Günlük, yahud haftada iki veyâ üç gün yayınlanır, onbeş günlük, aylık, ciddî yahud mizâhî bir siyasî gazete veya derginin baş yazısını yazmayı taahhüd etmiş muharrirlere verilen isimdir. Siyasî dergi yahud gazete, 1) : bir imtiyaz sahibinin malı; 2) : bir şirketin malı; 3) bir siyasî partinin malı olarak yayınlanır. Şahıs veya şirket imtiyazları ile çıkarılan dergi ve gazeteler de ya bir siyasî partinin fikirlerini destekler, yahud, iç siyaset mücadeleleri dışında tarafsız kalır. Başmuharrir siyasî gazete veya derginin ayni zamanda imtiyaz sahibi değilse, gazete sahibinin ideoloji arkadaşıdır; Başmuharrir kalemine tahsis edilmiş sütunlarda gazetenin siyasî temsilcisidir. Parti gazeteleri başmuharrirleri, parti içinden seçilmiş kalem sahibleridir. Şirket gazeteleri başmuharrirleri ye şirketin kurucularından biridir, yahud şirkete bir mukavelenâme ile bağlanmış bir muharrirdir. Bu mukavelenâmelerin başmuharrire temin ettiği en büyük şey kalem hürriyetidir. Bunun içindir ki bir Başmuharrir yazısından dâimâ şahsen sorumludur. Bir siyasî gazete veya dergi, ya iktidarın yahut muhâlefetin organı olur, yahud iç siyaset mücadelelerinde müstakil, tarafsız kalır, hâdiseleri sadece realist bir görüşle mütalâa eder ve umûmî efkâra aksettirir. En basit çizgileri ile tesbit ettiğimiz bu şartlar...

Günlük, yahud haftada iki veyâ üç gün yayınlanır, onbeş günlük, aylık, ciddî yahud mizâhî bir siyasî gazete veya derginin baş yazısını yazmayı taahhüd etmiş muharrirlere verilen isimdir. Siyasî dergi yahud gazete, 1) : bir imtiyaz sahibinin malı; 2) : bir şirketin malı; 3) bir siyasî partinin malı olarak yayınlanır. Şahıs veya şirket imtiyazları ile çıkarılan dergi ve gazeteler de ya bir siyasî partinin fikirlerini destekler, yahud, iç siyaset mücadeleleri dışında tarafsız kalır. Başmuharrir siyasî gazete veya derginin ayni zamanda imtiyaz sahibi değilse, gazete sahibinin ideoloji arkadaşıdır; Başmuharrir kalemine tahsis edilmiş sütunlarda gazetenin siyasî temsilcisidir. Parti gazeteleri başmuharrirleri, parti içinden seçilmiş kalem sahibleridir. Şirket gazeteleri başmuharrirleri ye şirketin kurucularından biridir, yahud şirkete bir mukavelenâme ile bağlanmış bir muharrirdir. Bu mukavelenâmelerin başmuharrire temin ettiği en büyük şey kalem hürriyetidir. Bunun içindir ki bir Başmuharrir yazısından dâimâ şahsen sorumludur. Bir siyasî gazete veya dergi, ya iktidarın yahut muhâlefetin organı olur, yahud iç siyaset mücadelelerinde müstakil, tarafsız kalır, hâdiseleri sadece realist bir görüşle mütalâa eder ve umûmî efkâra aksettirir. En basit çizgileri ile tesbit ettiğimiz bu şartlar altında başmuharririn ahlâkî hüviyet ve şahsiyeti, mâlûmâtı, görgüsü, kalemine hâkimiyeti, ifâde belâgati, müşahede ve terkib ve tahlil kudreti, görüş ufkunun genişliği, hak ve hakikatleri müdaffa yolunda medenî cesâreti, hasis şahsî menfaatleri istihkar eden iffeti imzasının şöhret ve mevkiini yapar; imzasının üzerinde kesîf okuyucu kitlesi toplanır. Bazan bir başmakale, umûmî efkâr üzerinde hükûmetin resmî tebliğinden kat kat üstün müessir olur, o derecede itimad telkin eder ki iktidarın sözünü, propagandasını bir fiskede yıkar; o zaman bu kudretdeki muhâlif veya müstâkil başmuharrirler iktidar mahfillerinde büyük tehlike olarak görülürler; iktidarın liderleri komitacı ruhunu taşıyorlar ise, veya açıkca bir despotizmi, ferd veya zümre diktatörlüğünü temsil ediyorlarsa, o başmuharrirleri susdurmak için hattâ cinayeti de irtikâbdan çekinmezler. İstanbul basını baş muharrirlerinden son yazılarını Basiret gazetesinde yayınlayan Ali Suavi, Rumeli muhacirlerinden topladığı fedâilerle Çırağan Sarayını basarak Beşinci Sultan Muradı tekrar tahta çıkarma teşebbüsünün başında Beşiktaş Muhafızı Hasan Paşa tarafından başı sopa ile ezilerek öldürüldü. Volkan gazetesi baş muharriri Derviş Vahdeti irticâ muharririki olarak 31 Mart vak’asından sonra divanı harb kararı ile asılarak idam olundu. İttihad ve Terakki Fırkasının istibdadına karşı cesurâne muhalefetde bulunan Zeki Bey Bakırköyündeki evinde, serbestî başmuharriri Hasan Fehmi Bey Köprü üstünde, Sadayi Millet başmuharriri Ahmed Samim Bey Bağçekapusunda sokak ortasında ittihadcılar tarafından tabanca kurşunları ile vurdurularak öldürüldüler. İşgal yıllarında Hadisat baş muharriri Süleyman Nazif Fransız marşalı Franşe Despere tarafından kurşuna dizdirilmek tehlikesinden Türkiyedeki büyük şöhreti sâyesinde kurtuldu. Vatan başmuharriri Ahmed Emin Yalman bir tedkik seyahatında Malatyada bir fanatik tarafından tabanca ile tecavüze uğradı, çirkin, bedbaht tecâvüzden ağırca yaralarla kurtuldu. İşgal yıllarında Anadoludaki Millî Müdafaa hareketine karşı muhalefetde bulunan Peyamı Sabah başmuharriri Ali Kemal Bey, zaferden sonra vatan ihaneti ile ittiham edilerek İstanbuldan İzmite kaçırıldı, orada ilk sorgusunun yapıldığı yerden Ankaraya götürülmek üzere çıkarılır iken, Nureddin Paşanın teşviki eseri olduğu söylenir, halk tarafından taşa tutularak linç edildi. Sabah gazetesi baş muharriri Diran Kelekyan, muhalifi bulunduğu ittihadcılar tarafından Birinci Cihan harbi içinde Ermeni komitecileri ile münasebetde bulunmakla suçlandırıldı ve sürgüne gönderildi, ve Uurfada birkaç arkadaşı ile beraber kayboldu. 1960 da henüz yüzüncü yılını idrak etmiş olan İstanbul basınında tesbit edebildiğimiz baş muharrirler, imzalarının alfabetik sırası ile şunlardır: Agâh Efendi; “Tercemanı Ahval” adı ile gayri resmi ilk Türk gazetesinin kurucusu. Abdullah Cevdet Bey; İctihad Abdullah Zühdi Bey; Yeni Gazete Ağaoğlu Ahmed Bey; Tercumanı Hakitat, Türk Yurdu, Akın Ahmed Cevdet Bey; İkdam Ahmed Emin Yalman; Vakit, Vatan Ahmed Ferid Bey; Türk Yurdu, İkdam Ahmed Midhat Efendi; Tercemanı Hakikat Ahmed Samim Bey: Sadayi Millet Ahmed Şükrü Esmer; Milliyet Ahmed İhsan Tokgöz; Serveti Fünun Ali Mümin Bey; Köylü Âli Bey; Diyojen Ali Fuad Bey; Karagöz Ali Kemal Bey; İkdam, Sabah, Peyam, Peyamı Sabah Ali Naci Karacan; İnkilâb, Akşam, Milliyet Ali Suavi Efendi; Ulûm, Şurayi Ümmet, Muhbir, Bâsiret Ârif Oruç; Yarın A. Rıfkı; Perde A. Sami; Geveze Avukat Nazif Bey; Baba Himmet Babanzâde İsmail Hakkı Bey; Sabah, Tanin Baha Tevfik; Hak yolu Bedii Faik; Tef Burhan Cahid Morkaya; Karagöz, Köroğlu Celâl Nuri İleri; İleri Cemil Said Barlas; Son Havadis Cihad Baban; Tasvir Derviş Vahdeti Efendi; Volkan Diran Kelekyan Efendi; Sabah Ebüssüreyya Sami Bey; Hayal Ebüzziya Tevfik Bey; Tasviri Efkâr Edhem İzzet Benice; Zaman, Son Telgraf, Gece Postası Ertuğrul Şevket Avaroğlu; Mizah Eşref Edib; Sebilürreşad Falih Rıfkı Atay; Akşam, Dünya Feridun Erkin; Cumhuriyet, Akşam Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu; Son Telgraf Fuad Jarım; Hür Adam Habib Edib Törehan; Yeni İstanbul Hakkı Tarık Us; Vakit Hamdi Nebioğlu; Türk Sesi Hasan Fehmi Bey, Serbesti, Mizan Hüseyin Cahid Yalçın; Tanin, Fikir Hareketleri, Yeni Sabah Hüsnü Yaman; Hakikat İsmail Hami Danişmend; Memleket Köstenceli Himmetzâde Sûdi Bey; Gönüllü Lütfi Fikri Bey; İfham, Sabah Mahmud Bey, Milliyet Mahmud Nedim Bey; Falaka Mahmud Sadık Bey; İkdam, Sabah Mehmed Âkif; Sırâtımüstakim Mehmed Âsım Us; Vakit Mehmed Faruk Gürtunca; Her Gün Mevlanzâde Rifat Bey; Bayrakdar Moralızâde H. Sami Bey; Köprülü Muallim Naci Efendi; Tercemanı Hakikat, Tarik Muhiddin Birgen; Tanin, Meslek, Son Posta Murad Bey; Mizan Mümtaz Faik Fenik; Havadis M. Nermi; Yeni İstanbul Nadir Nadi; Cumhuriyet Namık Kemal Bey; İbret, Tasviri Efkâr, Hürriyet Necmeddin Sadak; Akşam Nihal Atsız; Ergenekon, Atsız Nizameddin Nazif Tepedelenlioğlu; İstiklâl, Hür Nizam Nureddin Rüşdi Bey; Cadaloz Nuri Bey; Tokmak Nüzhet Sâbit Bey; Tâkib ve Tenkid Orhan Seyfi Orhon; Çınaraltı Peyami Safa; Terceman, Havadis Rauf Ahmed Bey; İstiklâl Refi Cevad Ulu Nay; Alemdar, Teşrih Refik Halid Karay; Aydede, Sabah Sadri Edhem Ertem; Son Telgraf, Tan, Vakit Salah Cimcoz; Kalem Sedad Simavi; Hürriyet Selim Ragıb Emeç; Son Posta Suad Tahsin Türk; Hareket Subhi Nuri İleri; İleri Süleyman Nazif Bey; Tasviri Efkâr, Hâdisat Süleyman Tevfik Bey, Adil Şinası Efendi; Tercemanı Ahval, Tasviri Efkâr Şükrü Baban; Terceman, Yenisabah Tahir Olgun; Mahfil Tahsin Demiray; Türkiye Tevfik Fikret Bey; Tanin Turhan Feyzioğlu; Cumhuriyet, Akşam Ubeydullah Efendi; Hakyolu Velid Ebüzziya; Tevhidi Efkâr, Zaman Yusuf Ziya Ortaç; Akbaba, Çınaraltı Yakub Kadri Karaosmanoğlu; İnkilâb Yunus Nadi; Tasviri Efkâr, Cumhuriyet Zekeriya Sertel; Son Posta, Tan Zeki Bey Ziya Gökalp; Türk Yurdu; Yeni Mecmua