“Çuhadan entâri gibi, önü açık olarak (ilik düğme ile kapanmayarak) kavuşturulur ve üstüne kuşak bağlanır eski bir libas (esvab)” (Şemseddin Sâmi, Kaamûsu Türkî). M. Zeki Pakalın “Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri ”isimli eserinde şu tafsilâtı veriy...

Topkapusu Sarayı hareminin medhalinde, Araba Kapusu ile tunc kanatlı bir iç kapusunun arasında penceresiz ve üstü kubbe ile örtülmüş bir aralığın adıdır; ışığı kapulardan alan bu aralığa bu ismin verilmesine sebep, Araba Kapusundan girildiğine göre sol...

Fâtih İlçesinin Karagümrük Nâhiyesinin Beyceğiz ve Dervişali mahallelerinin sokaklarından; Nureddin Tekkesi Sokağı ile Yahyâzade Sokağı arasında uzanır, Servili Kuyu Sokağı ile kavuşağı vardır, Kurtağa Çeşme Sokağı ile dört yol ağzı yaparak kesişir (19...

1934 Belediye Şehir Rehberine göre Beyoğlu Kazâsının Taksim Nâhiyesinin Eskişehir Mahallesi sokaklarından; Kükürtlü Sokak ile Dolabderesi Caddesi arasında uzanır, Karabatak Sokağı ile dört yol ağzı yaparak kesişir (1934 B. Ş. R. Pafta 19/153); yerine g...

1934 Belediye Şehir Rehberine göre Boğaziçinin Rumeli yakasında Arnavudköyünün sokaklarından; köyün orta kısmında. Arnavudköyü Kireçhâne Sokağı ile Beyazgül Sokağı arasında bir aralık sokakdır (1934 B. Ş. R. Pafta 21/Arnavudköyü); yerine gidilip şu sat...

1949 da fuhuş yolunda işlenmiş bir cinâyetdir; kaatil 25 yaşında boylu boslu, güçlü kuvvetli bir delikanlı, Aksarayda Tevekkül Hamamında dellâk Hafikli Mustafa Çetinkaya, maktul Dolabderesinin sokak fâhişelerinden Cemile adında bir bahtsız genç kadındı...

1961 yılında uygunsuzluk yolunda işlenmiş bir cinâyetdir; zamanımızın azgın Beyoğlu kabadayıları, yerinde tâbir ile Beyoğlu Gangsterleri arasındaki kuvvet ve nüfuz mücadelesinin içinde kanlı bir vak’adır; maktul büyük gangsterlerden Arnavud Cafer (Câfe...

Beyoğlunun İlçesinin Taksim nâhiyesinin İnönü ve Eskişehir mahalleleri, Şişli nâhiyesinin de Pangaltı ve Bozkurt mahalleleri arasında sınır yoldur; Akağalar Sokağı ile Elmadağı Caddesinin birleşdiği nokta ile Ergenekon Caddesi arasında uzanır; Beyoğlun...

1958 yılında fuhuş yolunda işlenmiş bir cinâyetdir; 28 yaşında Âsım Çelik ismindeki bir sabıkalının Neclâ adında bir kadınla gizli münasebeti ve Fikret isminde de 16 yaşında gaayet yakışıklı bir erkek arkadaşı vardır. Neclâ da Hâdi Erdal adında zengin ...

“1873 de İstanbulda çıkmaya başlamış bir dergi, her türlü faydalı bilgilere ve edebî yazılara yer veren Dolab’ın sâhibi olarak derginin kapağında “T” (te) harfi var ise de çıkaranın ilk Türk gazetecilerinden ve Cerîdei Havâdis Gazetesi yazarlarından Hâ...

Büyük bostan kuyularından su çekmek için kurulan ve bir beygir koşularak çevrilen dolabların hurda teferruâtı ile tarifi bu ansiklopedinin konusu dışındadır. Bostan dolablarına koşulan beygirler, dolab çarklarını çevirirken saatlerce, bir mihver etra...

XVII. asır ortalarına kadar İstanbulun büyük çarşı hamamlarının su ihtiyacının bir kısmı, hamamların yanı başında kazılan büyük kuyulardan karşılanır, ve bu kuyulardan su bir beygir koşulu dolablarla çekilirdi; her ikisi de Mimar Sinan yapısı Haseki Bo...

1934 Belediye Şehir Rehberine göre Fatih Kazâsının merkez nâhiyesinin Sofular Mahallesi yollarından; Kıztaşının bulunduğu meydancık ile Horhor Caddesi arasında uzanır (1934 B. Ş. R. Pafta 6/77); yerine gidilip şu satırların yazıldığı sıradaki durumu te...

Tophânede Yamalı Hamam Sokağında idi, serserilerin, hâneberduşların barındığı, iskemleler üzerinde, masalara baş koyarak uyuduğu, esrar dalgası içinde kendinden geçdiği bir sabahcı kahvehânesiydi; Yamalı Hamam da dahil, o sokak üzerindeki bütün binalar...

1963 yılında Şehremininde Silivrikapusu Cadddesinde içinde dokuma atölyelerinin bulunduğu Dokur Handa kaatilin îfâdesine göre nâmus intikamı yolunda işlenmiş bir cinâyetdir; çalışdığı atölye-bekâr odasında yatıp kalkan ve hemşehrisi 23 yaşındaki Yaşar ...

“Dokumak; garb türkcesinde, iplikleri birbiri arasından geçirip, sıkıştırmak, örmek, nescetmek; bez, hasır, ağ, kumaş dokumak” (Hüseyin Kâzım, Büyük Türk Lugatı). Türk İstanbulda dokumacılık daha XVI. asır sonlarında çok önemli yer almışdır; ev tezgâhl...

“1 — Bir mihver üzerinde dönen çark; 2 — Büyük bostan kuyularından su çekmek için kurulan ve bir hayvan koşularak döndürülen çarklar, Bostan Dolabı, Sakız Dolabı; 3 — Odalarda duvarın içinde raflarla bölünmüş, kanatlarla kapanır açılır höcreler, boşluk...

Kalender meşreb şâirler tarafınadn “Şehrengiz” adı verilen manzum risâlelerle medhedilen esnaf güzelleri arasında dokumacı civanlarına da rastlanır; şehrengiz yollu yazılmış ve “Hûbannâmei Nevedâ” adını taşıyana manzum mecmuada dokumacı civanı şu üç be...

Türk Tabâbetinin bir tarihçesi bu İstanbul Ansiklopedisinin konusu dışındadır; Büyük Türk İstanbul, fethinden zamanımıza kadar Türk hekimliğinin gelişdiği bir belde olmuşdur ve yüz yıllar boyunca İstanbulda büyük hekimler, tıb doktorları yaşamışdır, ki...

Tanınmış iş adamı; seyahat acentası ve nakliyeci; 1904 de İstanbulda doğdu, Mehmed Hâlid Bey adında bir zâtin oğludur; Ayasofya taş mektebinde, Menbai İrfanda, Robert Kollejde okudu (1918); bir ara Urfa Lisesinde fransızca muallimliği yapdı, benzin ve ...

1934 Belediye Şehir Rehberine göre Beyoğlu Kazâsının Şişli Nâhiyesinin Şişli Mahallesi sokaklarından; Halâskâr Gazi Caddesi ile Etfal Hastahânesi Sokağının arka kısmı arasında uzanır; Saman Yolu Sokağı, Operatör Râif Bey sokağı ve Tayyareci Kemal sokağ...

1934 Belediye Şehir Rehberine göre Fatihin Şehremini Nâhiyesinin Uzunyusuf Mahallesi sokaklarından, Alyanak Sokağı ile Raif Paşa Sokağı arasında uzanır bir dirsekli bir sokakdır (1934 B. Ş. R. Pafta 10/69); yerine gidilip şu satırların yazıldığı sırada...

Hicrî 1293 ve milâdî 1876 Türk - Rus harbinde Bulgaristan Türklerinin büyük kaafileler hâlinde önce Batı Trakyaya ve bilhassa İstanbula hicreti, yine o muhâcirlerin ağzı ile “Bozgun” diye anılır. Bozgunun yakın geçmişdeki tarihimizde çok acı hatıraları...

Yeniçeri Ocağının 94. Ortası Haliçde Karaağaç ve civârının muhâfazasına memur idi. Yeni Odalar denilen Aksaraydaki büyük yeniçeri kışlasında bu ortanın efrâdına tahsis edilmiş koğuşlar, bütün emsâli gibi “94 Kışlası” diye anılırdı. 94 Kışlasında pek mü...

Eminönü İlçesinin Alemdar Nâhiyesinin Alemdar Mahallesi sokaklarından; Divan Yolu ile Çatalçeşme Sokağı arasında uzanır (1934 Belediye Şehir Rehberi, Pafta 2/15). Bir araba geçecek genişlikde, kabataş döşeli ve bir kaç defa kırılan bir sokakdır. Divan ...