Zamanımızın ceketi yerinde askere, esnafa, rencbere mahsus eski bir erkek esvabının adı; gömlek üstüne giyilir, giyenin yaşına, ictimaî mevkiine, mesleğine göre altında uzun paçalı çağşır, yâhud kısa paçalı diz çağşırı, veya potur giyilirdi. Yakası düz kesim, önü düz veya çaprast, eteği kısa, ancak bele kadar inerdi, ve kolları uzundu. Yaşlıların cebkenleri siyah veya kahve rengi, genclerin de al ve mâvi renkli kumaşdan kesilir, giyenin varlığına göre, yaka ve kol kenarları, önleri, etek köşeleri ipekle, sırma ile işlenir, süslenirdi. Eteğinin kısa oluşu, altından bele sarılmış kuşağın görünmesi, vücudu olduğundan uzun gösterir, giyende de civeleklik varsa, hakikaten güzel bir üstlük idi; hele bir şehbaz delikanlı vücudunda ve kısa diz çağşırı üstünde, baldırlarda aynı kumaşdan işlemeli tozluklar, yalın ayakda kırmızı sahtiyandan filârlarla gaayetle yakışık alırdı. Bâzı zevk sâhibi zenginler, kapularındaki genc uşaklarına sırmalı cebkenler giydirerek akran ve emsâli arasında nümayişden ayrıca haz duyarlardı. Aşağıdaki şarkı geçen asır başlarında Eski Zağralı büyük çiftci ve gülyağcı Emin Paşazâde Şevket Beyin kâtibliğini yapmış Hoca Tahsin Efendinindir: Gezdim İstanbul’u körfezli koylu Seçdiğim oynaşım bir yalıboylu Deryâlar fethetmiş Cezayir soylu Al çuha cebkenli yâr fida...

Zamanımızın ceketi yerinde askere, esnafa, rencbere mahsus eski bir erkek esvabının adı; gömlek üstüne giyilir, giyenin yaşına, ictimaî mevkiine, mesleğine göre altında uzun paçalı çağşır, yâhud kısa paçalı diz çağşırı, veya potur giyilirdi. Yakası düz kesim, önü düz veya çaprast, eteği kısa, ancak bele kadar inerdi, ve kolları uzundu. Yaşlıların cebkenleri siyah veya kahve rengi, genclerin de al ve mâvi renkli kumaşdan kesilir, giyenin varlığına göre, yaka ve kol kenarları, önleri, etek köşeleri ipekle, sırma ile işlenir, süslenirdi. Eteğinin kısa oluşu, altından bele sarılmış kuşağın görünmesi, vücudu olduğundan uzun gösterir, giyende de civeleklik varsa, hakikaten güzel bir üstlük idi; hele bir şehbaz delikanlı vücudunda ve kısa diz çağşırı üstünde, baldırlarda aynı kumaşdan işlemeli tozluklar, yalın ayakda kırmızı sahtiyandan filârlarla gaayetle yakışık alırdı. Bâzı zevk sâhibi zenginler, kapularındaki genc uşaklarına sırmalı cebkenler giydirerek akran ve emsâli arasında nümayişden ayrıca haz duyarlardı. Aşağıdaki şarkı geçen asır başlarında Eski Zağralı büyük çiftci ve gülyağcı Emin Paşazâde Şevket Beyin kâtibliğini yapmış Hoca Tahsin Efendinindir: Gezdim İstanbul’u körfezli koylu Seçdiğim oynaşım bir yalıboylu Deryâlar fethetmiş Cezayir soylu Al çuha cebkenli yâr fidan boylu Yüzünün vasfında kalem titriyor Şehbazım cennetden kaçmışdır diyor Gül dalında gonce açmışdır diyor Al çuha cebkenli yâr fidan boylu Külâhdaki yazma Kandilli işi Oyası biberle karanfil dişi Pek yaraşır kaş üstüne iğişi Al çuha cebkenli yâr fidan boylu Alnı akıtmalı sırma kâkülü Ensesi bir tutam samur püsküllü Kulağı çiçekli sünbüllü güllü Al çuha cebkenli yâr fidan boylu Samur kaşlar olmuş alın yazısı Güzellik berâtının yalın yazısı Şekerin pekmezin balın yazısı Al çuha cebkenli yâr fidan boylu Kirpikleri selâniğin oyası Has mâvidir gözlerinin boyası Hûri güman anasıyla babası Al çuha cebkenli yâr fidan boylu Topuğu penbedir gül kokuyor gül Kalem parmakları bir koçan sünbül Gümüş nalçasının sesidir bülbül Al çuha cebkenli yâr fidan boylu. Yeniçerilik devrinde İstanbul’un yaşlanmış nâzenin yosma hanımları tâze civanla gönül eylemek için, ya çıplak ayaklarının adımına altın sayarak, yahud yollarına hasnâ ve müsnâ câriyeler çıkararak yeniçeriği civeleği, bıyıkları yeni terlemiş acemi kolluk neferi, kaşı gözü yerinde, eli ayağı düzün fırın uşağı, kayıkcı şehbazı, şekerci, gözlemeci, helvacı çırağı, hallac, yorgancı, terlikci gibi yalın ayaklı ve yalın ayakları yarım pabuçlu bir toy ve dilber oğlanı, yahud bıçkın kırması avlatır ve onu, zamanımızın tâbiri ile bir jigolo olarak sînei muhabbetine çekerdi; ilk işlerinden biri de alımlı çalımlı şehbazının kılık kıyâfetini düzmek, delikanlıya en âlâ çuhadan bir kat esvab kesdirmek, bu arada oğlanın sırtına sırma işlemeli bir cebken giydirmek olurdu. Meddah masallarımız bu sahelerin tasvirleri ile doludur. Şâir Enderunlu Vâsıf da bir şarkısında bir mahbub nevcivana şöyle hitâb ediyor: Eskirse bana haber yollama cebken kadifen Şimdengeru geçmez bana hiç nâzü lâtifen Zâhir iderim gayr ile ülfet ne vazifen Küsdüm sana ben nafile yalvarma barışmam Cebken (Resim : B. Cantok) Yosma hanımının elinden sırmalı cebkenini giyerek süslenen yalın ayaklı şehbaz: “İspirağa kızı Esma ile Yamak Temel” (R. E. Koçu, İstanbul Yosmaları”. (Resim : Sabiha Bozcalı)