhidi ve ahvâlin...

1918 ile 1922 arasında Beyoğlunda Taksimde faytonculuk yapan bir arabacıdır, o tarihlerde 20-22 yaşlarında bir genc olup İstanbuldaki işgal kuvvetlerine mensub türklere hakareti zevk edinmiş küstahlarla tek başına mücadeleye girişmiş bir delikanlıdır. ...

Geçen asır sonların Galatanın batakhâne-tiyatrolarının devamlı müşterilerinden ve foricilerinden bir kaldırım kabadayısı (B.: Fori). Hayatı hakkında başka kayde rastlanmadı. Aynı devirde yaşamış kalender şâirlerden Üsküdarlı Âşık Râzinin şu manzûmesi b...

Onyedinci yüzyılın ikinci yarısında yaşamış şâir bir şeyh ve vâiz, “Feyzi” mahlasıdır, asıl adı Hasandır; gençliğinde halveti şeyhlerinin en büyüklerinden Abdülahad Nuri Efendiye intisab etmiş (B.: Abdülahad Nuri, cild 1, sayfa 56), onun asâdarlığını y...

Onyedinci Yüzyılın ikinci yarısında yaşamış bir şâir, asıl adı Alidir; kalemden yetişmiş, cebeciler kâtibi olmuş, 1115 (1703-1704) de vefat etmişdir. Bir beyti: Kelâmı şu’belendirme uzatma gel makaamâtı Gönül âgaazci hüsni o şûbin bûseliksizdir Bibl....

Boğaziçinde Çubuklunun Lâle Devrindeki adı (B.: Çubuklu, cild 8, sayfa 4140; Çubuklu Çeşmesi, cild 8, sayfa 4144; Çubuklu Havuzu, cild 8, sayfa 4147). Aşağıdaki kıt’a o devrin seçkin şâiri Nedim’in bir şarkısındandır: Gâhi Feyzâbâde doğru azmidüb eyle...

Şehzâdebaşı Caddesinde, bu caddenin Fevziye Caddesi ile olan kavuşağı köşesinde büyük bir kıraathâne idi; adı yakın geçmişin edebî metinlerine geçmişdir; ne zaman kurulduğunu tesbit edemedik, en parlak devrini İkinci Sultan Abdülhamid zamanında, 1885-1...