Ressam Bahriyeli Hüsnü Bey merhumun, büyük bir kısmı İstanbuhun en namlı âbidelerine tahsis edilmiş bir eseridir; müellif kendi gezi notlarına bâzı edebî parçalar ilâve etmiş, eserini kendi elinden çıkmış 70 kadar da tire resim ile süslemişdir. Öyle tahmin ediyoruz ki bu resimlerden bir kısmı fotoğrafları kopye edilmiş olacakdır. İlk nazarda adı bir az tuhaf görünen eserin mukaddimesinde Hüsnü Bey şunları yazıyor: “Şu son hazin senenin bayramında ihvânı dinimin inşirâhı kalbine medâr olur ümidi ile hazırladığım bu nâçiz hediyemde selâtini izâmı osmâniyenin pek kıymetdar, pek mukaddes birer bergüzârı lâyezâli olan muhteşem meâbidi islâmiyenin resimleri ile târifleri ve her camii şerifin binâ olunduğu zamanın eazımı meşâyih ve şuerâsının ilâhiyât ve nuuti şerife nev’inden âsâri sofiyâne ve beligaanesi, velhâsıl ormanlıların maddî ve mânevî âsârı diniyelerinin en güzîdeleri cem olunmuşdur. Ecdadımız emri dinden bir hatve bile intiraf etmememiz için adım başına cami yapmışlardır. Allahını, dinini unutan her millet ahlâkan sukut ve inkırâza mahkûm olageldiği müsellem bulunduğuna nazaran, onlar bizi bu en mühlik bâdireden korumak istemişlerdir. Ammei halka beğendirmek azmi ile resimlerle tezyin ederek ihzar ettiğim bu mecmuamla ecdadımızın dinimize verdiği ehemmiyetin ve ettiği hizmeti...

Ressam Bahriyeli Hüsnü Bey merhumun, büyük bir kısmı İstanbuhun en namlı âbidelerine tahsis edilmiş bir eseridir; müellif kendi gezi notlarına bâzı edebî parçalar ilâve etmiş, eserini kendi elinden çıkmış 70 kadar da tire resim ile süslemişdir. Öyle tahmin ediyoruz ki bu resimlerden bir kısmı fotoğrafları kopye edilmiş olacakdır. İlk nazarda adı bir az tuhaf görünen eserin mukaddimesinde Hüsnü Bey şunları yazıyor: “Şu son hazin senenin bayramında ihvânı dinimin inşirâhı kalbine medâr olur ümidi ile hazırladığım bu nâçiz hediyemde selâtini izâmı osmâniyenin pek kıymetdar, pek mukaddes birer bergüzârı lâyezâli olan muhteşem meâbidi islâmiyenin resimleri ile târifleri ve her camii şerifin binâ olunduğu zamanın eazımı meşâyih ve şuerâsının ilâhiyât ve nuuti şerife nev’inden âsâri sofiyâne ve beligaanesi, velhâsıl ormanlıların maddî ve mânevî âsârı diniyelerinin en güzîdeleri cem olunmuşdur. Ecdadımız emri dinden bir hatve bile intiraf etmememiz için adım başına cami yapmışlardır. Allahını, dinini unutan her millet ahlâkan sukut ve inkırâza mahkûm olageldiği müsellem bulunduğuna nazaran, onlar bizi bu en mühlik bâdireden korumak istemişlerdir. Ammei halka beğendirmek azmi ile resimlerle tezyin ederek ihzar ettiğim bu mecmuamla ecdadımızın dinimize verdiği ehemmiyetin ve ettiği hizmetin büyüklüğünü hatırlatmak ve evlâdı vatanı ecdadımıza lâyık halef olarak hazırlamak için tenvir etmek istedim”. 17X25 eb’adında olan eser rumî 1335, milâdî 1919 yılında İstanbulda Bahriye Matbaasında basılmışdır; İstanbulun düşman işgali altında bulunduğu târihimizin en karanlık bir devrine rastlar. Sanatkâr müellifin yukarıdaki satırları ağlayarak yazdığı âşikârdır. Eserde İstanbula âid bahisler şunlardır: Fatih Camii, Eyyub Camii, Ayasofya Camii, Bayazıd Camii, Sultanselim Camii, Hırkai Saadetde bulunan emânâtı mübâreke, Şehzâde Camii, Cihangir Camii, Üsküdarda iskele Mihrimahsultan Camii, Edirnekapusunda Mihrimah Camii, Süleymaniye Camii, Surre alayı, Mimar Sinan, Üsküdar da Valdeiatik Camii, Sultanahmed Camii, Hüdâî Aziz Mahmud Efendi. Üsküdarda Çinili Camii, Yeni Cami, Üsküdarda Yenivalde Camii, Şeyh Mahmud Nasuhi, Şâir Süleyman Nahifî, Nurosmaniye Camii, Üsküdarda Ayazma Camii, Lâleli Camii, ilk mahya, Beylerbeyi Camii, Hamidiye Türbesi ve İmâreti, Üsküdarda Selimiye Camii, Kumbarahâne Camii, Nusretiye Camii, Mecidiye Camii, Hırkaisaadet Camii, Ortaköy Camii, Dolmabağçe Camii, Kasımpaşa Camii Kebiri. Adı geçen camilerin hepsinin birer resmi vardır; ekserinin bir köşesine bânisinin de bir madalyon içinde resmi yapılmışdır. Bir kısmı pek basit çizgilerden ibâret olan bu binâ resimleri umumiyetle çok kötü klişelerle ve adî bir mürekkeb kullanılarak basılmışdır. Hoş görülmelidir. müellifin eserini bin türlü güçlük ve maddî sıkıntı içinde tahakkuk ettirdiği bellidir, bu kadarı bile hamiyet işidir, büyük fedâkârlıkdır. Bu kitapcık Ressam Hüsnü Beyi dâimâ rahmetle andıracaktır. Bayram Hediyesinden bir sayfa