Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
Hüseyin Ağa (Çardak Çorbacısı Galatalı) maddesi
HÜSEYİN AĞA (Çardak Çorbacısı Çardak Çorbacısı Galatalı) – Son yeniçerilerden ve kalender meşreb halk şâiri ; kendi yazılarından tahmin edildiğine göre 1745 ile 1746 arasında Galatada doğmuşdur,Tophânede müşterileri ayak takımından bir kahvehânenin berberinin oğludur ;Galata sokaklarında hırpânî kılık ve yalın ayak dolaşır iken bir gün karşısına Hamlacı Kurdoğlu Câfer adında yine bir halk şâiri olan bir yeniçeri zorbası çıkmış, 13 yaşlarında bulunan Hüseyini kolundan tutup yanına almış,bir daha baba evine dönmeyen Hüseyin o adamın kanadı altında yetişmiş,büyümüş,hattâ okuma yazma ve saz öğrenmiş,ve yine Hamlacı Câfer tarafından Yeniçeri Ocağının 56.Ortasına nefer olarak yazdırılmış,böylece girdiği ocakda o ortanın çorbacılığına kadar yükselmişdir.18 destanı tam, 12 destanı da herhangi sebeb yarım kalmış olarak bilinen Galatalı Hüseyin Ağa kendi çocukluk ve ilk genclik hayatını da pervâsız açık itiraflarla 25 kıt'alık bir destanda anlatmışdır,“Serencam Destanı” adını verdiği haltercemesi-îtirafnâme şudur :
1. Anlat Galatalı kendini biraz
Mâni türküleri destanları yaz
Bir elimde sâger bir elimde saz
Nasıl uçdu geçdi bahar ile yaz
2. Mahallede kahvecinin oğluyum
(Kahvehâne içre berber oğluyum)
Onüçünde samur saç fidan boyluyum
Rivâyet gayriden bir içim suyum
Sürünün içinde bir alt...
⇓ Devamını okuyunuz...
HÜSEYİN AĞA (Çardak Çorbacısı Çardak Çorbacısı Galatalı) – Son yeniçerilerden ve kalender meşreb halk şâiri ; kendi yazılarından tahmin edildiğine göre 1745 ile 1746 arasında Galatada doğmuşdur,Tophânede müşterileri ayak takımından bir kahvehânenin berberinin oğludur ;Galata sokaklarında hırpânî kılık ve yalın ayak dolaşır iken bir gün karşısına Hamlacı Kurdoğlu Câfer adında yine bir halk şâiri olan bir yeniçeri zorbası çıkmış, 13 yaşlarında bulunan Hüseyini kolundan tutup yanına almış,bir daha baba evine dönmeyen Hüseyin o adamın kanadı altında yetişmiş,büyümüş,hattâ okuma yazma ve saz öğrenmiş,ve yine Hamlacı Câfer tarafından Yeniçeri Ocağının 56.Ortasına nefer olarak yazdırılmış,böylece girdiği ocakda o ortanın çorbacılığına kadar yükselmişdir.18 destanı tam, 12 destanı da herhangi sebeb yarım kalmış olarak bilinen Galatalı Hüseyin Ağa kendi çocukluk ve ilk genclik hayatını da pervâsız açık itiraflarla 25 kıt'alık bir destanda anlatmışdır,“Serencam Destanı” adını verdiği haltercemesi-îtirafnâme şudur :
1. Anlat Galatalı kendini biraz
Mâni türküleri destanları yaz
Bir elimde sâger bir elimde saz
Nasıl uçdu geçdi bahar ile yaz
2. Mahallede kahvecinin oğluyum
(Kahvehâne içre berber oğluyum)
Onüçünde samur saç fidan boyluyum
Rivâyet gayriden bir içim suyum
Sürünün içinde bir altun palaz
3. Hamlacı fetâ Kurdoğlu Câfer
Nâmı Galatayı ditretür ejder
Âteş içre girer yüzer semender
Mâcerâyı tafsil idelim biraz
4. Babam yollar beni bir gün çarşuya
Câferle gelirüm karşu karşuya
Geçmekmiş niyyeti meger Karşuya(İstanbula)
Belinde yatağan üç arşun diraz
5. Bıçkınlık uygunmuş zâhir meşrebe
Yalun ayak idim günü perşenbe
Üstümde çul çaput abayla kebe
Gelberi be dedi gel beri Ayvaz
6. Bre cânım dedi yollar cam diken
Batar ayağına yalun gezerken
Ne revâ bu hâlin Ocak dururken
Sandım Şah Mahmuda olmuşum Ayaz
7. Vardık Tophânede yemeniciye
Galata Filârı aldı hediye
Bahâde bakmadı bire ikiye
Akçesin Ocak defterine yaz
8. Helâlî gömlek hem çakşırla mintan
Hem sırmalı al kadife câmedan
Düzüb koşar iken o merdi meydan
Başımda eserdi bir deli poyraz
9. Mürâhik ayırmaz karayı akdan
İğriyi doğrudan fesâdı hakdan
Bıçkınlık geldi bir biçilmiş kaftan
Bir gün içre oldum çarçabuk cambaz
10. (Çok açık îtiraflar)
11. (Çok açık îtiraflar)
12. Dönmedim bir daha baba evine
Ayak uydurdum hamlacı itine
Bakmadım da yen yakamın bitine
Taallüm eyledim Kurdoğlunda saz
13. Bana neler etti görün feleği
Bekâr odasına serdim döşeği
Oldum Hamlacının yalın köçeği
Külhanlıkda geçdi bahar ile yaz
14. (Çok açık îtiraflar)
15. Bekâr odaları bir koca kazan
Kaynayor içinde mühmel dilberan
Paşazâde beyoğlu it daltaban
Vefâkâr civelek kahbe düzenbaz
16. Yosma nigâr var âfeti devran
Sırma saçlarını örmüş kırk kolan
Gel şehbazım dir boynuma dolan
Kimi dahi satar cilve ile naz
17. Yanıma koşdular şöyle bir nigâr
Âhu gözlü gamzeleri fitnekâr
Saydoldum bu yoldan idemem inkâr
Destanım oldu bûselik şehnaz
18. Tutub desti nâzenînim ol Câfer
Götürüp ocağa yazdırdı nefer
Benimle fahrider oldu gazanfer
Altun üstünde üsküfüm beyaz
19. Çardak Kahvesine attım postumu
Bilmedim bir eyyam düşman dostumu
Bıçağıma bağlayarak bahtumu
Kimi eşbeh dedi kimisi haylaz
20. Pala çaldık deryâ deniz bir eyyam
Düşmed elden hiç bâdei gülfâm
İçer içer içer içer doyamam
Hem dahi kılarız beş vakit namaz
21. Bekârlık sultanlık yokdur hânemiz
Çardakdaki kollukdur kâşânemiz
Kayde gelmez şu dili dîvânemiz
Kafesde beslenmez bülbüli dilbaz
22. (Çok açık îtiraflar)
23. (Çok açık îtiraflar)
24. Ayağın ateşe bas dedi ağam
Öl dise ölürdüm ne pervâ ne gam
Akran içinde olunca benam
Üç akçe yevmiye verildi ivaz
25. Olmuşdur Kurdoğlu Câfer üstâdım
Atmadım emrinden dışarı adım
Gelişinceyedek kolum kanadım
Tâ ki şâhin misal ideyim pervaz
Kendisi tarafından yazılmış mücevher tarihdir :
Yıllar yılı cefâ mihnet agu kattı aşıma
Kırk yaşında idim bir gün kondu devlet başıma
Cevher ile tarihini yazın kabir taşıma
Muharremin ondördünü unutmayın ekleyin
“ Oldu Çardak Çorbacısı Galatalı Hüseyin ”
1211 + 14 = 1225(1810)
Hiç evlenmemişdir ,refâha 40 yaşında çorbacılıkla kavuşmuş, ve geliri hayli çok çok kabarık olan bu çorbacılıkda on sene kalmış,,sonra emekli olarak kereste ticâreti ile meşgul olmuşdur.
Frenk Ahmed,Osman Bey ve Küpeli Ahmed yahud Küpeli Ali adındaki üç uşağı ile zengin bir kalender hayatı sürmüşdür.Frenk Ahmed mühtedi bir fransız gemicisi olup Hüseyin Ağanın aynı zamanda kâtibliğini yapmış,ağasının destanlarını bir mecmua hâlinde o toplamışdır,destanların kenarında ,kıt'alarda kaydedilmiş bâzı notları ilâve etmişdir.Bu destan mecmuası hayli zaman sonra Üsküdarlı Âşık Râzinin eline geçmiş,ve bir nushası onun evrâkı metrukesi meyânında Üsküdarlı Vsıf Hoca tafarın istinsah edilmişdir.Yerlerinde İstanbul Ansiklopedisinde kaydedilmiş veya edilecek olan destanlar şunlardır :
1. Serencam Destanı
Otobiyografi-îtirafânem 25 kıt'a
2. Osman Bey Destanı
İç içe iki cinâyetin hikâyesi,mâsum bir gencin katil suçundan nasıl kurtarıldığı ve asıl kaatillerin nasıl bulunduğunu anlatır; Osman bey bu vak'alardan sonra Galatalının uşağı olmşudur ;60 kıt'a
3. Elif Bey Destanı
Nefis ve ırz müdafaasında kaatil olmuş bir gencin memleketi olan Mısıra kaçırılmasının hikâyesi ,35 kıt'a.
4. Kayıkcı Veysel Destanı
Güzel ve genc bir kayıkcının bir nâzenîn hanımla mâcerâsı ,25 kıt'a.
5. Berber İsmail Destanı
Güzelliği ile şöhret bulmuş bir genc berberin medhi , 25 kıt'a.
6. Köçek İsmail Destanı
Güzelliği ile şöhret bulmuş bir kıbti köçeğin medhi,25 kıt'a.
7. İşmar Destanı
Güzel genclerin aşk ve alâka yolunda türlü işâretlerle konuşma rehberi, 45 kıt'a.
8. Kırcali Destanı
Alemdar Mustafa Paşanın askerleri ile alay yollu bir destan,25 kıt'a.
9. Bağçıvan Yuvan Destanı
Bir cinâyet destanı ,Güzelliği ile şöhret bulmuş bir bostan yanaşmasının hikâyesi,25 kıt'a.
10. Benli Ömer Destanı
Bir cinâyet destanı,Güzelliği ile meşhur bir attar çırağının hazin hikâyesi,25 kıt'a.
11. Yangıncı Destanı
Acemioğlanlarından kurulmuş yeniçeri yangın tulumbacılarının sokak,kolluk,koğuş hayatı ve türlü kepâzelikleri ,45 kıt'a.
12. Haydar Bey Destanı
Çezâyir kesimli yalın ayaklı kibar bir gencin hayatı ve medhi,15 kıt'a.
13. Kalyoncu Behram Destanı
25 kıt'a (B.: Cild 5,sayfa 2387) .
14. Doğramacı Veli Destanı
Uzunçarşıda bir doğramacı çırağının medhi ,17 kıt'a.
15. Şengül Hamamı Destanı
Bu meşhur hamamın tâfiri ve içinde olan ahvâlin hikâyesi,40 kıt'a.
16. Kılıncalipaşa Hamamı Destanı
Bu meşhur hamamın târifi ve içinde olan ahvâlin hikâyesi,40 kıt'a.
17. Kalyoncu Hüseyin Destanı
Bir cinâyete kurban giden genc bir kalyoncunun hikâyesi ,15 kıt'a.
18. Havuzlukahve Destanı
Kalyoncu Hüseyin destanının zeyli ,15 kıt'a.
Uşağı Frenk Ahmed tarafından bir mecmuada toplanmış olan bu 18 destandan,ve tamamlanmamış 12 destan başka mecuada 40 kadarda kıt'a,semâi,mâni ,türkü vardır.Yine Fernk Ahmedin kaydine göre,kendisinin halk şâiri ağanın yanına 1820 yılında sığınmış,ve Hüseyin Ağa aynı sene içinde emekli olarak Değirmenderede satın aldığı bir çiftliğe çekilmiş,İstanbulda kerestecilik üzerine bir mağaza açmış; 1826 de yeniçeri ocağının kanlı bir şehir muhârebesi ile kaldırıldığında,yanına Frenk Ahmedi alarak pâdişah yanına,sancağı şerif altına koşmuş.Vak'adan sonra da artık hiç gelmemek üzere çiftliğine çekilmiş,mağazayı Fernk Ahmed gelir teftiş eder,para toplar,mal alırmış.
Mecmuanın bir kenarında,kimin tarafından yazıldığı bilinmiyor,Frenk Ahmedin bir gelişinde,bahtsız genci “yeniçeri erâzilinden bir bed tıynettir” diyerek yakalamışlar ve Çardak İskelesinde başını vurmuşlar. Âşık Râzi bu idam hikâyesini kabul etimyor ; dedesinden duyduğunu söyleyerek şunları yazıyor :“Vakadan bir müddet sonra Mihalice sürülür. Civeleği Frenk Ahmed ise Vakai Hayriye de 17-19 yaşında imiş, şehir muharebesi başladığı anda Kumkapudan tek başına bir kayığa atlamış Heybeli Adaya kaçarak rum manastırına sığınmış, keşişlere irtidad etmişg ibi görünmüş, oradan Aynaroza giderek Sultan Mahmudun ölümüne kadar orada kalmış. Abdülmecidin cülusunda İstanbula dönmüş, keşiş esvabını atıp tecdidi îman etmiş” diyor. Galatalının destan mecmuasının İstanbul Ansiklopedisine Frenk Ahmedin adı kayd edildiğinde bu not elimize geçmemiş idi.(B.: Ahmed,Fernk ,cild 1 ,sayfa 311 ; Küpeli Ahmed ; Câfer,Hamlacı Kurdoğlu,cild 6,sayfa 3328 ;Çardak İskelesi Yeniçeri Kahvehânesi ,Cild 7,sayfa 3746)
Galatalı Hüseyin Ağanın ölüm tarihi bilinmiyor.
Tema
Kişi
Emeği Geçen
Tür
Belge
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Madde Başlığı
Kod
H44058
Tema
Kişi
Konular
Hüseyin Ağa (Çardak Çorbacısı Galatalı), Çardak Çorbacısı Galatalı Hüseyin Ağa, Yeniçeri, Janissary, Çorbacı, Galata, Tophane, Kurdoğlu Cafer (Hamlacı), Oarsman Kurdoğlu Cafer, Zorba, Bully, Bekâr odası, Bachelor room, Frenk Ahmed, Osman Bey, Küpeli Ahmed, Küpeli Ali, Âşık Razi (Üsküdarlı), Üsküdarlı Âşık Razi, Âşık Razi Evrak-ı Metrukesi, Vâsıf Hoca (Üsküdarlı), Osman Bey Destanı, Elif Bey Destanı, Kayıkçı Veysel Destanı, Berber İsmail Destanı, Köçek İsmail Destanı, İşmar Destanı, Kırcali Destanı, Bağçıvan Yuvan Destanı, Benli Ömer Destanı, Tulumbacı, Firefighter, Yangıncı Destanı, Firefighter Epos, Haydar Bey Destanı, Kalyoncu Behram Destanı, Doğramacı Veli Destanı, Şengül Hamamı Destanı, Kılıç Ali Paşa Hamamı Destanı, Kalyoncu Hüseyin Destanı, Havuzlukahve Destanı, Şair, Poet, Değirmendere, Çardak İskelesi, Heybeliada, Vak‘a-i Hayriyye, Kumkapı, Aynaroz, Mahmud (Sultan), Abdülmecid (Sultan)
Tür
Belge
Biçim
Baskı, Daktilo yazısı, El yazısı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Tanım
İstanbul Ansiklopedisi Hüseyin-Hüseyin Avni bölümü için yazılmış metin
Not
Kâğıt üzerine daktilo ve baskı. Baskı notları tükenmez kalemle yazılmıştır. Kupür belgeye yapıştırılmıştır.
Bakınız Notu
Kalyoncu Behram Destanı, cild 5, sayfa 2387; Ahmed (Frenk), cild 1, sayfa 311); Küpeli Ahmed; Cafer (Hamlacı Kurdoğlu), cild 6, sayfa 3328; Çardak İskelesi Yeniçeri Kahvehânesi, cild 7, sayfa 3746
Bibliyografya Notu
Çardak Çorbacısı Galatalı Hüseyin Ağa, "Serencem Destanı"
Provenans
İstanbul Ansiklopedisi Arşivi, Kadir Has Üniversitesi ve Salt iş birliğiyle erişime açılmıştır.
Tema
Kişi
Emeği Geçen
Tür
Belge
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.