Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
Shirt article
GÖMLEK – “ Gömlek denilegelir, doğrusu Gönlek’dir; çıplak gön, deri, ten üstüne giyilen şey ;erkek gömleklerinin eteği dizden yukarda kalır, ve belden aşağısı iç donunun içine sokulur, alınır; kadın gömlekleri ayak bileklerine kadar uzun olur, ama aslında bu şamaşır bedenin üst kısmını örter. Yalnız setri avret etmiş esvabsız kılık içinde bir don bir gömle denilir ” (Kaamûsi Türkî).
Kız veya delikanlı güzel genclerin tenlerini gözden saklayan gömlek, âşıkane rindâne şiirlerde adı geçen bir çamaşır olmuşdur, yakası açılıp sîneyi göstermesi de bir lutuf bilinmişdir :
Omuzda afili cebkenle yelek
Gök mâvi çubuklu bürüncük gömlek
Kuşakdan sallanır topuzlu göstek
Topuk vura vura gelir civelek
(Galatalı Hüseyin)
Doyum olmaz anda topuk seyrine
Sünbül parmakların istif dengine
Ya efendim o bürüncük gömleğin
Söz var mıdır âşiftelik fendine
(Galatalı Hüseyin)
Çamaşır ister bürüncük ipek
Yaraşır firengî al çuhalar pek
Donuna sırmalı uçkuru aldın
Elmas düğme ister helâlî gömlek
(Âşık Râzi)
Divan edebiyâtında türkce olan gömlek yerine farsca karşılığı olan “Pîrâhen”, yahud “Pîrehen” kelimesi kullanılmışdır :
Ben kimseye âçılmaz idim dâmenin olsam
Kim görürdü sineni pîrâhenin olsam
(Nedim)
Ey şehi hûbânım eyle ol kadi mevzûne sen
Rengi gülden câme bûyi yâsemenden pîrehan
(Nedim)
İnce yu...
⇓ Read more...
GÖMLEK – “ Gömlek denilegelir, doğrusu Gönlek’dir; çıplak gön, deri, ten üstüne giyilen şey ;erkek gömleklerinin eteği dizden yukarda kalır, ve belden aşağısı iç donunun içine sokulur, alınır; kadın gömlekleri ayak bileklerine kadar uzun olur, ama aslında bu şamaşır bedenin üst kısmını örter. Yalnız setri avret etmiş esvabsız kılık içinde bir don bir gömle denilir ” (Kaamûsi Türkî).
Kız veya delikanlı güzel genclerin tenlerini gözden saklayan gömlek, âşıkane rindâne şiirlerde adı geçen bir çamaşır olmuşdur, yakası açılıp sîneyi göstermesi de bir lutuf bilinmişdir :
Omuzda afili cebkenle yelek
Gök mâvi çubuklu bürüncük gömlek
Kuşakdan sallanır topuzlu göstek
Topuk vura vura gelir civelek
(Galatalı Hüseyin)
Doyum olmaz anda topuk seyrine
Sünbül parmakların istif dengine
Ya efendim o bürüncük gömleğin
Söz var mıdır âşiftelik fendine
(Galatalı Hüseyin)
Çamaşır ister bürüncük ipek
Yaraşır firengî al çuhalar pek
Donuna sırmalı uçkuru aldın
Elmas düğme ister helâlî gömlek
(Âşık Râzi)
Divan edebiyâtında türkce olan gömlek yerine farsca karşılığı olan “Pîrâhen”, yahud “Pîrehen” kelimesi kullanılmışdır :
Ben kimseye âçılmaz idim dâmenin olsam
Kim görürdü sineni pîrâhenin olsam
(Nedim)
Ey şehi hûbânım eyle ol kadi mevzûne sen
Rengi gülden câme bûyi yâsemenden pîrehan
(Nedim)
İnce yumuşak bezlerden kesilirdi ,gömleklik bezler de ya düz beyaz, yahud beyaz üzerine kırmızı, sarı, mâvi ile ince çubuklu olarak dokunurdu. Kibar bürüncükden kesilir ve “Helâlî”, “Helâlî Gömlek” diye ayrıca adlandırılırdı (B. :Bürüncük, cild 6, sayfa 3183) Ayak takımından amele, ırgad, uşak, kayıkçı, gemici gömlekleri de beszden, bilhassa Trabzon Bezinden, geçen asır sonlarından itibaren de Amerikan Bezinden yapılmışdır (B.: Bez ,cild 5 , sayfa 2726) ; Ordumuzda erlere verilen beylik beylik gömlekler de böyledir (B.: Don, cild 9, sayfa 4689).
Sîne uryan bez gömleği helâlî
Merdi meydanlığın gösterir hâli
(Âşık Râzi)
Dağ devirir sanki âşık Ferhadım
Zeberdest nevcivan eşbeh ırgadım
Göklere sığmaz ger olsa kanadım
Pırpırılar şâhı bir don bir gömlek
Başıma ne işler açdı gör Felek
(Galatalı Hüseyin, Irgad Destanı)
Theme
Folklore
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Article Title
Identifier
G3007
Theme
Folklore
Subject
Type
Document
Format
Typewriting, Handwriting
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Description
Text written for the Göl-Göv chapter of Istanbul Encyclopedia
Note
Typewriting on paper. Some couplets are glued to the document.
See Also Note
Bürüncük, cild 6, sayfa 3183; Bez, cild 5, sayfa 2726; Don, cild 9, sayfa 4689
Bibliography Note
Şemseddin Sami, "Kamûs-i Türkî"; Türk Ansiklopedisi; Âşık Razi; Nedim; Galatalı Hüseyin
Provenance
Istanbul Encyclopedia Archive has been opened to access in cooperation with Kadir Has University and Salt.
Theme
Folklore
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.