Sokaklarda satılan rengârenk balonlar İstanbulda ilk defa 1908 Meşrûtiyetinden sonra görülmüştür, ve evvelâ yalnız çocuklar için alınmıştır. Zamanımızda büyüklerin çeşitli eğlence yerlerinde de eğlence vâsıtası olmuştur. Boy boy ve renk renk, ekseriyetle küre şeklinde, bâzıları top atan kavunu biçiminde bir ana ipe bağlanır ve ekseriyâ külhânı takımından satıcı elinde havalanmış bir hevenk hâlinde dolaştırılır; hidrojen gazı ile doldurulmuş olan bu balonlar elden kaçırıldığı zaman süratle ve alabildiğine yükselirler ve gözün görüp seçemeyeceği bir yükseklikde patlar, yok olurlar. Son zamanlarda nefes ile şişirilenleri de yapılmıştır, bunlar el ile vurulduğu zaman yerde seke sıçraya dolaşırlar, uçmazlar. Hava ile şişirilsin, hidrojenle doldurulsun, her iki cinsi de yapılış bakımından aynıdır, “latex = lâteks” den yapılmaktadırlar. Lâteks ham kauçuktur. içinde % 33 kauçuk, % 5-7 yabancı maddeler, % 60 da su vardır. Hususî bir muamele görüp işlenecek hâle getirilir, sonra fıçılar içinde fabrikalara gönderilir. 1935-1940 arasına kadar balonlar Avrupadan mâmul olarak gelirdi; hidrojen ile doldurulması burada yapılırdı; şimdi yalnız lâteks idhal ediliyor, balonun imâli de İstanbuldaki bir kaç fabrikada yapılıyor. Lâteksden balon şöyle yapılır: Büyük kazanlar içinde bulunan işlenmiş lât...

Sokaklarda satılan rengârenk balonlar İstanbulda ilk defa 1908 Meşrûtiyetinden sonra görülmüştür, ve evvelâ yalnız çocuklar için alınmıştır. Zamanımızda büyüklerin çeşitli eğlence yerlerinde de eğlence vâsıtası olmuştur. Boy boy ve renk renk, ekseriyetle küre şeklinde, bâzıları top atan kavunu biçiminde bir ana ipe bağlanır ve ekseriyâ külhânı takımından satıcı elinde havalanmış bir hevenk hâlinde dolaştırılır; hidrojen gazı ile doldurulmuş olan bu balonlar elden kaçırıldığı zaman süratle ve alabildiğine yükselirler ve gözün görüp seçemeyeceği bir yükseklikde patlar, yok olurlar. Son zamanlarda nefes ile şişirilenleri de yapılmıştır, bunlar el ile vurulduğu zaman yerde seke sıçraya dolaşırlar, uçmazlar. Hava ile şişirilsin, hidrojenle doldurulsun, her iki cinsi de yapılış bakımından aynıdır, “latex = lâteks” den yapılmaktadırlar. Lâteks ham kauçuktur. içinde % 33 kauçuk, % 5-7 yabancı maddeler, % 60 da su vardır. Hususî bir muamele görüp işlenecek hâle getirilir, sonra fıçılar içinde fabrikalara gönderilir. 1935-1940 arasına kadar balonlar Avrupadan mâmul olarak gelirdi; hidrojen ile doldurulması burada yapılırdı; şimdi yalnız lâteks idhal ediliyor, balonun imâli de İstanbuldaki bir kaç fabrikada yapılıyor. Lâteksden balon şöyle yapılır: Büyük kazanlar içinde bulunan işlenmiş lâtekse 300 kadar balon kalıbı bir iki defa batırılıp çıkarılır; biraz hava temâsında bırakılır, tekrar bir defa daha batırılıp çıkarılır. 30-35 derece sıcaklıkda bulunan bir etüvde kurutulur ve kuruyan balonlar kalıplardan çıkarılır, piyasaya gönderilir. İstanbulda lâteksden balon yapan iki üç fabrika vardır; bunlardan biri yalnız İstanbul ve Türkiyenin değil, bütün Orta şarkın en büyük lâteks fabrikası olup. Edirnekapusu dışında Topcularda 1952 senesinde iki Alman ile birlikde Mahmud Görpeoğlu adında bir Türk tarafından kurulmuştur; Almanlardan biri vefat etmi, biri memleketine dönmüş, müessese müstakilen M. Görpeoğluna kalmıştır. Fabrika “Lâteks - Lastik Fabrikası” adını taşımakda olup balon imâli teferruatı içindedir, çocuk kilotları, önlük mutfak ve ameliyat eldivenleri, çorap lastiği, prezervatif vesâire îmal etmektedir. Bu fabrika balonu, ikinci ele sönük olarak teslim eder, şişirme işini faaliyeti arasına sokmamıştır. Aynı tipde fakat daha küçük ikinci fabrika Levendde Levi adında bir müsevi tarafından kurulmuştur; O da lâteksden çeşitli mâmulleri arasında balon yapan ve piyasaya sönük olarak verir. Lâteksden yalnız balon mevzuunda meşgul olan, balonu imâlden sonra hidrojenle doldurup piyasaya şişik olarak veren bir atölye vardır; Beyoğlunda Tarlabaşında Çukur sokağında 22 numarada kâim bir evin bodrum katında Hayati Tekiner’e aid küçük bir atölyedir. Lateksden balonu büyük fabrikalardan mâmul olarak olup sadece hidrojenle doldurarak piyasaya veren bir atölye de yine Tarlabaşında Fındık sokağında 8/2 numaralı evin bodrum katındadır, burası da Safa Anarefe adında bir iş adamınındır. Her iki atölye hidrojen gazını çinko üzerine tuz ruhu dökmekle elde etmektedir. Çok dikkat isteyen tehlikeli işdir, infilâk edebilir. Hattâ İstanbulda hidrojenle balon doldurur iken vuku bulmuş infilâkda telef olmuş baloncular vardır. Nâşid Baylan