Türkiyenin mülkî teşkilâtında İstanbul İlinin İstanbul şehri içinde Eminönü İlçesinin bir bucağı (nâhiyesi) dir. Bucak olarak İstanbul haritasında kesin olarak sınırlandırılmış ise de; “Bayazıd” adı, Cumhuriyet devrinde yapılan mülkî teşkilâtdan asırlarca evvel İstanbulda bir semt alemi olarak kullanılmıştır. Bayazıdın son mülkî teşkilâtdan evvel, onbeşinci asır sonlarından itibaren meşhur bir semt olarak hududunu çizmek çok zordur. Bu ansiklopedinin baştâcı dostu ve en seçkin ve selâhiyetli kalem arkadaşlarından Ekrem Hakkı Ayverdinin bize verdiği kısa bir notda eski Bayazıd semti şöyle târif edilmiştir: “İstanbulun en büyük merkezlerinden birinin İkinci Sultan Bayazıdın eserlerinden aldığı ismidir. Hududunu şaşmadan târif mümkün değil ise de, işgal ettiği tepenin düzlüğüne âlem olması lâzım gelir. Bu sahânın bir kısmı başlı başına semt olacak genişlikde topluluklarla kaplandığından, Bayazıd adı, fîlen daha küçük bir satha munhasır kalmıştır; eski Saray = Bâbı Seraskerî (zamanımızda Üniversite merkez binâsı) ve Büyük Kapalı Çarşı çevreleri itibâriyle Bayazıddadır, fakat içlerine girince artık Bayazıd ismi kaybolur. “Semt olarak bugünkü hududu şark-garb (doğu-batı) istikaametinde Karamustafa Medreselerinden Hasanpaşa Hanına (1958-1959 da yıkdırıldı) ve şimal - Cenub, (kuzey - gün...

Türkiyenin mülkî teşkilâtında İstanbul İlinin İstanbul şehri içinde Eminönü İlçesinin bir bucağı (nâhiyesi) dir. Bucak olarak İstanbul haritasında kesin olarak sınırlandırılmış ise de; “Bayazıd” adı, Cumhuriyet devrinde yapılan mülkî teşkilâtdan asırlarca evvel İstanbulda bir semt alemi olarak kullanılmıştır. Bayazıdın son mülkî teşkilâtdan evvel, onbeşinci asır sonlarından itibaren meşhur bir semt olarak hududunu çizmek çok zordur. Bu ansiklopedinin baştâcı dostu ve en seçkin ve selâhiyetli kalem arkadaşlarından Ekrem Hakkı Ayverdinin bize verdiği kısa bir notda eski Bayazıd semti şöyle târif edilmiştir: “İstanbulun en büyük merkezlerinden birinin İkinci Sultan Bayazıdın eserlerinden aldığı ismidir. Hududunu şaşmadan târif mümkün değil ise de, işgal ettiği tepenin düzlüğüne âlem olması lâzım gelir. Bu sahânın bir kısmı başlı başına semt olacak genişlikde topluluklarla kaplandığından, Bayazıd adı, fîlen daha küçük bir satha munhasır kalmıştır; eski Saray = Bâbı Seraskerî (zamanımızda Üniversite merkez binâsı) ve Büyük Kapalı Çarşı çevreleri itibâriyle Bayazıddadır, fakat içlerine girince artık Bayazıd ismi kaybolur. “Semt olarak bugünkü hududu şark-garb (doğu-batı) istikaametinde Karamustafa Medreselerinden Hasanpaşa Hanına (1958-1959 da yıkdırıldı) ve şimal - Cenub, (kuzey - güney) tarafında Süleymaniye yakınlarından Soğanağaya kadar uzanır denilebilir. Yukarıda da kayd ettiğimiz gibi semt adını on altıncı asır başında İkinci Sultan Bayazıd manzûmesinin inşâsı ile almıştır; daha evvel ne dendiği bilinmiyor, belki “Eski saray” tesmiye olunuyordu. Kanunî devrinde veyâ ondan az evvel şehir büyük camilere nisbetle nâhiyelere ayrıldığında Bayazıd Camii nahiyesi teşekkül etmiş olup hududları Eski Saraydan Kumpapısına ve Atikalipaşa (Sedefciler) Camii hizâlarından Saraçhâne başına kadar uzanıyordu. Ancak bu hududlarda müstatil şekilli düz bir sahâ tasavvur edilmemelidir; genişlikler her yerde değişiyordu”. Son mülkî teşkilâtda Bayazıd Bucağı dokuz mahalleye ayrılmışdır: 1 — Bayazıd; 2 — Sürûri; 3 — Balaban; 4 — Mercanağa; 5 — Dayahâtun; 6 — Kemalpaşa; 7 — Süleymaniye; 8 — Mollahusrev; 9 — Kalenderhâne. Bu dokuz mahalle 165 sokaktır (1934 Belediye Şehir Rehberinde on mahalledir; yukarıdaki mahallelere ilâveten bir de Camcıali mahallesi vardır. Ansiklopedimizde bu maddenin yazı mesuliyetini üzerine almış olan emekli öğretmen General Hakkı Râif Ayyıldız bu Camcıali Mahallesinde durmamıştır, kaldırılmış ise yeri ya Bayazıd veyâhud Balaban mahallesine ilhak edilmiş olacaktır. Bu fasikülün neşri sırasında muhterem general Van vilâyeti gezisine çıkmış bulunuyordu). Bu dokuz mahalleden en büyüğü Bayazıd (Hürriyet) Meydanından Süleymaniyeye ve Uzun çarşıya kadar uzanan Süleymaniye Mahallesidir. 1955 sayımına göre bucağın nüfûsu 24568 kişidir. Bucak müdürlüğünden aldığımız rakamlara göre dokuz mahalleye taksim edilmiş ev ve dükkân sayısı şudur: 65 ev 600 dükkân Balaban Mahallesinde 15 » 1600 » Bayazıd Mahallesinde 17 » 500 » Dayahatun Mahallesinde 25 » 2000 » Mercan Mahallesinde 2000 » 200 » Kemalpaşa Mahallesinde 500 » 60 » KalenderMahallesindehâne Mahallesinde 750 » 100 » Mollahsurev Mahallesinde 900 » 60 » Surûri Mahallesinde 950 » 500 » Süleymaniye Mahallesinde 5222 » 562 » Bucak sınırı içindeki müesseseler şunlardır: İstanbul Üniversitesi Vefa Lisesi (Maarif vekâletinin) İstiklâl (Lisesi hususi) Cibali Kız orta okulu (maarif vekâletinin) 6 ilk okul (4., 5., 6., Süleymaniye, Atatürk) 8 talebe yurdu (Site, Trabzon Kız, Güneş Kız, Vefa Erkek, Anadolu Erkek, Diyarbakır Erkek, Tokad Erkek, Sivas Erkek). Vatan sathı üstünde kıymet 4 Umumî Kütübhâne (Bayazıd, Belediye, Üniversite, Süleymaniye Kütüphâneleri) 12 Otel (Çukur Han, Mercan Palas, Hürriyet Oteli, Onsekiz Sekbanlar Oteli, Akartürk Oteli, Bayazıd Oteli, Revan Oteli, Faik Palas, Örnek Oteli, Güzide Oteli, Vardar Palas, Fuadpaşa Oteli) 2 Dernek (Eski Muharibler, İbrahimpaşa Medresesinde; Şehidlikleri imar) Bayazıd Camii Süleymaniye Camii Şehzâde Camii Nûriosmaniye Camii Lâleli Camii Mercan Camii Damadibrahimpaşa Camii Altunizade Camii Taştekneler Camii (Mollahusrev) Kalenderhâne Camii Çakmakcılar Camii Kirazlı Mescid Hacıküçük Camii Sinekli Mescid Burmalı Mescid Büyük Kapalı Çarşı Sahhaflar Çarşısı Hardavarcılar Çarşısı Uzun Çarşının bir yanı Bayazıd Yangın Kulesi 4 sinema (Yeni, Ferrah, Turan, Ege) Örücüler Hamamı Vezneciler Hamamı Acemioğlanlar Hamamı 5 Fabrika (Oksijen civata, Madenî eşya, Çorab, Topluiğne, Jilet fabrikaları). 4 ilâç lâboratuarı Büyük Akın Garajı (30-40 araba alır) Üçü içkili 6 lokanta 3 karakol (Bayazıd Başkomiserliği, Yeşildirek karakolu, Çarşı karakolu) Bucak binasında müdürden başka 2 nüfus memuru, belediye hekimi, Eminönü ve Fatih veterinerleri, belediye ayar memuru bulunmaktadır. Hakkı Raif Ayyıldız