EN
Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
Hakkında
İstanbul Ansiklopedisi
Reşad Ekrem Koçu
Web Projesi
Arşiv
❯
G
❯
G3
Gömlek maddesi
GÖMLEK – “ Gömlek denilegelir, doğrusu Gönlek’dir; çıplak gön, deri, ten üstüne giyilen şey ;erkek gömleklerinin eteği dizden yukarda kalır, ve belden aşağısı iç donunun içine sokulur, alınır; kadın gömlekleri ayak bileklerine kadar uzun olur, ama aslında bu şamaşır bedenin üst kısmını örter. Yalnız setri avret etmiş esvabsız kılık içinde bir don bir gömle denilir ” (Kaamûsi Türkî). Kız veya delikanlı güzel genclerin tenlerini gözden saklayan gömlek, âşıkane rindâne şiirlerde adı geçen bir çamaşır olmuşdur, yakası açılıp sîneyi göstermesi de bir lutuf bilinmişdir : Omuzda afili cebkenle yelek Gök mâvi çubuklu bürüncük gömlek Kuşakdan sallanır topuzlu göstek Topuk vura vura gelir civelek (Galatalı Hüseyin) Doyum olmaz anda topuk seyrine Sünbül parmakların istif dengine Ya efendim o bürüncük gömleğin Söz var mıdır âşiftelik fendine (Galatalı Hüseyin) Çamaşır ister bürüncük ipek Yaraşır firengî al çuhalar pek Donuna sırmalı uçkuru aldın Elmas düğme ister helâlî gömlek (Âşık Râzi) Divan edebiyâtında türkce olan gömlek yerine farsca karşılığı olan “Pîrâhen”, yahud “Pîrehen” kelimesi kullanılmışdır : Ben kimseye âçılmaz idim dâmenin olsam Kim görürdü sineni pîrâhenin olsam (Nedim) Ey şehi hûbânım eyle ol kadi mevzûne sen Rengi gülden câme bûyi yâsemenden pîrehan (Nedim) İnce yu...
⇓ Devamını okuyunuz...
GÖMLEK – “ Gömlek denilegelir, doğrusu Gönlek’dir; çıplak gön, deri, ten üstüne giyilen şey ;erkek gömleklerinin eteği dizden yukarda kalır, ve belden aşağısı iç donunun içine sokulur, alınır; kadın gömlekleri ayak bileklerine kadar uzun olur, ama aslında bu şamaşır bedenin üst kısmını örter. Yalnız setri avret etmiş esvabsız kılık içinde bir don bir gömle denilir ” (Kaamûsi Türkî). Kız veya delikanlı güzel genclerin tenlerini gözden saklayan gömlek, âşıkane rindâne şiirlerde adı geçen bir çamaşır olmuşdur, yakası açılıp sîneyi göstermesi de bir lutuf bilinmişdir : Omuzda afili cebkenle yelek Gök mâvi çubuklu bürüncük gömlek Kuşakdan sallanır topuzlu göstek Topuk vura vura gelir civelek (Galatalı Hüseyin) Doyum olmaz anda topuk seyrine Sünbül parmakların istif dengine Ya efendim o bürüncük gömleğin Söz var mıdır âşiftelik fendine (Galatalı Hüseyin) Çamaşır ister bürüncük ipek Yaraşır firengî al çuhalar pek Donuna sırmalı uçkuru aldın Elmas düğme ister helâlî gömlek (Âşık Râzi) Divan edebiyâtında türkce olan gömlek yerine farsca karşılığı olan “Pîrâhen”, yahud “Pîrehen” kelimesi kullanılmışdır : Ben kimseye âçılmaz idim dâmenin olsam Kim görürdü sineni pîrâhenin olsam (Nedim) Ey şehi hûbânım eyle ol kadi mevzûne sen Rengi gülden câme bûyi yâsemenden pîrehan (Nedim) İnce yumuşak bezlerden kesilirdi ,gömleklik bezler de ya düz beyaz, yahud beyaz üzerine kırmızı, sarı, mâvi ile ince çubuklu olarak dokunurdu. Kibar bürüncükden kesilir ve “Helâlî”, “Helâlî Gömlek” diye ayrıca adlandırılırdı (B. :Bürüncük, cild 6, sayfa 3183) Ayak takımından amele, ırgad, uşak, kayıkçı, gemici gömlekleri de beszden, bilhassa Trabzon Bezinden, geçen asır sonlarından itibaren de Amerikan Bezinden yapılmışdır (B.: Bez ,cild 5 , sayfa 2726) ; Ordumuzda erlere verilen beylik beylik gömlekler de böyledir (B.: Don, cild 9, sayfa 4689). Sîne uryan bez gömleği helâlî Merdi meydanlığın gösterir hâli (Âşık Râzi) Dağ devirir sanki âşık Ferhadım Zeberdest nevcivan eşbeh ırgadım Göklere sığmaz ger olsa kanadım Pırpırılar şâhı bir don bir gömlek Başıma ne işler açdı gör Felek (Galatalı Hüseyin, Irgad Destanı)
Tema
Folklor
Emeği Geçen
Tür
Belge
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Madde Başlığı
GÖMLEK
Kod
G3007
Tema
Folklor
Konular
Gömlek, Shirt, Kamûs-i Türkî (Şemseddin Sami), Şemseddin Sami, Galatalı Hüseyin, Hüseyin from Galata, Âşık Râzî (Üsküdarlı), Üsküdarlı Âşık Râzî, Nedim (Şair), Nedim (Poet), Bürüncük, Bez, Cloth, Don, Briefs
Tür
Belge
Biçim
Daktilo yazısı, El yazısı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Tanım
İstanbul Ansiklopedisi Göl-Göv bölümü için yazılmış metin
Not
Kâğıt üzerine daktilo. Beyitlerin bir kısmı belgeye yapıştırılmıştır.
Bakınız Notu
Bürüncük, cild 6, sayfa 3183; Bez, cild 5, sayfa 2726; Don, cild 9, sayfa 4689
Bibliyografya Notu
Şemseddin Sami, "Kamûs-i Türkî"; Türk Ansiklopedisi; Âşık Razi; Nedim; Galatalı Hüseyin
Provenans
İstanbul Ansiklopedisi Arşivi, Kadir Has Üniversitesi ve Salt iş birliğiyle erişime açılmıştır.
Tema
Folklor
Emeği Geçen
Tür
Belge
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
  İş birliğiyle
Kullanım Şartları
Çerez Politikası
KVKK