Bir ara “Çay Evi” adı verildi, zamanımızda bir iki yer ya kalmış, ya kalmamışdır; kahve ocağı olmayan, müşterilerine hânelerle demlenmiş çay arz eden yerler. Kahvehânelere nisbetle, içinde iskambil kâğıd oyanları, tavla oynanmayan, sâdece gazete ve der...

1934 Belediye Şehir Rehberine göre Burgaz Adası sokaklarından (B.: Burgas Adası); yerine gidilip şu satırların yazıldığı sıradaki durumu tesbit edilemedi. (Mart 1964).

1934 Belediye Şehir Rehberine göre Kasımpaşada Camiikebir Mahallesi sokaklarından; Kasımpaşa Muvakkithânesi sokağı ile Dört Kuyu sokağı arasında uzanır; Tabakhâne Yokuşu ve Hoca Ahmed sokakları ile dört yol ağzı yaparak kesişir. (Adı geçen Rehberde Paf...

1934 Belediye Şehir Rehberinde Samatyanın Cerrahpaşa ve Kasab İlyas Mahalleleri yollarından; Şeyhülharem Sokağı ile Samatya caddesi arasında uzanır. Kâtip İlyas Camii sokağı, İspanakçı vîrânesi sokağı ile kavuşakları vardır. (Pafta 11/53-54). Samatya c...

Evliya Çelebinin kaydine göre İstanbulun eski meşhur mesîrelerinden biri; muharrir - seyyah şöyle târif ediyor: “Kâğıdhâneye cereyan eden nehrin başıdır; gaayet leziz âbı rakikdir. Bu mahalde nice çimenzar sofalar vardır, manfîce müsâhabet etmek murâd ...

Samatyanın Cerrahpaşa Mahallesinin Şeyhülharem Sokağındadır; Cerrahpaşa Hastahânesinin arka tarafına düşer. Hadikatül Cevâmi şu mâlûmatı veriyor: “Yedikule kurbindedir; bânisi Mustafa Ağadır ki Çivizâde kerîmesi Ümmügülsüm Hanımın mescidine minber koym...

1934 Belediye Şehir Rehberinde Samatyanın Cerrahpaşa, Kabilyas ve Davudpaşa Mahallesi arasında müşterek bir sokakdır. Etyemez Tekke Sokağı ile Şeyhülharem Sokağı arasında uzanır; Sultanpınar Sokağı (istimlâk edildi) ve Emirpervâne Sokağı ile kavuşaklar...

Müderris, gazeteci, müellif; 1866 da İstanbulda doğdu ve takrîben 1915 de Hammanda (Meskene ile Derzor arasında ve Fırat nehri kıyısında bir yerdir) hastalıkdan ölmüşdür. Reteos Berberyan’a göre (Masis Mecmuası, 1904) Mektebi Sanâyide muallimlik yapmış...

İri dâneli, gaayet ince derili ve küçük çekirdekli, fevkalâde leziz, gaayetle meşhur ve makbûl bir üzüm çeşidi; bir rivâyete göre geçen asrın başlarında İstanbulda İçerenköy bağlarının birinde Mustafa Çavuş yahud Hüseyin Çavuş adında biri tarafından el...

Topkapusunda oturan ve o semti bâzı manzûmeleri ile medheden geçen asrın kalender, rind meşreb şâirlerinden Nebil Bey (doğumu 1842, ölümü 1889) “Çavuşun Kahvehânesi” diye bir yerden bahsediyor, fakat bu kahvehânenin Topkapusunda olduğunu kesin olarak g...

Abdülâziz ve İkinci Abdülhâmid evirlerinden Aksarayda namlı bir kahvehânedir; Sermed Muhtar Alus “Onikiler” adındaki romanında bu kahvehâneden şu satırlar ile bahsediyor: “— Haydi Paşam, (Arab Abdullah Paşa; B.: Abdullah Arab), müdürcüğüm buradan basal...

İstanbul türkülerinin en güzellerinden biridir; ne zaman söylendiği, bestelendiği bilinmiyor, biz, Abdülmecid zamanına, 1853-1855 arasında Kırım Harbi yıllarına atfediyoruz. (B.: Kâtibim Türküsü). Çavuş Türküsünün notasını rahmetli aziz dostumuz Mesud ...

Geçen asır ortalarında yazılmış bir türkü mecmuasında görülmüşdür; serlevhası yanında “Türk Aksağı” diye bir kayıddan bestelendiği anlaşılıyor, erbâbından notasını, hattâ güftesini bilene rastlamadık; türkünün mâtufunun Dudullu Jandarma Karakolunda bul...

“Eskiden çavuşların geceleri giydikleri külâhlardan birinin adı”. (M. Z. Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri).

1934 Belediye Şehir Rehberine göre Boğaziçinin Anadolu yakasında Paşabağçesinin sokaklarından (adı geçen rehberde Pafta 24/Paşabağçesi); yerine gidilip şu satırların yazıldığı sıradaki durumu tesbit edilemedti. (Mart 1964).

“Ok çeşidlerinden birinin adı, yarışmalarda evvelâ bu ok atıldığı için kılavuz adı da verilirdi. Rüzgârın tesiri ile giderken ses verir, çıkarır bir ok idi”. (Mehmed Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri).

Tütünün lüleye doldurulup içilme tarzı yerine incecik kâğıdlara sarılıp sigara (cigara) biçiminde içilmeye başlandığı devirde, 1885 ile 1890 arasında İstanbulda sigara kâğıdı ticâreti ile meşgul olmuş bir rum zengini ve onun piyasaya çıkardığı sigara k...

Memleketimizin büyük ve modern boya, reçine ve vernik fabrikasıdır. Abdülkadir, Şaban ve Receb Çavuşoğlu adında Konyalı üç kardeş tarafından bir kollektif şirket olarak kuruldu. İlk işe 1954 senesi haziran ayında Haliç Fenerinde Mürselpaşa caddesinde 1...

Türkiyenin büyük sanayi müesseselerinden Çavuşoğlu Boya Fabrikasını kurmuş Konyalı üç kardeş, hal tercemelerinin bu ansiklopediye konması için fabrika adreslerine gönderdiğimiz bir mektuba maalesef cevap verilmemişdir; kaldı ki o mektubda İstanbul Ansi...

Boğaziçinde İstinyede idi; Hadikatül Cevâmi şu mâlûmatı veriyor: “Bânisi Mahmud Çavuşdur, kabri ve ne zaman yaşadığı bilinmiyor; fevkaanî bir mescid olup minberini Osman Efendi adında bir hayır sâhibi koymuşdur; mahallesi vardır”. Koya nâzır kâgir bir ...

Hadikatül Cevâmi şu mâlûmatı veriyor: “Yayla kurbendedir, bânîsi sipâhi ocağından İbrahim Çavuşdur, merkadi de oradadır, mahallesi vardır”. Bu mescid hâlen mevcud değildir, Şehremininde İbrahim Çavuş Mahallesinde İbrahim Çavuş Cami Sokağı, İmam Ferdi S...

Hadikatül Cevâmi şu mâlâmatı veriyor: “Hekimoğlu Ali Paşa Camii kurbindedir. Bânisinin adı Şücâ’dır; Müezzinoğlu Odaları denmekle mâruf müteehhilîn (taşradan gelip de İstanbulda evlenmiş olanlar için kullanılır bir deyim) odaları arasındadır; bânisinin...

Balatda, Hızırçavuş Mescidi Sokağındadır; Hadikatül Cevamide Çavuş Mescidi adı ile kayıdlı olup şu mâluâmatı veriyor: “Balat kurbindedir; bânisi divân çavuşlarından Hızır Ağadır, kabiri de oradadır; bitişiğinde mektebi vardır, mahallesi vardır”. Bu me...

Tezkiretül Bünyanda Mimar Sinanın eseri olarak tesibt edilmiş elli mescit arasında “Silivri Kapusu kurbinde” denilerek bir Çavuş Mescidi yazılıdır. Hadikatül Cevâmide ise Silivri Kapusu kurbinde böyle bir mescid gösterilmemişdir; Hadikadaki dört Çavuş ...

İstanbul civarı köylerinden; Eyyubden gelindiğine göre, Alibey köyünü geçdikten sonra Alibey Deresi boyunu tâkib eden yol ile gidilir, dere kenarındadır. Gidip görmek imkânı bulunamadı, adı ve yeri Mehmed Eşref Beyin 1324 (= 1906) senesinde basılmış 1/...