Topkapusu Sarayında Fatih Sultan Mehmed devri yapılarındandır; zamanımızdaki görünüşü ile tavla zarı şeklinde bir binâdır, kadimden beri “kule” denile geldiği nazarı dikkate alınırsa eskiden üzerinde bir veya bir kaç kat daha bulunduğu muhakkaktır. Bugünkü binânın üstü ahşab bir çatı ile örtülüdür. İçinde Hekimbaşı ile saray hekimleri için bir dâire ile bir eczâhâne vardır. Asırlar boyunca Osmanlı pâdişahlarının ve saraydaki binlerce insanın sihhati bu binanın içinde hazırlanmış ilâçlarla korunmuştur. Tarihimizde hekim başılar, ihtisas sahalarında bir hekimi meslekî faaliyetden men edecek salâhiyete sâhib oldukları halde Türkiyenin, hiç olmazsa İstanbulun dâimâ en değerli, hâzik hekimi ola gelmemişlerdir. Hele XVIII. asır sonlarından sonra hekimbaşılık siyasî bir mevki olmuştur. Hekimbaşılar arasında mûsevi, îsevî ve frenk (Avrupalı) mühtediler de çokdur (B.: Hekimbaşı). Başlala Kulesindeki eczâhânede ilâçlardan gayri güzel kokular, iç açıcı ruhlar, çiçek suları da hazırlanırdı. Hazırlanan mâcunlar, şurublar, merhemler, haplar, sular, kokular, sûreti mahsusada yaptırılmış şişelere hokkalara, kâselere, kutulara Hekimbaşı ile Başlalanın nezâreti altında konulur, kapakları, ağızları kapanub mumlanır, üzerlerine bezler, dülbendler sarılarak “kulak” denilen etiketleri bağlanır ve sonr...

Topkapusu Sarayında Fatih Sultan Mehmed devri yapılarındandır; zamanımızdaki görünüşü ile tavla zarı şeklinde bir binâdır, kadimden beri “kule” denile geldiği nazarı dikkate alınırsa eskiden üzerinde bir veya bir kaç kat daha bulunduğu muhakkaktır. Bugünkü binânın üstü ahşab bir çatı ile örtülüdür. İçinde Hekimbaşı ile saray hekimleri için bir dâire ile bir eczâhâne vardır. Asırlar boyunca Osmanlı pâdişahlarının ve saraydaki binlerce insanın sihhati bu binanın içinde hazırlanmış ilâçlarla korunmuştur. Tarihimizde hekim başılar, ihtisas sahalarında bir hekimi meslekî faaliyetden men edecek salâhiyete sâhib oldukları halde Türkiyenin, hiç olmazsa İstanbulun dâimâ en değerli, hâzik hekimi ola gelmemişlerdir. Hele XVIII. asır sonlarından sonra hekimbaşılık siyasî bir mevki olmuştur. Hekimbaşılar arasında mûsevi, îsevî ve frenk (Avrupalı) mühtediler de çokdur (B.: Hekimbaşı). Başlala Kulesindeki eczâhânede ilâçlardan gayri güzel kokular, iç açıcı ruhlar, çiçek suları da hazırlanırdı. Hazırlanan mâcunlar, şurublar, merhemler, haplar, sular, kokular, sûreti mahsusada yaptırılmış şişelere hokkalara, kâselere, kutulara Hekimbaşı ile Başlalanın nezâreti altında konulur, kapakları, ağızları kapanub mumlanır, üzerlerine bezler, dülbendler sarılarak “kulak” denilen etiketleri bağlanır ve sonra Başlala ile Hekimbaşı tarafından mühürlenerek bu Başlala kulesindeki mâcun, şurub ve ilâç dolablarına yerleştirilirdi. “Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri” adlı eserin müellifi Mehmed Zeki Pakalın da bu değerli eserinde Başlala Bağçesine “Lâle Bağçesi” demek hatasına düşdükten sonra Başlala kulesi için şunları yazıyor: “Fâtih Sultan Mehmed tarafından yaptırılmış olan kulenin dâhilen tul ve arzı 4,83 metredir; duvarları 1,78 metre kalınlığındadır, bu kalınlıkda bir duvara ancak kadîm tarassud kulelerinde tesâdüf olunabilir. Kulenin zeminden irtifâı 10 metre 20 santim olup bu irtifâ Lâla Bağçesi cihetinden 6,70 metredir. Dört cebhenin üçünde birer pencere ve birinde kapu vardır. Saçağı etrafı küçük kıtada kârıkadim müteaddid pencerelerle müzeyyendir. Elyevm sakfı bir düz çatı ise de tarzı inşâsına ve emsâline nazaran sakfının vaktiyle mahrûtî ve irtifâının da daha ziyâde olması lâzım gelir. “Hazine Kethüdâsı Refik Bey merhumun Edebiyatı Umumiye Mecmuasındaki makalesinde verdiği izâhâta göre 1331 senesinde (1915) Topkapı Sarayı tâmirâtı umumiyesi icrâ kılındığı sırada bu Başlala Kulesi de tâmir edilmiş, ve hazinei hümâyunun anbar kısmında bir sandık derûnunda mahfuz bulunub hekim başılığa ve bu kuleye âidiyeti sandığa konulmuş varakada gösterilen tababete âid kitablarla kavanozlar içinde tensih (türlü şekilde mâmul güzel kokulu hamur kurs) için tuğralı ve yazılı pirinçden sanatkârâne işlenmiş kalıblar, ve eczâcı havanları ve sâir eşya eskiden olduğu gibi dolap ve höcrelere konularak hekimbaşılığa aid âsârı sâbıka ihyâ edilmiştir”. Başlala Kulesi (Resim: Nezih)