Asîl akademik anlamda seçkin komedi aktörü, sahne muharriri, İstanbul Şehir Tiyatrosu sanatkâr kadrosunun güzîde sîmâlarından; 1910 da İstanbulda doğdu, babası Ziraat Bankası ve husûsî muhâsebe müdürlüklerinde, mutasarruflıklarda bulunmuş Reşid Hâşim Beydir, anası Pâkize Hanımdır; ilk tahsilini babasının memuriyet ile dolaşdığı Afiyonkarahisar, Konya, Ankara ve Samsunda yapdı, 1925 de Galatasaray Lisesine girdi. 1932 de bu liseden diploma aldı; İktisad Fakültesine yazıldı, yüksek ihtisas tahsilini yaparken baba kesesine yük olmamak için Millî Reassüransda çalışdı. Fakat iktisadcılığı ile sigortacılığı pek kısa sürdü, sanatkâr delikanlı kendi doğuş kabiliyetinin yoluna saptı, onu Galatasarayda talebe iken ve mektebin sahnesinde tanınmış olan Muhsin Ertuğrul’un teşviki ile İstanbul şehir Tiyatrosuna intisab etti. Tiyatro Reşid Baranda bir aşk idi; mekteb müsâmerelerinde Muhsin, Behzad Butak ve Vasfi Riza Zobu gibi büyük aktörlerin nazarı dikkatini çekmişdi, bir yıl da bu yüzden sınıfda kalmışdı. Şehir Tiyatrosu sahnesine ilk defa “Beyaz gömlekler” komedisinde “Pit” rolünde çıkdı. Her verilen rolü muvaffakiyetle başaran aktör, sahne hayatında bir zarûret olan zaman kıymeti ile gelişe gelişe nihâyet büyük rollerde göründü. Yusuf Ziya Ortaç’ın “Aşk Mektebi” operetinde bön bir kayseril...

Asîl akademik anlamda seçkin komedi aktörü, sahne muharriri, İstanbul Şehir Tiyatrosu sanatkâr kadrosunun güzîde sîmâlarından; 1910 da İstanbulda doğdu, babası Ziraat Bankası ve husûsî muhâsebe müdürlüklerinde, mutasarruflıklarda bulunmuş Reşid Hâşim Beydir, anası Pâkize Hanımdır; ilk tahsilini babasının memuriyet ile dolaşdığı Afiyonkarahisar, Konya, Ankara ve Samsunda yapdı, 1925 de Galatasaray Lisesine girdi. 1932 de bu liseden diploma aldı; İktisad Fakültesine yazıldı, yüksek ihtisas tahsilini yaparken baba kesesine yük olmamak için Millî Reassüransda çalışdı. Fakat iktisadcılığı ile sigortacılığı pek kısa sürdü, sanatkâr delikanlı kendi doğuş kabiliyetinin yoluna saptı, onu Galatasarayda talebe iken ve mektebin sahnesinde tanınmış olan Muhsin Ertuğrul’un teşviki ile İstanbul şehir Tiyatrosuna intisab etti. Tiyatro Reşid Baranda bir aşk idi; mekteb müsâmerelerinde Muhsin, Behzad Butak ve Vasfi Riza Zobu gibi büyük aktörlerin nazarı dikkatini çekmişdi, bir yıl da bu yüzden sınıfda kalmışdı. Şehir Tiyatrosu sahnesine ilk defa “Beyaz gömlekler” komedisinde “Pit” rolünde çıkdı. Her verilen rolü muvaffakiyetle başaran aktör, sahne hayatında bir zarûret olan zaman kıymeti ile gelişe gelişe nihâyet büyük rollerde göründü. Yusuf Ziya Ortaç’ın “Aşk Mektebi” operetinde bön bir kayserili olmuştu; ayni yıl, 1937 de “Büyük hala” da baş rolü oynadı, bunu “Washington bu evde kaldı”, “Ölüler vergi ödemez”, “Ayda bir”, “Tahtaravalli” piyeslerinin baş rolleri tâkib etti. 1943 den sonra Mollière’den Vefik Paşanın adaptesi “Merâkî” de, Somerset Mougham’ın “Harb sonrası” nda, N. Gogol’un “Müfettiş” inde, E. Labiche’in “Söylemeli mi” sinde, Goldoni’nin “Dedikoducular” ında, Psatba’nın “Allahın cezası” nda, Müsâhibzâde Celâl’in “Bir kavuk devrildi” sinde, Benjonson’un “Volpora = Kurd kocayınca” sinda, Rudolph Lotbar’ın “Büyük Cemaat” inde, Shakespeare’in “Yanlışlıklar Komedyası” nda muvaffakiyetinin üstün noktasına ulaşdı. Türk sahnesine kalemi ile de hizmet etti, üç adapte piyesi şehir Tiyatrosunda temsil edildi: Kara sevdâ (Tristan Bernard’dan), söylemeli mi (E. Labiche’den), kaş yapayım derken.. (vasfı Riza ile birlikde). Dört adapte piyesi Halk Evi mükâfatını kazandı ve basdırıldı: Mahcublar (1936), Palavra (1938), İhtiyar kız (1943), Uludağ (1944). Piyesleri üç terceme roman tâkib etti: Bir hizmeti kızın hâtıraları (1946), Sihirli eller (1947), kadın kaatil olunca (1948). Dil ve lehce taklidleri fevkalâde olan Reşid Baran Türk film prodktörleri tarafından da bilhassa dâima aranan bir sanatkâr olmuştur; yerli filmlerden “Hülleci” de Hâfız, “Nasrettin Hoca” da Hocanın oğlu, “Yaşlı gözler” de baba, (Arslan bacanak” da kadın, “Sonsuz aşk” da da ermeni madam olmuştur. Yabancı filimlerin türkçe seslendirilmesinde de Reşid Baran hemen en başda gelen bir isimdir. Bu pek kıymetli sahne sanatkârı hakkında filimlerdeki rolleri ve dublaj çalışmaları için verilecek hüküm, gün günden artan geçim güçlüğü karşısında kahbe feleğin bir cilvesi demek olacaktır. Radyo fonik temsillerde de dinlenilen Reşid Baran Şehir Tiyatrosunun memleket gezilerine de iştirak etmiş, bu vesile ile hayli yer dolaşmış, görmüştür. İnzivâyı, sükûnu seven, fakat cem’iyet hayatında hoş sohbet, neş’eli ve heyecanlı olan sanatkâr Enveriye Baranla evlidir, 1957 de doğmuş Behiç adında bir oğlu vardır. Hakkı Göktürk Reşid Baran (Resim: Kemal Külmat)