Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
ENDAM AYNASI
Karşısındaki insanı başından ayağına vücudunun boyunca aksettiren büyük aynaların adı; eski toplum hayatımızda ancak zengin ve kibar harcı eşyadan idi; İstanbulun mükellef konak ve yalılarının iç süsünde pek önemli bir yer alırdı; alt kenarı umumiyetle zemine kadar men endam aynaları ağır, şatafatlı çerçiveleri ile konağın veya yalının uygun bir veya bir kaç yerinde bir duvara, bina yapılır iken, iç sıvası, boyası, nakışları, kalem işleri, tavan ve duvar süsleri, yaldızları, resimleri ile birlikde, yerli, sâbit olarak konulurdu.
Yobaz tabaka insan resimi, heykeli gibi aynaya bakmayı da günah sayarak; Bundan, yakın geçmişe kadar İstanbulun Müslüman - Türk evlerinin bir kısmında, endam aynası değil, bir ayna kırığı parçası bile bulunmazdı. Yine eski bâtıl inanca göre gece aynaya bakmak uğursuz sayılırdı; bundan ötürü evlerin ve konakların çoğunda konsol, duvar ve endam aynalarının üzerine geceleri bir örtü atılırdı (B. : Ayna, cild 3, sayfa 1605). Son büyük divan şâirlerinden Muhiddin Râif Beye atfedilen aşağıdaki beyit’in asıl şeklini çok değiştirmiş olacakdır :
Hamzi gece ben açmak dilesem sinesini
Olmaz gece aynaya bakılmaz derdi o!..
Besleme, halayık, uşak olarak kibar kapularına giren aşağı tabakalardan gençlerin en büyük meraklarından biri, konak ve yalılarda bir endam ayn...
⇓ Read more...
Karşısındaki insanı başından ayağına vücudunun boyunca aksettiren büyük aynaların adı; eski toplum hayatımızda ancak zengin ve kibar harcı eşyadan idi; İstanbulun mükellef konak ve yalılarının iç süsünde pek önemli bir yer alırdı; alt kenarı umumiyetle zemine kadar men endam aynaları ağır, şatafatlı çerçiveleri ile konağın veya yalının uygun bir veya bir kaç yerinde bir duvara, bina yapılır iken, iç sıvası, boyası, nakışları, kalem işleri, tavan ve duvar süsleri, yaldızları, resimleri ile birlikde, yerli, sâbit olarak konulurdu.
Yobaz tabaka insan resimi, heykeli gibi aynaya bakmayı da günah sayarak; Bundan, yakın geçmişe kadar İstanbulun Müslüman - Türk evlerinin bir kısmında, endam aynası değil, bir ayna kırığı parçası bile bulunmazdı. Yine eski bâtıl inanca göre gece aynaya bakmak uğursuz sayılırdı; bundan ötürü evlerin ve konakların çoğunda konsol, duvar ve endam aynalarının üzerine geceleri bir örtü atılırdı (B. : Ayna, cild 3, sayfa 1605). Son büyük divan şâirlerinden Muhiddin Râif Beye atfedilen aşağıdaki beyit’in asıl şeklini çok değiştirmiş olacakdır :
Hamzi gece ben açmak dilesem sinesini
Olmaz gece aynaya bakılmaz derdi o!..
Besleme, halayık, uşak olarak kibar kapularına giren aşağı tabakalardan gençlerin en büyük meraklarından biri, konak ve yalılarda bir endam aynasının karşısında durup kendisini saçının telinden ayağının tırnağına seyretmek olurdu, ve bundan aslaa bıkmazlardı. Aşağıdaki kıt’a Tatar İskender adında bir tulumbacı için yazılmışdır :
Daldığı koca konak cayır cayır yanarken
Bir endam aynasında görmüş de bir semender,
Düşmüş dâmeni dile bir şereri sûz efken
Kendi nefsine âşık olmuş Tatar İskender
(Bitli Tevfik)
Theme
Other
Contributor
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Identifier
IAM091064
Theme
Other
Type
Page of encyclopedia
Format
Print
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Description
Volume 9, page 5114
See Also Note
B. : Ayna, cild 3, sayfa 1605
Theme
Other
Contributor
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.