Enderûnu hümâyunun yetişdirdiği son sîmâlardan, sohbeti tatlı, kalem sâhibi bir İstanbul Efendisi; kuruluşu yıllarında Gazanferağa Belediye Müzesi Müdürlüğünde bulundu. 1888 de Beşiktaşda Şenlikdede mahallesinde doğmuştur, babası İkinci Sultan Abdülhamidin faytoncubaşısı Amasyalı Halil Ağadır. Önce Beşiktaşda Kaptan İbrahim Ağa ibdidâi mektebinde ikinci sınıfa kadar okudu, 1898 de on yaşında iken Enderunu hümâyun mektebine alındı, Seferli Odasına yerleşdirildi, ve bu mektebde idâdî derecesinde bir tahsil tamamladı.. O devirde Enderun, Osmanlı devlet adamlarının yetişdiği yer olmakdan çıkdığı için, Faytoncubaşızâde İsmail Bey münevver bir saray memuru olarak yetişdirildi ki bu memurlar “Hademei Hassa” diye anılırlardı. Sarayda, Osmanlı Hânedanı yurd dışı edilinceye kadar yirmibeş sene kaldı. Aşağıdaki satırları, 1947 senesinde isteğimiz üzerine İstanbul Ansiklopedisine tevdi ettiği mektubdan alıyoruz: “Sarayda geçen yirmi beş yılımın hizmet hâtıraları şunlardır: “1910 yılında İstanbula gelen Bulgar kıralı Ferdinand’ın hizmetine verildim, şehrimizde kaldığı müddetçe ikaametine tahsis edilen Şale kasrında çalışdım. Onu tâkiben Sırp kralı Petronun da maiyetine verilerek ayni merâsim dâiresinde bulundum, bu kıralı memleketine dönüşünde Ertuğrul Yatı ile önce Aynaroza, sonra Selaniğe g...

Enderûnu hümâyunun yetişdirdiği son sîmâlardan, sohbeti tatlı, kalem sâhibi bir İstanbul Efendisi; kuruluşu yıllarında Gazanferağa Belediye Müzesi Müdürlüğünde bulundu. 1888 de Beşiktaşda Şenlikdede mahallesinde doğmuştur, babası İkinci Sultan Abdülhamidin faytoncubaşısı Amasyalı Halil Ağadır. Önce Beşiktaşda Kaptan İbrahim Ağa ibdidâi mektebinde ikinci sınıfa kadar okudu, 1898 de on yaşında iken Enderunu hümâyun mektebine alındı, Seferli Odasına yerleşdirildi, ve bu mektebde idâdî derecesinde bir tahsil tamamladı.. O devirde Enderun, Osmanlı devlet adamlarının yetişdiği yer olmakdan çıkdığı için, Faytoncubaşızâde İsmail Bey münevver bir saray memuru olarak yetişdirildi ki bu memurlar “Hademei Hassa” diye anılırlardı. Sarayda, Osmanlı Hânedanı yurd dışı edilinceye kadar yirmibeş sene kaldı. Aşağıdaki satırları, 1947 senesinde isteğimiz üzerine İstanbul Ansiklopedisine tevdi ettiği mektubdan alıyoruz: “Sarayda geçen yirmi beş yılımın hizmet hâtıraları şunlardır: “1910 yılında İstanbula gelen Bulgar kıralı Ferdinand’ın hizmetine verildim, şehrimizde kaldığı müddetçe ikaametine tahsis edilen Şale kasrında çalışdım. Onu tâkiben Sırp kralı Petronun da maiyetine verilerek ayni merâsim dâiresinde bulundum, bu kıralı memleketine dönüşünde Ertuğrul Yatı ile önce Aynaroza, sonra Selaniğe götürüldük. Kral yatı terk ettikden sonra ehâlinin gösterdiği arzû üzerine, Sultan Mehmed Reşaddan telgrafla izin aldıktan sonra bir hafta Selânikde kaldık ve halka yatı gezdirdik. Bu bir hafta içinde akşamları mürettebâtin temizlik işi gözümüzün önüne geldikce içim sızlar. “Beşinci Sultan Mehmed Reşadın Edirne ve sonra Rumeli seyahatlarında maiyetinde bulundum. “1911 de, kendi memleketinde hududlarımıza yakın bir seyahata çıkmış olan Rusya Çarı Nikolaya Padişâhın dostluk selâmını götüren Gazi Mahmud Muhtar Paşa reisliğindeki heyet ile birlikde Hamidiye kruvazörü ile Livadye (Yalta) ye gittim. Bu seyahatdaki vazifem tamamen hususî idi, pâdişahın Çar’a zâtî hediyesi olarak bir sandık Hacı Bekir şekeri ile bir Hereke halısı götürmüştüm; mefrûşatı hümâyun müdürü merhum Hacı Âkif Beyin maiyetinde idim. “Yalta dönüşümden bir müddet sonra, 1912 yılının Mayıs ayında, aylığımı Enderundan almak, şartı ile veliaht Yusuf izzeddin Efendinin hizmetine verildim. Şehzâdenin yanında dört yıl çalıştım (çok mühim hâdiselere şâhid oldum, ki mufassalen kaleme almakda olduğum hâtıralarımda anlatılmıştır. 1915 de intihar eden Yusuf İzzeddin Efendinin döşeğinde çenesini ben bağladım. 1916 da Şehzâde Abdülmecid Efendinin maiyetine geçtim. Osmanlı Hânedanının son halifesi olan bu zâtin yanında, memleketden çıkarıldığı geceye kadar sekiz sene kaldım. “Cumhuriyetimizin adâletini bilhassa belirtmek isterim, ne kadar saray mensubu varsa hepimiz, iktidârımıza göre birer hizmete tâyin edildik; Topkapu sarayında birinci sınıf hâzîne memuru oldum; sonra yeni teşkilâta göre sırası ile mûtemed, ikinci kâtib, kütübhâneci oldum, 1945 de emekliliğimi isteyerek ayrıldım; 1946 yılı Şubat ayının birinci gününden itibâren yeni kurulan İstanbul Belediyesi müzeler müdürlüğüne tâyin edildim”. İsmail Baykal 1947 de bir Saray Tarihi yazmakda olduğunu söylemişti; bu konuda, Hâfız İlyas’ın “Letâfi Enderûniyesi gibi kıymetli fakat çok basit bir kaç hâtıradan sonra ciddî kaynak olarak müracaat edilen onyedinci asır muharrirlerinden Enderunda Has odalı Mehmed Halîfenin bir makaalesi ile 19. asır yazarlarından Enderunlu Tayyarzâde Atâ Beyin beş cildlik. “Enderun Tarihî” nden başka eser yoktur; Atâ Beyin eseri sarayı İkinci Sultan Mahmud devrinde bırakdığına göre, bu hükümdarın son zamanları ile Abdülmecid, Abdülaziz Beşinci Murad, İkinci Abdülhamid, Beşinci Mehmed ve Altıncı Mehmed ile sâdece Halife Abdülmecid devirlerinde Osmanlı Sarayı vekaayiini ihtiva edecek bir eser millî kütübhânemizde mühim bir boşluğu dolduracaktır. 1951 yılında Niyazi Ahmed Banoğlunun çıkardığı “Tarih Dünyası” adlı mecmuaya muhtelif konularda makaleler yazan İsmail Baykalın mühim eserinin ne olduğunu bilmiyoruz; yarım kalmış ise pek hazindir. Belediye Müzeleri Müdürlüğünden ayrıldıktan sonra kendi durumu hakkında da bilgi edinilemedi.