Eminönü Meydanının hemen yanıbaşında (krokiye bakınız), son zamanlarda Balıkpazarı Caddesiyle Lüleci Sokağı, Balıkcılar Loncası Sokağı ve Balıkhâne Sokağını ihtiva eden çok eski, canlı, hareketli bir çarşı idi. İstanbulun eski sîmasını geniş ölçüde değiştiren son imâr çılgınlığı ve 1957 - 1958 yılları arasında kaldırıldı; en küçük bir izi kalmadı. Mazisinin Bizans tarihinde hangi devre kadar uzadığını bilmiyoruz; Fatih Sultan Mehmed İstanbulu aldığı zaman burasını Büyükşehrin Balıkpazarı olarak bulmuş, vakfiyesindeki kayde göre burada onbir dükkânı hayratının gelir kaynaklarına katarak kendi vakıfları arasına koymuştu. Balıkpazarı fetihden zamanımıza kadar da 504 yıl ayni işi göregelmişti. Her ne kadar nefsi İstanbulun dışında biri Galatada eski, biri de Beyoğlunda Abdülâziz devrinde kurulmuş iki Balıkpazarı daha var ise de “Balıkpazarı” denilince hâtıra gelen, zengin tarihçesi ile bu kadîm çarşı boyu olurdu. Balıkpazarının hususiyeti balıkcı dükkânlarının burada toplanmış olmasından başka İstanbulun en eski gedikli selâtin meyhânelerinden bir kısmının da yukarıda adı geçen üç sokakta kurulmuş bulunması balık, hâs Türk içkisi rakının en yakışık mezesi olduğuna göre buradaki meyhânelerde demlenen İstanbul akşamcılarının sofralarında diledikleri en nefis balıkları her zaman emirler...

Eminönü Meydanının hemen yanıbaşında (krokiye bakınız), son zamanlarda Balıkpazarı Caddesiyle Lüleci Sokağı, Balıkcılar Loncası Sokağı ve Balıkhâne Sokağını ihtiva eden çok eski, canlı, hareketli bir çarşı idi. İstanbulun eski sîmasını geniş ölçüde değiştiren son imâr çılgınlığı ve 1957 - 1958 yılları arasında kaldırıldı; en küçük bir izi kalmadı. Mazisinin Bizans tarihinde hangi devre kadar uzadığını bilmiyoruz; Fatih Sultan Mehmed İstanbulu aldığı zaman burasını Büyükşehrin Balıkpazarı olarak bulmuş, vakfiyesindeki kayde göre burada onbir dükkânı hayratının gelir kaynaklarına katarak kendi vakıfları arasına koymuştu. Balıkpazarı fetihden zamanımıza kadar da 504 yıl ayni işi göregelmişti. Her ne kadar nefsi İstanbulun dışında biri Galatada eski, biri de Beyoğlunda Abdülâziz devrinde kurulmuş iki Balıkpazarı daha var ise de “Balıkpazarı” denilince hâtıra gelen, zengin tarihçesi ile bu kadîm çarşı boyu olurdu. Balıkpazarının hususiyeti balıkcı dükkânlarının burada toplanmış olmasından başka İstanbulun en eski gedikli selâtin meyhânelerinden bir kısmının da yukarıda adı geçen üç sokakta kurulmuş bulunması balık, hâs Türk içkisi rakının en yakışık mezesi olduğuna göre buradaki meyhânelerde demlenen İstanbul akşamcılarının sofralarında diledikleri en nefis balıkları her zaman emirlerine âmade bulmak imkânı idi. İçki kulanmış, içerken de meyhâne meclisleri aramış üdebâ, zürefâ, şuerâ, kalenderler, rindler asırlar boyunca Balıkpazarı meyhânelerine gelmişler ve bu dar, bozuk, pis, fakat sesli ve canlı sokakların havasında bir hoş sada bırakıp göçmüşlerdir. Bütün semtlerde olduğu gibi Balıkpazarının hududu da kesin olarak çizilemez. Biz yukarıda Balıkpazarını 1936 dan sonraki hali ile gösterdik. 1934 Belediye Şehir Rehberinde ve daha eski haritalarda Balıkpazarı daha geniştir, Eminönü Meydanına doğru Peynirciâkif ve Helvacıbekir Sokaklarına da ihtiva etmekte idi; bu iki sokağın adı 1934 de mezkûr rehber hazırlanırken Belediye Mektubcusu Osman Ergin tarafından konmuştur; eski adlarını bulamadık, “Lüleci Sokağı”, “Balıkcılar Loncası Sokağı”, ve “Balıkhâne Sokağı” isimleri ise eskidir. Belediye Şehir Rehberinin neşrinden iki sene sonra 1936 da Yeni Cami ile Mısır Çarşısının önü açılmış, krokide koyu taranmış olan bloklar kaldırılmıştır; bu arda Cami önünde eski kale bedeninin bakiyesi ile krokide 13 numara ile gösterilmiş blokta cephesi meydana nâzır Büyük Valide Hanı ve 10 numara ile gösterilmiş İzzetmehmedpaşa Camii de yıktırılmıştı; Balıkpazarından Helvacıbekir Sokağı ile Peynirciâkif Sokağı meydana katılmıştır. Helvacıbekir Sokağında Balıkpazarının büyük şöhreti olan “Giridli” adı ile bir börekci vardı; İstanbul Giridlinin börekleri kadar güzel çarşı böreği görmemiştir denilse yeridir, hele Ispanaklı böreği bir hârika idi. Dükkân istimlâk edilince iki kardeş olan Giridliler Asmaltı Caddesinde bir dükkâna gittiler; ve şöhretlerini muhafaza ettiler, fakat 1957 de de orası istimlâk edilince bu namlı börekci dükkânı tamamen kayboldu. Son istimlâkde evvelâ, meydana katılmış olan Peynirciâkif Sokağı ile Lüleci Sokağı arasındaki blok yıkıldı; Lüleci Sokağı meydana katıldı; bu suretle Balıkpazarının balıkcı dükkânları kalktı, balık tablakâr, madrabazları bir yıl kadar ara sokaklarda ve istimlâk edilen blokların arsaları üzerinde salaş dükkânlar kurarak pazarlarını andıran bir çarşı kurdular. Belediye Mısırçarşısının Tahmis Caddesi üzerindeki dış dükkânlarını restore ettirerek içeri kısmını balıkcı dükkânı olarak sureti mahsusada yaptırdı, ve bu esnafa verdi; 1958 de bu suretle İstanbul, tarihî Balıkpazarını kaybetmesine karşılık ilk defa tertemiz ve muntazam balıkcı dükkânlarına kavuştu. Balıkpazarı meyhânelerinin tantanalı devri 1908 meşrutiyetinde sönmeğe başlamıştı. Bizim bu ansiklopedinin temel notlarını hazırladığımız sıralarda, 1927 - 1930 arası, Balıkpazarında, üçü Lüleci Sokağında, dördü Balıkcılar Loncası Sokağında, iki tanesi de daha geride dokuz meyhâne kalmış bulunuyordu. Tetkik için bir meyhâne kapusu eşiğinden içeriye adım atmağa cesaret ettiğimiz sıralarda ise, Balıkpazarı şöhreti olarak Lüleci Sokağında Karadenizli Temel Efendinin Meyhânesi, Doktorun Meyhanesi, Koçonun Mayhânesi; Balıkcılar Loncası Sokağında Tünel Meyhânesi ve Borisin Meyhânesi; Balıkhâne Sokağında da Bodrum meyhânesi bulunuyordu; ki bunlardan Bodrum Meyhânesi, son yıllarında bu nâçiz muharririn bir hâtırasına izafeten adını değiştirmiş, “Gaskonyalılar Meyhânesi” adını almıştı. “Temel Efendi, işinin ehli değildi, kalben çok temiz adamdı; Balıkpazarında kurd komşusu Doktorlarla rekabet edemedi; dükkânını kapadı, yeri tavukçu oldu. Lüleci Sokağı meydana ilhak olununca Doktorla Koço meydana çıktılar. Bu devirdedir ki Koçonun gedikli meşhur bir müşterisi rahmetli atlet Besim Koşalay olmuştur; öylesine ki bu meyhânenin bulunduğu blok da yakılınca zavallı Besim, kendi tâbiri ile “evi yıkılmış gibi” olmuş ve tezine hastalanıp ölmüştür. İpek gibi, çok içli, son derce ve edebli insan olan Besimin “Meyhâneci Güzeli” diye takıldığı Koçonun oğlu ve tezgâhdar - sâkisi olan genc, bu ünlü atletin cenazesinde hüngür hüngür ağlıyarak hazır bulunmuştur. Balıkcılar Loncası Sokağındaki Borisin meyhânesi, önündeki bloklar yıkılmadan çok önce istimlâk edilip kapatılmıştı. Balıkpazarı kaldırılırken, ikinci faaliyet devresinde Balıkcılar Loncası Sokağı ile Balıkhâne ve Balıkhâne meydana katıldı. Bu sefer Bodrum - Gaskonyolılar, Balıkpazarında kalmış son meyhâne olarak bir ay kadar daha mevcudiyetini muhafaza edebildi; bu meyhânenin mukadderatını eline almış Toma Çinga, elektriği de kesilince, kepenginı bir daha açmamak üzere indireceği gece, son vefakâr müşterilerine mum ışığında sofra kurmuştur (B. : Beyoğlu Balıkpazarı; Galata Balıkpazarı; Balıkcılar Loncası Sokağı; Lüleci Sokağı; Borisin Meyhânesi; Tünel Meyhânesi; Bodrum Meyhânesi; Balıkpazarı Meyhâneleri; Balıkcı Dükkânları ve Balık Madrabazları). Balıkpazarı ve Balıkpazarı Yalısı 1 — Bizans devrinden kalma kale bedeni, 2— Balıkpazarı Kapusu, 3— Yenicami Kapusu, 4— Eminönü Meydanı, 5— Helvacıbekir Sokağı, 6— Peynirciâkif Sokağı, 7— Lüleci Sokağı, 8— Balıkcılar Loncası Sokağı, 9— Balıkhâne Sokağı, 10— İzzetmehmedpaşa Camii, 11— Balıkpazarı Caddesi, 12— Köprü, 13— Vâlide Hanı bloku, 14— Beşiktaş İskelesi, 15— Tophâne İskelesi, 16— Balıkpazarı İskelesi, 17— Hasköy İskelesi (taranmış bloklar 1936 da Yeni Camiin önü açılır iken kaldırılmıştır).