GÜL SUYU –“Gül adındaki meşhur çiçekden çıkarılan güzel kokulu su ;Gülâb ” (Kaamûsi Türkî) . Dilimizde, bilhassa divan şiirinde “Gülâb” şeklinde kullanılmışdır , Âşıklar tarafından sevilen nigârların,mahbubların tenlerinin kokusu,terleri gül suyuna benzetilmişdir ,şu beyit Nedimindir : Sabâ ki dest ura ol zülfe, müşki nâb kokar Açarsa ukdei pîrâhenin ,gülâb kokar Geçen asır sonlarında yaşamış kalender halk şâiri Âşık Râzinin bir destanından aldığımız şu iki kıt’a ,genc ve güzel bir kayıkcı şânında yazılmışdır: Ak şalvarlı dalfesli hamlacı serverini Gör bak gubârî bir hat tutmuş gül ruhlerini Gamzeleri gül güldür gülgoncesi topuklar Gül suyudur vallâhi kokla bir yol terini Yosma hanım çileden çıkmış anı görünce Çakmışdır işmarını heman ol kopuk gence Kayığınla eşbehim gel yalıya bu gece Deyüb câmehâbına çekmişdir hizberini Şu beyitler de Şehrengiz yollu yazılmış “Hbannâmei Nevedâ” da Mahallebici Güzelini târif için yazılmışdır : Itrı darçın,anın teri gülsuyu, Gaayet nermü nâzik o şuhun huyu . Cabîni pâkinda hüsnüne ferman, Tuğrâdır çekilmiş samur ebruvan . Şu beyitler de aynı edâda ve çeşnide olup ,esnaf cıvanları şânında yazıla gelmiş ve “Şehrengîz” adı ile anılmış manzum risâleler yolunda “Hûbannâmei Nevedâ” isimli mecmuadan alınmışdır : Gülsucu nevcivan gonca gül gerek...

GÜL SUYU –“Gül adındaki meşhur çiçekden çıkarılan güzel kokulu su ;Gülâb ” (Kaamûsi Türkî) . Dilimizde, bilhassa divan şiirinde “Gülâb” şeklinde kullanılmışdır , Âşıklar tarafından sevilen nigârların,mahbubların tenlerinin kokusu,terleri gül suyuna benzetilmişdir ,şu beyit Nedimindir : Sabâ ki dest ura ol zülfe, müşki nâb kokar Açarsa ukdei pîrâhenin ,gülâb kokar Geçen asır sonlarında yaşamış kalender halk şâiri Âşık Râzinin bir destanından aldığımız şu iki kıt’a ,genc ve güzel bir kayıkcı şânında yazılmışdır: Ak şalvarlı dalfesli hamlacı serverini Gör bak gubârî bir hat tutmuş gül ruhlerini Gamzeleri gül güldür gülgoncesi topuklar Gül suyudur vallâhi kokla bir yol terini Yosma hanım çileden çıkmış anı görünce Çakmışdır işmarını heman ol kopuk gence Kayığınla eşbehim gel yalıya bu gece Deyüb câmehâbına çekmişdir hizberini Şu beyitler de Şehrengiz yollu yazılmış “Hbannâmei Nevedâ” da Mahallebici Güzelini târif için yazılmışdır : Itrı darçın,anın teri gülsuyu, Gaayet nermü nâzik o şuhun huyu . Cabîni pâkinda hüsnüne ferman, Tuğrâdır çekilmiş samur ebruvan . Şu beyitler de aynı edâda ve çeşnide olup ,esnaf cıvanları şânında yazıla gelmiş ve “Şehrengîz” adı ile anılmış manzum risâleler yolunda “Hûbannâmei Nevedâ” isimli mecmuadan alınmışdır : Gülsucu nevcivan gonca gül gerek Âşıkı olmağa hem bülbül gerek Gülgonca topuklar gül gül pençesi Gül kokar nefesi san gül bağçesi Hammâma varsa ger gülâb dökünür Halvet gülistâna nisbet övünür Memleketimize Tanzimat devrinden sonra girmiş olan Kolonya Suyunden önce,dâimâ gül suyu kullanılmışdır ,ve çiçeğinin edebiyatımızdaki pek şanlı mevkkinden olsa gerekdir, gülsuyu na âdetâ bir kudsiyet de atfedilmişdir : Topkapusu Sarayında her sene ramazan aylarında ziyâret edilen Hırkai Saadet dâiresi,o yiyâretlerin arifesinde Has Oda oğlanları tarafından gül suyu ile silinir,temizlenirdi (B.: Hırsai Saadet). Yavuz Sultan Selim devrin sonra başlamış bir saray geleneğidir ;pâdişahların her tıraş oluşlarının sonunda saç ve sakal kılları toplanır,gül suyu ile yıkanır, kurutulur ve bir gümüş çekmece içinde biriktirilirdi.Hac zamanında o çekmece surre eminine verilir,o nun tarafından Medînede Ravzai Mutahharenin yanında bir yere çekmecesiyle gömülürdü. İstanbula en âlâ gül suyu ,yüz yıllar boyunca Rumelinde Bulgaristanda ,o zamanlar halkının yüzde sekseni doksanı türk olan Kızanlık ve Eski Zagra kasabaları ile Anadoluda Isparta ve civarından gelmişdir. Onyedinci Yüzyılın büyük yazarı Evliyâ Çelebi,seyahatnamesinin birinci cildinde İstanbul Esnafından ve ve büyük bir esnaf-ordu alayından bahsederken gülsucular hakkında şunları yazıyor : “ Esnâfı Gülâbciyan – Dükkân 41,nefer 70.Gülâbcıların bâzıları kocaman esterler üzerinde küp kadar bakır kazanlar içinde (sokaklarda dolaşarak) gülâb satar Edirneli hâtunlardır.Bir kısmı da dükkân sahibi dir. Pirleri İtreddin Hindî’dir, kabri Hindistandadır.Peygamberimiz güzel kokudan hoşlandığı için dâimâ hediye olarak gülâb getirirdi,kemerini Hazreti Ali bağladı,pir oldu.Bu tâife ordu esnaf alayında pür silâh geçerler,ve yolun iki tarafındaki halka gülâb serperler,buhur suyu serperler,geçdikleri caddeler misk gibi kokar..”. Eskiden berber dükkânlarında da tıraşdan sonra müşterinin üstüne gülsuyu serpilirdi (B.: Berber,cild5,sayfa2514), aşağıdaki satırları Sultan İbrahimin ilk saltanat yıllarında tanzim edilmiş bir esnaf nızâmı ve narh defterinden alıyoruz : “..tıraş bedeli olarak 1 akçe alına ;bir akçeden ziyâde verenlere gül suyu ile riâyet olunur..”. Aynı usul hamamlarda da vardı; müşteri kendisini yıkayan dellâk’a bahşiş vermeye mecbur değildi,fakat dellâk’a mürüvveten bahşiş verirse,dellâk da o müşteriye gül suyu serperek ikramda bulunurdu. Gül suyu ateşli hastalıklarda şîfâlı bir su olarak da kullanılırdı,hastanın alnı,bilekleri,ayakları gül suyu ile uğuşdurulurdu. Türk mutfağında kullanılır,bilhassa Güllâç denilen tatlının üstüne dökülür. Dinî merâsimde kullanılır,camide olsun,evde olsun mevludlarda bulunanların üstüne gül suyu dökülür. Hac farizasını ifâ edip dönenleri ziyaret edenlere,gül suyu dökülerek ikramda bulunur.Bu geleneği imâ ederek aşağıdaki beyit kalender Âşık Razinindir : Hacı evi değil ama yârim eşik atlarken Gül topuklu ayaklarna gül suları dökeyim.. Kabir ziyâretlerinde de bâzan toprağa bir şişe gül suyu dökülür ;yine Âşık Râzinin bu geleneği îmâ ile yazdığı bie beyittir : Yârimin terlerini bir şişede toplayıp Kabrimin toprağına dökün o gül suyunu