Topkapu civârında idi; bu satırların yazıldığı sırada, 1947 Eylülü, yapıdan eser kalmamış, kâidesi kesme taşdan, gövdesi tuğla ve gayet yüksek olan minaresi, şerefesinden üstü yıkılmış, bir sütun halinde duruyordu; mescidin arsasında, 1947 de “Gecekond...

Hadikâtül Cevâmi şu malûmatı veriyor: “(Samatya’da) Bayazıdı Cedid Camii kurbindedir, bâniyesi mezbûrun (Çivizâde Mehmed Efendinin) kızı Ümmügülsüm Hâtundur; Merkadi akrabâsından Şerifi Hatunun mescidindedir ki Bitlice Mescidi diye yazılmışdır (B.: Bit...

Zeyrekde İtfâiye Caddesinin alt başındadır; bânisi on altıncı asır şeyhülislâmlarından Çivizâde Mehmed Efendi’dir. Hadikâtül Cevâmi: “Bânisi öbür mescidinde yazıldı, medresesi ve mahalesi vardır” diyor (B.: Çivizâde Mescidi). Kiremitli ahşab, çatı ile ...

Bizde asıl kalkan balığı yerine ve kalkan adı ile satılır (B.: Kalkan balığı); ufakları da matrabazlar tarafından pisi balığı diye sürülür (B.: Pisi balığı). Çivisiz kalkan asıl kalkanlardan çok farklıdır ve kolay ayırd edilir. Asıl kalkanın vücudu yuv...

İstanbul’un hâneberduş pırpırları argosunda; 1) bıçakla vurmak, yaralamak; 2) cimâ, livâta. O bedbaht tabakanın ağzında bu ikinci anlamda zengin lûgatçe vardır: fişek atmak, lehimlemek, perçinlemek, şişirmek, üfürmek, yef’allemek, tezgâh kırmak, düdükl...

Kaynağı Bursada İnegölün doğusunda Çitli Köyü civârındadır. Birinci Cihan Harbinden önce İstanbul hekimleri tarafından en çok tavsiye edilen ve dolayısiyle İstanbullularca fevkalâde rağbet görmüş bir mâden suyu idi. Bu güzel şifâlı suyun şöhreti Abdüla...

Dilimizde öbür isimleri ile “mıh”, “enser”; pek çok çeşidi ile günlük hayatta kullanıldığı yerler bu ansiklopedinin konusu dışında kalır. Çivi İstanbul gibi bir şehirde dahi hikmeti icâdı dışında kalmış yerlerde kullanılır: Bekâr odalarında, hanlarda ...

Tophâne civârında Salıpazarı sâhilinde bir vakitler bu isimle anılan yerde idi; hâlen mevcud değildir. Hadikâtül Cevâmi şu malûmatı veriyor: “Çivicilimanı Mescidi der Salıpazarı — Bânisi Mehmed Çavuş nam kimsedir. Mescidin yeri aslında bir çimenzar nam...

Geçen asır başında yaşamış bir bestekâr; Hâşim Bey mecmuasında uşak faslında bir hafif bestesi kaydedilmişdir. Güfte şudur: Ney nevâ eyler keman inler döğer def sinesin Dinle tanbûrun eninin mûsikaarın giryesin Sabra tâkat mı kalır âşıkda insâf idelim...

Kasımpaşada Yahya Kâhya ve Çatma Mescid Mahalleleri arasında bir sınır sokakdır; yerine gidilip bu satırların yazıldığı sıradaki durumu tesbit edilmedi (Ocak, 1965).

İstanbulun eski topografik isimlerinden, Tophâne civârında Salıpazarı semti kıyısında bir yerin adı idi. Zamanımızda tamamen terk edilmiş isimlerdendir.

Bin yıldan fazla yaşayabilen bu ağaç, İstanbulun yollarını, mezarlıklarını, cami ve mescid, tekke avlularını gölgelendirme, renklendirme ve süsleme büyük şehrin kıymetlerinden olmuşdur. Türkiyede en yaşlı çitlenbik ağacı Hatayda Yako köyünde Yunus Peyg...

Beşiktaşda Yıldız Mahallesi sokaklarından; 1934 Belediye Şehir Rehberine göre, Serencebey Yokuşu ile Âsâriye Caddesi arasında uzanmaktadır; Sinanpaşa Mescidi Sokağı ile bir kavuşağı vardır, Sinanpaşa Mescidi Sokağının bir dirsekle kıvrılmasından sonra ...

Üsküdarda İhsaniye sokaklarından; 1934 Belediye Şehir Rehberine göre Harem İskelesi Sokağı ile Paşakapusu geçidi arasında uzanır uzun bir yoldur; Şerifbey Çeşmesi Sokağı ile dört yol ağzı yaparak kesişir; Köprülükonak Sokağı, Hâfız Mehmed Sokağı, Avcu ...

“Karagöz fasilesinden bir balıkdır, Kopes balığına pek benzer, kopese nisbetle vücudu yassıca ve geniş; üzerindeki sarı çizgiler gayet parlak ve çok olup gözleri de ufakdır. Sarı çizgiler on onbir aded olup zemini kurşûnidir; rengi ve nakşi Şamda ipekt...

Eminönünde Ahiçelebi Mahallesindedir; Zindankapu Caddesi ile Taşçılar Caddesinin birleştiği nokta ile deniz kıyısı arasında uzanır; Balıkpazarı Değirmen Sokağı ve isimsiz bir sokakla kavuşağı vardır. Çardak Sokağı ile dört yol ağzı yaprak kesişir (1934...

İpekle karışık pamuk ipliği ile dokunmuş sarı ve kırmızı çubuklu bir kumaş; bilhassa Şamda dokunur idi, İstanbul piyasasında makbul bir kumaş idi. Renk ve nakşı bu kumaşa benzeyen bir balığa da “çitâri balığı” adı verilmiştir (B.: Çitâri Balığı). Bu is...

1730 İhtilâlinin çıplak ayaklı haytalarından Çomar (Resim: (Sabiha Bozcalı) Külhanbeyi ve hâneberduş pırpırılar argosunda: “çok zayıf, kupkuru insan” anlamında; fakat sohbet arasında sıfat olarak kullanılmakdan ziyade lâkab olarak kullanılır; İstanbul...

İSTANBUL ANSİKLOPEDİSİ İSTANBUL’UN: CAMİ, MESCİD, MEDRESE, MEKTEB, KÜTÜBHANE, TEKKE, TÜRBE, KİLİSE, AYAZMA, ÇEŞME, SEBİL, SARAY, YALI, KONAK, KÖŞK, HAN, HAMAM, TİYATRO, KAHVEHANE, MEYHÂNE.. BÜTÜN YAPILARI... DEVLET ADAMI, ÂLİM, ŞAİR, SANATKÂR, İŞ ADAM...