551-575 / 705
Encyclopedia
FOSSATİ (Gaspare Trajano)
Geçen asır içinde İstanbul’da uzun süre yaşamış ve büyük şehrin Avrupâî görünüşlü yapılar ile süslenmesinde büyük hizmeti olmuş, o arada Ayasofyanın son esaslı tâmirini yapmış; Beyoğlunda Rusya Elçiliği konağını, Beyoğlunda Naum Tiyatrosu binasını, Cağ...
Encyclopedia
FOSSATİ (Giuseppe)
Geçen asırda Ayasofyanm tamiri ve İstanbul’da bazı Avrupaî görünüşlü binaların yapılmasında hizmet etmiş olan iki yabancı mimar kardeşin küçüğü; ağabeyi Gaspare Fossati gibi güney Isviçrede Ticino Kantonunun Morcote kasabasında 1822 de doğmuş, 1839 da ...
Encyclopedia
FORRESTAL UÇAK HARB GEMiSi (Amerika Birlşik Devletleri 6. Filosuna mensub CVA 59)
Dünyanın en büyük ve kudretli harb gemilerinden biri olan Forrestal, İstanbul limanına ilk defa olarak 1960 yılında gelmiş ve üç gün İstanbul halkına gezdirilmişdir. Gemi hakkında aşağıdaki notları, ziyaret esnasında gemi personeli tarafından halka dağ...
Encyclopedia
FOSFORLU (Renan)
Sahne ve film sanatkârı, film rejisörü; 1918 de İstanbul’da Üsküdar’da doğdu, Hasan Şükrü Bey adında bir zatın oğludur; Üsküdar 21. İlkokulda, Heybeliada Ortaokulunda, İstanbul Erkek Lisesinde okudu, 1938 de o liseyi bitirerek İstanbul Üniversitesi Ede...
Encyclopedia
FOKBES (Malcolm)
Amerikalı bir milyarder; İstanbul’u ve Türkleri çok sevdiğini söyleyen bu zât 1966 da Hollandada Amsterdamda kendisine 1 milyon dolara (10 milyon Türk lirası) mal olan “Highlander” adında küçük, fakat lüks bir yat yaptırmış, yapısı biten gemi, 1967 Haz...
Encyclopedia
FOSFORLU
Halk ağzı, argo deyim, “Gaayetle yakışıklı”, “Çalımı göz alıcı”, “Nümâyişi çekici” anlamlarında; misal:
— Pakize’nin başına gelleni duydun mu?
— Hangi Pâkize’nin?
— Kaç Pâkize var be, Fosforlu Pâkize’nin..
*
— Ulan kimdi yanında Fosforlu?
— Söylemem, b...
Encyclopedia
FONTO İSKELESİ
Boğaziçinde Büyükderede yalı boyunda Piyasa Caddesinde zamanımızda mevcud olmayan eski bir kayık iskelesi; Büyükderede kurulan Mesarburnu Dalyanı ile Bülbülsokağı Dalyanı sınırları bu iskelenin hizasından ayrılmışdı. İskele adını XIX. yüzyıl başında Ru...
Encyclopedia
FONSEKA (Daniyal)
Üçüncü Sultan Ahmedin hususî hekimi; aslı Portekizli olan bu Yahudi hekim, siyasî vazifeler de görmüş, İsveç Kıralı Onikinci Şarl ile Rusyaya karşı yapılan tecavüzü ittifak muahedesinin akdinde hizmeti olmuşdur. Hayatı hakkında başka kayda rastlanmadı....
Encyclopedia
FONOGRAF
“Ses” ve “Yazı” anlamlarında iki yunanca kelimeden yapılmış olan bu mürekkeb ismin batı dillerinde yazılış şekli “Phonographe” dır; önce Fransız Charles Cros tarafından düşünülmüş, fakat ilk defa olarak Amerikalı ünlü mûcid Edison tarafından yapılmış; ...
Encyclopedia
FORA
“Bahriye ıstılahı; aç, açıl, açığa kumandası; Fora yelken!.. = Yelkeni açın!; fora etmek, açmak” (Şemseddin Sâmi, Kaamûsi Türkî). İstanbul’da avam ağzı deyim olarak “soyunma, soyma” anlamlarında kullanılır:
Çamaşırın o şah ettikde fora,
Cümle baygın c...
Encyclopedia
FOLİ BERJER CİNAYETİ
Gazetelere bu isimle geçmiş bir cinâyetdir; Ankara ve İstanbul’da paviyonları bulunan ve İstanbul’da İstiklâl Caddesinde Foli Berjer’in de sahibi olan ve muhitinde “Paviyonlar Kıralı” diye meşhur Hüseyin Hüsnü Yenipınar adında 45 yaşındaki adam, 35 yaş...
Encyclopedia
FOLİ BERJER
Pariste dünyaca tanınmış “Folies Bérgères” isimli bir eğlence yeri - tiyatronun adı alınarak 1960 - 1965 arasında Beyoğlunda İstiklâl Caddesinde açılmış bir paviyondur; sâhibi muhitinde ve o âlemlerin müdâvimleri arasında “Milyoner Paviyonlar Kiralı” d...
Encyclopedia
FOLLUK
Geçen asırda İstanbul Balıkpazarı meyhânelerinden birinin adı (B.: Balıkpazarı meyhâneleri, cild 4, sayfa 2029); aşağıdaki mısraları o meyhâneler için yazılmış bir destandan alıyoruz:
Kafesli, Câmekân, Yahudi, Folluk,
Balıkzaparına mahsus bu bolluk,
O...
Encyclopedia
FOLLUK
“Argo. l — Kadın tenâsül uzvu; 2 — Ahlâksız genç” (F. Devellioğlu, Türk Argosu).
Hâneberduşlar argosunda, vücudda herhangi bir yerin adını söylemeyerek, fuhuş girdâbında ibtizâle düşmüş bir nigâr veya mahbub anlamında kullanılır, ve meselâ: “Follukdur ...
Encyclopedia
FLYNG CLİPPER YATI
Zamanımızın büyük ve lüks gemilerinden, beyaz boyalı, burnu mahmuzlu, üç direkli ve yelkenli gemi armasında, motor ile mücehhez bir tekne olub Amerika Birleşik Devletleri senatörlerinden William Benton’un malı idi; 1964 yılı temmuzu başlarında İstanbul...
Encyclopedia
FOLDA, FODULA
“İmâretden verilen pidemsi bir nevi ekmek; Fodulacı imâret ekmeklerini yapan veya gezdirip dağıtan adam” (Şemseddin Sâmi, Kaamûsi Türkî).
Yeniçerilere ve şâir kapukulu asker ocakları efradına da ekmek olarak fodula verilirdi ve her asker ocağının fodul...
Encyclopedia
FODULA FIRINI (Yeniçerilerin)
İstanbulun fethinden 1826 da Yeniçeri Ocağının kaldırılmasına kadar işlemiş mîrî bir fırındır; Şehzâdebaşında “Eski Odalar” denilen yeniçeri kışlası Acemioğlanlan Kışlası arasında gayet büyük bir fırın idi; İstanbul’daki yeniçerilerin ekmeği burada piş...
Encyclopedia
FODLACI SOKAĞI
Fatih kazasının Fener nahiyesinin Müftüali ve Abdisübaşı mahalleleri arasında sınır yoldur. Tabakyunus Sokağı ile Haliç Caddesi arasında uzanır; Çırakcıçeşmesi Sokağı ile dört yol ağzı yaparak kesişir, (1934 Belediye Şehir Rehberi, pafta 8/97. 98) Yeri...
Encyclopedia
FLORYA’DA YAHYA’NIN LOKANTASI
Florya’da meşhur bir içkili lokanta idi; Atatürk’ün Florya’ya iltifat ettiği yıllarda, 1930 da, aydın kişilerin ve yüksek kademede memurların ve milletvekillerinin, yabancı diplomatların huzur içinde oturabilecekleri ve gereği gibi ağırlanabilecekleri ...
Encyclopedia
FLORYA’DA SEL VAK’ASI
1563 yılı eylülü sonlarında bir tabiat âfeti olup tarih kaynaklarımıza geçmişdir. Zamanımızda Florya adını taşıyan meşhur plâjlar ile arkasındaki erâzi, Kanunî Sultan Süleyman’ın Irâkeyn seferinde suçsuz olarak Bağdadda asdırdığı başdefterdar İskender ...
Encyclopedia
FLORYA DENİZ FÂCİASI
1967 yılı temmuzun son günü Fransada Lyon Üniversitesi İngiliz Filolojisi Profesörü Ernest Philipot’nun fecî ölümüne sebeb olan bir deniz kazasıdır. Erhan İbak adında bir gencin kullandığı deniz sür’at motoru akşam 5,30 da Florya Plâjı açıklarından müd...
Encyclopedia
FLORYA KÖŞKÜ
Geçen asırda yaşamış ve Enderundan yetişmiş olan Tayyarzâde Atâ Beyin kendi adına nisbetle anılan meşhur tarihçisinin birinci cildinde padişahlara mahsus köşklerden bahsedilirken “rivâyettir” diye belirtilerek, sadırazam Dâmad Nevşehirli İbrahim Paşa t...
Encyclopedia
FLORYA DENİZ KÖŞKÜ
Atatürk için yaptırılmış olup, tarihî hâtıraları çok zengin olan bu köşkün, bu şehir kütüğünde şânına lâyık ehemmiyet ve tafsilât ile tesbit etmek imkânını bulamadık. Bunun vebâli, bizim üzerimizde değildir.
Encyclopedia
FLEURY (Madam)
(Flöri okunur) Kimliği tesbit edilemedi; geçen asrın ikinci yarısında Bebekde Halim Paşa yalısının (Mısır Konsolosluğunun) arkasında bir dağ köşkü vardı ve bu köşk Sultan Abdülazize karşı çalışan genc Osmanlıların gizli toplantı yerlerinden biri olmuşd...
551-575 / 705