TR
Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
About
Istanbul Encyclopedia
Reşad Ekrem Koçu
Web Project
Entries
❯
Volume 4: Ba-Bay
BAYRAK
İstanbulda dinî ve millî bayram günlerinde bütün liman vapurlarının direkleri rengârenk donanına bayrakları ile donatılır. Eskiden yeni bir pâdişahın tahta oturduğu gün, şehzâde ve sultanların doğum şenliklerinde de konaklar, saraylar, çarşı boyları gemiler gibi donanma bayrakları ile donatılırdı (B.: Sûri Hümâyun; Veladeti Hümâyun); “Bayrak Donanması” târih lûgatımıza geçmiş bir kelimedir. Eski İstanbul Tersânesi ıstılahında bir de “Bayrak Askeri” vardır; yelkenli harb gemileri, kalyonlar devrinde (XVIII ve XIX asır), cenkci efrad, bir sefer mevsimi için, imparatorluğun sâhil halkı gençleri arasından ücretle toplanırdı, bunlar İstanbula getirilir ve gemilere dağıtılırdı ve kendilerine “Bayrak Askeri” denilirdi, sefer dönüşünde de sağ kalanlara paraları ödenir, memleketlerine yollanırdı; bayrak askerliğini meslek elinmiş binlerce yalı uşağı vardı. İstanbul ağzında bir “Bayrak açma” deyimi vardır; “isyankârlık, edebsizlik, şirretlik” mânasına kullanılır; şâir Aynî bir çapkın güzel şânında: Açdı o yosmam yine bayrağını Basdı iç ilde dil ocağını!. diyor; şirin güzel beyitdir. Bıçkının açınca bayraklarını Eritir Kûhi Keşişin karını Sokar bir pabuca iki ayağı Satın al andan edeble arını Ali Çamiç Her sabah eriyor yüreğim yağı Göz açmadan karı açar bayrağı Ben bulurum selâmeti fira...
⇓ Read more...
İstanbulda dinî ve millî bayram günlerinde bütün liman vapurlarının direkleri rengârenk donanına bayrakları ile donatılır. Eskiden yeni bir pâdişahın tahta oturduğu gün, şehzâde ve sultanların doğum şenliklerinde de konaklar, saraylar, çarşı boyları gemiler gibi donanma bayrakları ile donatılırdı (B.: Sûri Hümâyun; Veladeti Hümâyun); “Bayrak Donanması” târih lûgatımıza geçmiş bir kelimedir. Eski İstanbul Tersânesi ıstılahında bir de “Bayrak Askeri” vardır; yelkenli harb gemileri, kalyonlar devrinde (XVIII ve XIX asır), cenkci efrad, bir sefer mevsimi için, imparatorluğun sâhil halkı gençleri arasından ücretle toplanırdı, bunlar İstanbula getirilir ve gemilere dağıtılırdı ve kendilerine “Bayrak Askeri” denilirdi, sefer dönüşünde de sağ kalanlara paraları ödenir, memleketlerine yollanırdı; bayrak askerliğini meslek elinmiş binlerce yalı uşağı vardı. İstanbul ağzında bir “Bayrak açma” deyimi vardır; “isyankârlık, edebsizlik, şirretlik” mânasına kullanılır; şâir Aynî bir çapkın güzel şânında: Açdı o yosmam yine bayrağını Basdı iç ilde dil ocağını!. diyor; şirin güzel beyitdir. Bıçkının açınca bayraklarını Eritir Kûhi Keşişin karını Sokar bir pabuca iki ayağı Satın al andan edeble arını Ali Çamiç Her sabah eriyor yüreğim yağı Göz açmadan karı açar bayrağı Ben bulurum selâmeti firarda Anın kapı ardındadır yaşmağı Ali Çamiç Sabîlerin, bebeklerin, hastalıktan gayri mir sebeble anasına ne yapacağını şaşırtan, evde huzûru kaçırtan ağlama sağnakları içinde ayni deyim kullanılır, hattâ bazan: “Yumurcak bayrakları açdı!.” denilir. Halk ağzında edebsiz, hayâsız, âsî, şakî manasına bir de “eli bayraklı” deyimi vardır: Eli bayraklı, Kasımpaşalıdır, erzeldir Küberâ hânelerinden hele müstaskaldir. Süleyman Paşa Bursalıdır şûhum eli bayraklı Başı altın ayak gümüş parmaklı Anın nûru şebâbiyle nam verdi Kadırgada şu Hamâmı Çardıklı Ali Çamiç  “Nûri dîdei peder nâz ü niem içinde perverde melek sîmâ İsmail Beyfendi oğlumuz lalası olacak yâdigârın igmazı ayni ile tulumbacı gürûhundan yalın ayak dal taban eli bayraklı Aksaray kopukları ile düşüb kalkub elif kaddin dâl ve baba dostların lâl eyledi” (Alacahamamlı Reşid Efendi Ruznâmesi).  — Kız güzellikden yana bir içim su, ama eli bayraklı kenarın yosması, gelinimdir diye nasıl karşıma alırım...  — O cimri heriften hakkını alabilmek için elibayraklı olmak lâzım...
Theme
Other
Contributor
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Identifier
IAM040675
Theme
Other
Type
Page of encyclopedia
Format
Print
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Description
Volume 4, pages 2279, 2281
See Also Note
B.: Sûri Hümâyun; Veladeti Hümâyun
Theme
Other
Contributor
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
In collaboration with  
Rights Statement
Cookie Policy
LPPD