Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
BAYRAMPAŞA BAĞÇIVANLARI
Yakın geçmişde, Bayrampaşa Çayırı ve Bostanlarının şehir içinde bir mesîre olduğu zamanlar Büyükşehir halkı arasında bu bostan ve bağçelerde işleyen bağçıvanlar da bir şöhret olmuşlardı; Ahmed Rasimin kalemi ile İstanbulun edebi kütüğüne geçmişlerdir; muharrir “Malûmat”a yazdığı “Şehir Mektubları” içinde bir kış sonu Ramazan bayramından bahseder, ve erbâbı zevkin bayram günlerini nasıl geçireceklerini lâtife yollu tasvir ederken: “Bayrampaşa Bağçıvanları baklalarla enginarlara don vurmasın diye kömürcülere rağmen havaların açılması için baş açub yaş dökecekler” diyor.
Tophâneli, Çeşmemeydanlı, Kasımpaşalı, Aksaraylı, Bataklı gibi “Bayrampaşa bağçıvanları” da huvarda meşreb, bıçkın olmakla tanınmışlardı.
“Bağçıvan” sıfatında bir büyük şehrin günlük gürültülü sokak hayatından uzak yaşama mânâsı gizli olduğu hatırlanırsa, kabaca görünüşünden görgüsüz olduğu zannının uyanmaması yolunda:
— Bağçıvanız dedik ama Bayrampaşa Bağçıvanıyız!..
diye halk ağzı bir deyim vardı.
Müslim yahud gayri müslim,Bayrampaşa bağçıvanlarının hemen hepsi arnavud idi. Sermed Muhtar Alus “Karagözde ve Orta Oyununda meşhur bir tip olan Arnavud dâima bir Bayrampaşa Bağçıvanı olurdu; perdeye veya meydana çıkdı mı Bayrampaşadan tutturur ve enginardan açardı” diyor. Biz “ismi de ekseriyâ bir Bayram Ağa” olurdu di...
⇓ Read more...
Yakın geçmişde, Bayrampaşa Çayırı ve Bostanlarının şehir içinde bir mesîre olduğu zamanlar Büyükşehir halkı arasında bu bostan ve bağçelerde işleyen bağçıvanlar da bir şöhret olmuşlardı; Ahmed Rasimin kalemi ile İstanbulun edebi kütüğüne geçmişlerdir; muharrir “Malûmat”a yazdığı “Şehir Mektubları” içinde bir kış sonu Ramazan bayramından bahseder, ve erbâbı zevkin bayram günlerini nasıl geçireceklerini lâtife yollu tasvir ederken: “Bayrampaşa Bağçıvanları baklalarla enginarlara don vurmasın diye kömürcülere rağmen havaların açılması için baş açub yaş dökecekler” diyor.
Tophâneli, Çeşmemeydanlı, Kasımpaşalı, Aksaraylı, Bataklı gibi “Bayrampaşa bağçıvanları” da huvarda meşreb, bıçkın olmakla tanınmışlardı.
“Bağçıvan” sıfatında bir büyük şehrin günlük gürültülü sokak hayatından uzak yaşama mânâsı gizli olduğu hatırlanırsa, kabaca görünüşünden görgüsüz olduğu zannının uyanmaması yolunda:
— Bağçıvanız dedik ama Bayrampaşa Bağçıvanıyız!..
diye halk ağzı bir deyim vardı.
Müslim yahud gayri müslim,Bayrampaşa bağçıvanlarının hemen hepsi arnavud idi. Sermed Muhtar Alus “Karagözde ve Orta Oyununda meşhur bir tip olan Arnavud dâima bir Bayrampaşa Bağçıvanı olurdu; perdeye veya meydana çıkdı mı Bayrampaşadan tutturur ve enginardan açardı” diyor. Biz “ismi de ekseriyâ bir Bayram Ağa” olurdu diye ilâve edebiliriz. İkinci Abdülhamid devrinin sahne yosmalarından Luçika Hanımın bir Arnavud Bağçıvan kantosu vardır:
Sevdiğim bir arnavud şûhi fettan
Ben yandım o baygın mâvi gözlere
Gözlere ah yandım
Civanlar içinde bir tâze fidan
Hak saklasın düşürmesin kem gözlere
Bayrampaşalıdır hem adı Bayram
Doya doya sevişelim gel bu bayram
Senin medhin ile doldu bu divan
Ah o baygın gözler
O mâvi gözler
Ah o samur saçlar
Yandım ateşlere ah
Pek yandım
Gece gündüz ağladım
Yüreğimi dağladım
Bir arnavud civana
Ben gönlümü bağladım
Paçaları bak sıvamış o güzel
Çapa kürek kazma bel
Alnına da dökmüş fettan
Kâkülünü tel tel
Aman Bayram paşalım yandım ah
Ben sana yandım
Pek yandım
O devrin âdetlerindendir, bir sahnede yeni bir kanto işidildi mi diğer kantocu yıldızlar tarafından hemen nazîreleri söylenirdi, şu Arnavud Bağçıvan kantosu da Peruz Hanımındır:
Vefâsız bir yâre yakdım abayı
Aman dostlar pek yazık oldu bana
Gönül verdim arnavud bağçıvana
Bayram paşalı o zâlim civana.
Sen beni nice hârab ettin ise
Ben de seni mahvü vîran ideyim
Aşkımla cayır cayır yanar göreyim
Eşiğime baş koyup ağla yalvar da
Ben seni red ideyim.
Haydi def ol Bayrampaşalı..
Saçları samur
El ayak çamur
Ne yapsın o civan
Olmuş ise bağçivan
Tutkunum ona aman
İşte oldum peşiman
Gel vaz geç cefâdan
Geç bir kere semti vefâdan
Yanakları al al
Dudakları bal
Külâh beyaz kuşak al
Aman Bayram paşalım
Bu gece bende kal!.
Kır kahvesinde çingene kızı oynatan İstanbullu bey, 1908
(J. Warnia - Zarzecki’nin tablosundan Sabiha Bozcalı eli ile)
Theme
Folklore
Contributor
J. Warnia
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Identifier
IAM040702
Theme
Folklore
Type
Page of encyclopedia
Format
Print
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Contributor
J. Warnia
Description
Volume 4, pages 2305-2306
Note
Image: volume 4, page 2306E1
Theme
Folklore
Contributor
J. Warnia
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.