Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
Helâlî, Helâli Bez, Helâlî İç Gömleği maddesi
HELÂLÎ , HELÂLÎ BEZ , HELÂLÎ İÇ GÖMLEĞİ - “Arışı bürüncük ve argacı pamuk ve yüzü dâimâ buruşuk durur bir bez,bu bezden yapılmış ten üstüne giyilir iç gömleği ” (Şemseddin Sâmi,Kaamûsi Türkî).Yobaz tâifesinin telkinleri ile ipekden ve bürüncükden (B.:Bürüncük,cild 6,sayfa 3183) esvab ve iç çamaşırı giymesi haram bilinerek bürüncüğe keten veya pamuk ipliği katılarak dokunan bezlere ve o bezlerden yapılan iç çamaşırlarına “Helâlî” adı verilmişdi.
Bilhassa geçen asır içinde,kalender meşreb halk şâirleri tarafından, ayak takımından eşbeh genclerin kılık kıyâfetlerini târif ederlerken bu ismi çok kullanmışlardır :
Sîne uryan bez gömleği helâlî
Merdi meydanlığın gösterir hâli
(Âşık Râzi)
●
Helâlî gömlek hem çakşırla mintan
Hem sırmalı al kadife câmedan
Düzüb koşar iken o merdi meydan
Başımda eserdi bir deli poyraz
(Galatalı,Serencam Destanı)
●
Top top sırma sünbül kâkülü çelenk
Câmedan altında helâlî gömlek
Baldırları çıplak bıçkın civelek
Hanımlar oynaşı hamlacı pelenk
Yanağında ebri şafak hicâbı
Koltuğunda Leylâ Mecnun kitâbı
(Galatalı)
●
Ayak baldır bacak billur misâli
Kollar sıvalıdır gömlek helâlî
Şehzâde nâzıdır her tavru hâli
Çardaklıda Köçek Memi bir dâne
(Galatalı)
●
Çamaşır ister bürüncük ipek
Yaraşır frengî al çuhalar ...
⇓ Devamını okuyunuz...
HELÂLÎ , HELÂLÎ BEZ , HELÂLÎ İÇ GÖMLEĞİ - “Arışı bürüncük ve argacı pamuk ve yüzü dâimâ buruşuk durur bir bez,bu bezden yapılmış ten üstüne giyilir iç gömleği ” (Şemseddin Sâmi,Kaamûsi Türkî).Yobaz tâifesinin telkinleri ile ipekden ve bürüncükden (B.:Bürüncük,cild 6,sayfa 3183) esvab ve iç çamaşırı giymesi haram bilinerek bürüncüğe keten veya pamuk ipliği katılarak dokunan bezlere ve o bezlerden yapılan iç çamaşırlarına “Helâlî” adı verilmişdi.
Bilhassa geçen asır içinde,kalender meşreb halk şâirleri tarafından, ayak takımından eşbeh genclerin kılık kıyâfetlerini târif ederlerken bu ismi çok kullanmışlardır :
Sîne uryan bez gömleği helâlî
Merdi meydanlığın gösterir hâli
(Âşık Râzi)
●
Helâlî gömlek hem çakşırla mintan
Hem sırmalı al kadife câmedan
Düzüb koşar iken o merdi meydan
Başımda eserdi bir deli poyraz
(Galatalı,Serencam Destanı)
●
Top top sırma sünbül kâkülü çelenk
Câmedan altında helâlî gömlek
Baldırları çıplak bıçkın civelek
Hanımlar oynaşı hamlacı pelenk
Yanağında ebri şafak hicâbı
Koltuğunda Leylâ Mecnun kitâbı
(Galatalı)
●
Ayak baldır bacak billur misâli
Kollar sıvalıdır gömlek helâlî
Şehzâde nâzıdır her tavru hâli
Çardaklıda Köçek Memi bir dâne
(Galatalı)
●
Çamaşır ister bürüncük ipek
Yaraşır frengî al çuhalar pek
Sırmalı uçkuru aldın diyelim
Elmas düğme ister helâlî gömlek
(Âşık Râzi)
Hanım oynaşı delikanlılara bayramlarda hanımları tarafından hediye olarak bir çamaşır boğçası yollanmak âdet idi,ve çamaşırlar arasında bir helâlî iç gömleği mutlakaa bulunurdu ; kalender meşreb halk şâirleri onu da kalem diline vermişlerdir :
Geldi kayıkcının bayram boğçası
Donanmış içi âlâ çamaşır
Donunun sırmalı uçkur paçası
Helâlî gömlek de elhak yaraşır
(Âşık İbrahim)
Tema
Folklor
Emeği Geçen
Tür
Belge
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Madde Başlığı
Kod
H31C021
Tema
Folklor
Konular
Helali, Helali bez, Helali cloth, Helali iç gömleği, Helali chemise, Bürüncük, Şemseddin Sami, Kâmûs-ı Türkî (Şemseddin Sami), Kumaş, Fabric, Esvap, Clothes, Âşık Razi (Üsküdarlı), Üsküdarlı Âşık Razi, Galatalı Hüseyin Ağa, Serencam Destanı, Serencam Epos, Âşık İbrahim (Erzurumlu), Erzurumlu Âşık İbrahim
Tür
Belge
Biçim
Daktilo yazısı, El yazısı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Tanım
İstanbul Ansiklopedisi He-Hel bölümü için yazılmış metin. Şemseddin Sami'nin "Kamûs-i Türkî" eseri, Üsküdarlı Âşık Râzi' nin beyit ve kıtası, Galatalı Hüseyin Ağa ve Erzurumlu Âşık İbrahim'in kıtaları alıntılanmıştır.
Not
Kâğıt üzerine daktilo. Baskı notu belirtilmiştir.
Bakınız Notu
Bürüncük, cild 6, sayfa 3183
Bibliyografya Notu
Şemseddin Sâmi, "Kamûs-i Türkî"; Üsküdarlı Âşık Râzî; Galatalı Hüseyin Ağa; Erzurumlu Âşık İbrahim
Provenans
İstanbul Ansiklopedisi Arşivi, Kadir Has Üniversitesi ve Salt iş birliğiyle erişime açılmıştır.
Tema
Folklor
Emeği Geçen
Tür
Belge
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.