İstanbulda balon ile ilk uçan adam 1844 yılında Comaschi adında bir İtalyan oldu. İstanbullular tarafından fevkalâde alâka ile tâkib edilmek üzere üç uçuş yapdı, birincisinde Haydaraşa çayırından havalanarak Yalovanın bir köyüne indi, ikincisinde Taksimden havalanarak Ayastefanosa (Yeşilköye) indi, üçüncüsünde ise yine Haydarpaşa Çayırından kalkdı ve kayboldu, akibeti meçhûl kalmış ilk havacılar arasına karışdı. Baloncunun şehrimizde geçen ve sonra dünya matbuatına intikal eden mâceraları, cidden meraklı ve heyecanlıdır. İstanbul’da yapılan bu balon tecrübesi, o zaman bütün halkın ve ulemanın sonsuz bir alâkası ile takip edilmişti. Comaschi, ilk uçuşunu Üsküdar’da Ayrılık çeşmesinde ve Haydarpaşa’daki Kasır önündeki çayırlıkta yapacaktı. Uçuş hazırlığının yapılacağı yerin etrafında direkler dikilerek perde ile kapatılmıştı. İbrahim Ağa Çayırının üstündeki yamaçda, heyeti vükelâ ve müşiran ve sair davetlilerle ecnebi sefir ve konsoloslar için yerler ayrılarak ayrı ayrı süslü çadırlar kurulmuştu. Diğer seyirciler için de, Küçük Haydarpaşa, Büyük Haydarpaşa Mesireleriyle İbrahim Ağa Çayırı ve etrafındaki sırt ve tepeler ayrılmıştı. Seyircilerin bir kısmı at ve arabalariyle gelmişlerdi, iğne atılsa yere düşmeyecek bir kalabalık olmuştu. Kasır önündeki çayırda mızıkalarıyla hassa aske...

İstanbulda balon ile ilk uçan adam 1844 yılında Comaschi adında bir İtalyan oldu. İstanbullular tarafından fevkalâde alâka ile tâkib edilmek üzere üç uçuş yapdı, birincisinde Haydaraşa çayırından havalanarak Yalovanın bir köyüne indi, ikincisinde Taksimden havalanarak Ayastefanosa (Yeşilköye) indi, üçüncüsünde ise yine Haydarpaşa Çayırından kalkdı ve kayboldu, akibeti meçhûl kalmış ilk havacılar arasına karışdı. Baloncunun şehrimizde geçen ve sonra dünya matbuatına intikal eden mâceraları, cidden meraklı ve heyecanlıdır. İstanbul’da yapılan bu balon tecrübesi, o zaman bütün halkın ve ulemanın sonsuz bir alâkası ile takip edilmişti. Comaschi, ilk uçuşunu Üsküdar’da Ayrılık çeşmesinde ve Haydarpaşa’daki Kasır önündeki çayırlıkta yapacaktı. Uçuş hazırlığının yapılacağı yerin etrafında direkler dikilerek perde ile kapatılmıştı. İbrahim Ağa Çayırının üstündeki yamaçda, heyeti vükelâ ve müşiran ve sair davetlilerle ecnebi sefir ve konsoloslar için yerler ayrılarak ayrı ayrı süslü çadırlar kurulmuştu. Diğer seyirciler için de, Küçük Haydarpaşa, Büyük Haydarpaşa Mesireleriyle İbrahim Ağa Çayırı ve etrafındaki sırt ve tepeler ayrılmıştı. Seyircilerin bir kısmı at ve arabalariyle gelmişlerdi, iğne atılsa yere düşmeyecek bir kalabalık olmuştu. Kasır önündeki çayırda mızıkalarıyla hassa askeri safbeste idi. İntizamı temin için piyâde ve süvari devriyeler mütemadiyen dolaşıyorlardı. Pâdişâh Beylerbeyi Sarayından bir faytonla Haydarpaşa Kasrına gelmişdi. Baloncu evelâ bir küçük balon uçurdu. Her şey hazır olmuşdu, balonun etrafındaki perdeler kaldırıldı, balon yükseldi ve iplerinden tutularak kasrın önüne getirildi, balon, armud şeklinde ve dilimleri kırmızı ve şeker renginde idi. Baloncu burada, havadan kasra bir istidâ ile üzerinde pâdişaha hitaben yazılmış bir târih kasidesi bulunan matbû kâğıdlar attı. İstidâda, İstanbulda bir tecrübe daha yapmasına müsaade edilmesini rica ediyordu, kâğıdlara basılmış kasîdenin metni ise şu idi: Pâdişâhı mülki islâm hazreti Abdülmecid Dâim olsun zâti pâki şânı rûzefzûn ile Dergehi vâlâsının Dârâ gibi her bendesi Harb ü îmâr bahseder İskender Efridûn ile Re’yü tedbirde müsellemdir en ednâ bir kulu İmtihânı akl eder Risto ve Eflâtûn ile Âfitâb âsâ cihanda haşredek bâki ola Haymeyi zerrin tıbâb ü şevketi gerdûn ile Sâyesinde on iki burcu görüb İzzet didim “Han Mecidin şânı çıksun göklere bâlun ile” 1260 Hicrî Târih tâmiyeli ve mücevherdir; şâir on iki burcu gördüğünü söylüyor, burçlar yıldız gümeler, yıldızlar da elmas, mücevher gibi olduğundan târih mısraının yalnız noktalı harfleri hesab edilecektir ki 1248 rakamını verir: buna yine şâirin işareti üzerine 12 ilâve edilir ise Comasch’nin İstanbulda balon ile uçduğu hicri 1260 (= M. 1844) yılı çıkar. Baloncu kasır önünde balonunu döndüre döndüre padişâha gösterdi ve kalktığı yere indi. Saat altıda, balonun ipleri bırakılarak havada yükselmeğe başladı. Seyirciler üzerinden geçerken, içinde çiçekler ve elvan kâğıdlara basılmış yukarıda metni yazılı kasîdeler bulunan kâğıd şemsiyeler atarak gözren gâib oldu. Balon evvelâ şimal istikametinde gitmiş iken sonra cenuba döndü. Ve Büyükada ile Heybeliada arasında deniz sathına doğru alçaldı, bu şekilde İstanbul istikametini tutmuştu ki bir ayı balığının peşine takılmış olduğunu gören baloncu tekrar yükseldi, fakat bu defa da rüzgâra kapıldı, rüzgârlar balonu Marmara Adası istikametine, sonra da Yalova cihetine, attı. Pazarköy üzerine gelince yere inmek istedi, imkân bulamayınca o civardaki Demirci Deresine indi. Havada dört saat kalmışdı. Burada balonunu bir ağaca bağlamış, köye giderek, hareketinden evvel kendisine verilmiş olan yol fermanını göstermiş, o gece köyde izâz ve ikram ile misafir edilmiş, ertesi gün de köyden kırk kişi ile gidip balonunu toplamış ve Yalovaya gelerek bir kayıkla 11 Temmuz 1844 Perşembe İstanbula dönmüştür. Comaschi ikinci uçuşunu Beyoğlunda Küçük Taksimdeki hastahânenin bağçesinden yapdı. Buradan uçacağını birkaç defa ilân etmiş, havaların müsaadesizliği yüzünden ancak ramazan bayramının üçüncü günü uçabilmişdi. Saat 11 de havalanmış, İstanbul üzerinde biraz dolaşdıktan sonra Yeşilköy civarında Safra Köyüne inmişdi. Burada balonunu bağlayacak ağaç bulamamış, barutcubaşının konağına giderek yardım istemiş, rüzgârla sürüklenen balon barutcubaşının adamları tarafından tutularak içi boşaltılmış ve baloncuya teslim edilmişdi. Comaschi’nin üçüncü uçuşu son ve ebedî uçuşu oldu. Zavallı Comaschi Âdile Sultanın yedi gün yedi gece süren düğününü daha çok neşelendirmek için uçmuştu. Sert bir poyraz esiyordu, balon İstanbul üzerinde bir saat kadar görünmüş, sonra gözden kaybolmuşdu. Bu hazin vaka üzerine o zamanın gazetelerinden Ceridei Havâdis şunları yazıyor: “Şûri Hümâyunda Komaşki adlı baloncu Haydarpaşa sahrasından yükselmiş, ineceği yerlerde kendisine yardım edilmesi için tatarlar çıkarılması hususunda fermânı âli yazılmış ise de şimdiye kadar bir havâdis alınamamış, bâzı kimseler Komaşkinin telef olduğu kanaatine varmışlardır, çünkü o gün rüzgâr şiddetli olduğundan balon topaç gibi dönüp âletlerinden bâzılarının düşmesi mümkün görülmektedir. “Gerçi balonun ziyâde yükselip inmesi için balonun yukarısındaki selâmet kapusunu iple çekip açdıktan sonra fazla gaz çıkarılarak yere yaklaşmak mümkündür, fakat kapu açılmadığı takdirde baloncu şaşkınlığından ne yapacağını bilemez. Baloncu bu defa haddinden ziyâde yükselmişdi. Bazı kimselerin kanaatine göre aklı başında olsa idi inerdi, lâkin aşağılarda rüzgâr şiddetli olduğundan aklı başında da olsa inemezdi. Şu kadar var ki, o gün bir kaç kimse ile beraber iyi dürbünlerle gazı çıktığını gördüğümüzden inşallah selâmet ile yere iner.” Yedi gün sonra yine Ceridei Havadis gazetesi şu satırları yazıyordu: “Zavallı Komaşki’den bu ana kadar bir haber gelmediğinden telef olduğu anlaşılıyor. O gün, yanında bulunanların söylediklerine göre baloncu yemeği az yiyerek içkiyi çok içtiğinden öyle mest olmuş ki, balonculuk san’atını bilenlerden biri beraber gitmesini istediği vakit, balonun yerde bağlı olduğunu fark edemeyen Komaşki: — Bak, beni bile kaldıramıyor!. cevabını vermiş, balon yere ineceği zaman azar azar yere dökülecek torbalar içindeki kumlardan da ekserisini gene balonun yere bağlı olduğunun farkına varmadan almamış, bağları çözüldükten sonra balon, deli olmuş kuş gibi havaya uçmuştu. Onun için Komaşki, ya havada dönmüş, ya denize veyahut üç beş gün yukarıda kaldı ise Afrika’nın ötesine veya Hind veya dünyanın bir tarafına düşmüştür.” Bu hâdiseden yirmi sene sonra, Amerikalı bir baloncunun yine İstanbul’da balonla uçuş tecrübeleri yapması üzerine Hakayik-ul Vakayı adlı gazete şunları yazmıştı: “Bundan yirmi sene evvel Komaşki namındaki bir baloncu İstanbul’a getirilerek Üsküdar’dan uçmuş ve herkes kemali taacüble seyretmiş. Balon uçarken Komaski şapkasiyle seyircileri selâmlamış ve balondan aşağı bir takım kâğıtlar da atmış idi. O zaman balon içindeki adamın canlı olmayıp balmumundan olduğu tahmin edilmiş idi. Komaski uçtuktan sonra ne tarafa gittiği ve nereye düştüğü haber alınamamış. Kimi denize düştüğüne kimi karaya indiğine ve kimi güya kürrei nâre çıkıp yandığına mâna vermiş ve: Söyledi mürg-u kaza cevri havada tarih Küre-i nare çıkup yandı Komaski bu sefer Tarihini inşad ve karaya indiğini haber verenler bir takım hikâyeler uydurmuşlardır. Merkum buradan havalanıp sinek kadar kalıncaya kadar görülüp sonradan büsbütün kaybolmuş ve Anadolu tarafında bir tarlanın üzerine indiğini bir çiftçi uzakdan görüp aşağıya yaklaştıkça yanında bulunan iki çiftçiye de haber verip bunlar bir araya gelerek gözlerini havaya dikdiklerini ve kimi büyük kartal kuşu ve kimi çekirge kümesi zan etmişler ve bu esnada balon yere inince zan ettikleri gibi kuş ve çekirge kümesi olmayup ancak bulundukları yere gelirse tepelemeğe karar verip ellerine birer sopa alarak yere inmesini beklerken balon yere inmiş ve içinden bir adam çıktığını görünce ellerindeki sopayı bir tarafa atıp kaçmışlar ve köye gelip gökten yere bir adam indiğini haber verdikleri o zaman rivayet olunmuştu.” Said Toydemir (Tarih Dünyası Mecmuası)