Fetihten bu yana Balattan pek çok yangın çıkmış, semt yer ile bir olmuş, hattâ, İstanbulun Haliç kısından çıkan bütün ateş âfetleri gibi, poyraz esdiği zamanlar Balat yangınlarından çoğu İstanbulun büyük bir kısmını mahveden felâket halini almıştır. Tarih kaynaklarımızın tesbit ettiği başlıca Balat yangınları şunlardır : Hicrî 19 cemâziyelevvel 1049 (M. 1639) yangını — Bir pazartesi gecesiydi, ateş, Balat Kapusu dışındaki Mumhânelerden çıktı. şiddetli bir poyraz esiyordu. Evvelâ sur dışında, sahil boyundakı binalar gitti, sonra, sur içinde ulu bir ceviz ağacı tutuşarak ateş içeri atladı, sabaha kadar bütün Balatı kül etti, sabaha karşı Fethiye Camii ve Drağman Mahallesi yandı, ateş, ertesi günü öğle vakti Çukurbostana dayanarak söndü. Yangın sahasının bir kenarını Halicde Balat ve Fener Kapuları, dığer kenarını Sultanselim imâreti ile Çukurbostan teşkil ediyordu. Bibl. : Naimâ Tarihi, III. Hicrî 26 muharrem 1104 (M. 1692) yangını — Bir çarşamba gecesi alaturka saat beşte Balat (Ferahkethüda) Câmii kurbünde bir hallaç dükkânından çıktı, bir veçhile söndürülmiyerek Kesmekayaya kadar 1500 e yakın ev dükkân yandı, müverrihin tâbiri ile “müslüman ve kefereden nice iğniya ve fukara berbad oldu.” Bibl. : Silâhtar Târihi, II. Hicrî 15 şevval 1133 (M. 1721) yangını — Gece saat birde (a...

Fetihten bu yana Balattan pek çok yangın çıkmış, semt yer ile bir olmuş, hattâ, İstanbulun Haliç kısından çıkan bütün ateş âfetleri gibi, poyraz esdiği zamanlar Balat yangınlarından çoğu İstanbulun büyük bir kısmını mahveden felâket halini almıştır. Tarih kaynaklarımızın tesbit ettiği başlıca Balat yangınları şunlardır : Hicrî 19 cemâziyelevvel 1049 (M. 1639) yangını — Bir pazartesi gecesiydi, ateş, Balat Kapusu dışındaki Mumhânelerden çıktı. şiddetli bir poyraz esiyordu. Evvelâ sur dışında, sahil boyundakı binalar gitti, sonra, sur içinde ulu bir ceviz ağacı tutuşarak ateş içeri atladı, sabaha kadar bütün Balatı kül etti, sabaha karşı Fethiye Camii ve Drağman Mahallesi yandı, ateş, ertesi günü öğle vakti Çukurbostana dayanarak söndü. Yangın sahasının bir kenarını Halicde Balat ve Fener Kapuları, dığer kenarını Sultanselim imâreti ile Çukurbostan teşkil ediyordu. Bibl. : Naimâ Tarihi, III. Hicrî 26 muharrem 1104 (M. 1692) yangını — Bir çarşamba gecesi alaturka saat beşte Balat (Ferahkethüda) Câmii kurbünde bir hallaç dükkânından çıktı, bir veçhile söndürülmiyerek Kesmekayaya kadar 1500 e yakın ev dükkân yandı, müverrihin tâbiri ile “müslüman ve kefereden nice iğniya ve fukara berbad oldu.” Bibl. : Silâhtar Târihi, II. Hicrî 15 şevval 1133 (M. 1721) yangını — Gece saat birde (alaturka) Balat dahilinde Hacıisâ mahallesindeki büyük Sinagokun karşısındaki bir yahudi terzinin dükkânından çıktı. Dükkânlar, evler ahşab ve birbirine bitişik olduğundan sür’atle büyüdü. Sadırâzam Dâmad İbrahim Paşa, Nişancı Paşa ve Yeniçeri ağası ile derhal yangın yerine geldi. Az sonra da devrin hükümdarı Üçüncü Ahmed, “Kancabaş” denilen flikai hümâyun ile gelerek karaya çıktı; fakat Sadırâzam hemen bir telhis göndererek “Yahudhânelerin bulunduğu sokakların çok dar ve moloz ile dolu ve sökülemiyecek derecede halk yığılmış olduğunu” arzetti ve “denizden temaşa edip söndürülmesi için hayır duada bulunmalarını” rica etti. Kendisi ise ateşin yanına kadar sokularak bir taraftan halkı teskin ve teselliye, diğer taraftan halkı teskin ve teselliye, diğer taraftan, yangını söndürmeğe gelen Yeniçerileri gayrete sevketmek için bol bol ihsanlarda bulunmağa başladı. Fakat yahudhâneler gaayet yüksek (B. : Yahudhâne) ve ekserisi harab, vak’aünvisin teşbihi ile bir yalımda parlamağa müsaid mum fitili gibi olduğundan yangın âfet halini aldı ve 77 Yahudhâne, 120 dükkân, 4 debbağhane, 6 ekmekçi, fırını, 1 çörekçi fırını, 7 değirmen, 23 müslüman evi, Çavuş Mescidi, medresesi ve mektebi yandı. Yangını su ile söndürmek mümkün olamayınca, etrafında Hacıisa Mescidinin bir tarafı, on bir müslüman evi ve üç adet sinagok ve sekiz hıristiyan evi hedmedildi ve ateş güçlükle önlendi. Bibl. : Râşid Tarihi, V. Hicrî 1 muharrem 1142 (M. 1729-1730) yangını — Ateş, surun Balat Kapusu dışında meydana nâzır mescidin altındaki mahzenlerden birinden çıktı, şiddetli bir poyraz ile derhal bir âfet halini aldı ve sur içine sirayet ederek yirmi dört saat devam etti ve İstanbulun sekizde birine yakın bir kısmını mahvetti; şöyle ki: Haliç boyunda Fener kapusundan Ayvansaraya kadar uzanan bir hattan geride Edirnekapu ve Zincirlikuyaya kadar varan bir pafta, içinde kalan büyük camilerle Kaariye Camii civarında mucize kabilinden kurtulmuş beş on ev müstesna, tamamen yandı. O zamana ait hususî bir mecmuadaki bir kayde göre yirmi beş câmi ve mescid ve on dört fırın yanan binalar arasında idi. Bilhassa ilmiyeye mensup ricalden bâzılarının konakları, kıymetli eşyaları ve kütüphaneleri ile kül oldu ki tesbit edilenler şunlardır: Bekçiler Camii civarında Şeyhülislâmlardan Abdürrahim Efendi konağı, Kevagibizâde Veliyeddin Efendi konağı, İstanbul Kadılığından mazûl Sun’ullah Efendi konağı, Zincirlikuyu civarında Anadolu Kadıaskerlerinden sahhafzâde konağı, Karagümrükte Öküz Mehmed Paşa Camii kurbinde Mirzazâde konağı. Yanan büyük binalardan birisi de Balat büyük kilisesi idi. Binlerce insan kışa yakın açıkta kaldı. Halk nazarındaki mevkii hayli sarsılmış bulunan Sadırâzam Damad İbrahim Paşa, bu gibi âfetlerden doğacak galeyana meydan vermemek için şiddetli ve sür’atli tedbirler aldı: Evvelâ, her büyük yangından sonra fiatı daima yükselen inşaat malzemesini hemen tesbit ve tescil ettirerek “bir akçe ve habbe” fazlasına satılmamak üzerine narh koydu ve muhafazasına Mimarbaşı Ağayı memur etti. İstanbula kereste, tuğla ve kiremid gibi inşaat malzemesi gönderen yerlere, eldeki mevcudun derhal yollanması ve geceli gündüzlü yeni imalât ile uğraşılarak mütemadiyen İstanbula sevki bildirildi. Edirne, Gelibolu, Maydos ve Sakız adasına gönderilen fermanlarla da, oradaki dülger ve yapı kalfalarının derhal İstanbula sevki emredildi. Kereste kesenlerle nakliyatçılarının fırsattan istifade ettikleri için, Geliboludan Tunaboğazına ve Kocaeli ve Bolu hâkim ve idare âmirlerine şiddetli fermanlar gönderildi. İstanbulda, dülger, kalfa ve amele, yapı işçilerinin yangın yerlerinde çalışmalarını temin maksadı ile, şehrin diğer semtlerinde yeni yapı yasak edildi. Bu suretle harikzedegânın felâketi kısmen önlemiş oldu ve yanan yerler de sür’atle imâr olundu. Bibl. : Ârif Beyin makalesi, Osmanlı Tarih Encümeni mecmuası. Hicrî 10 şevval 1159 (M. 1746) yangını — Gece alaturka saat altıda Balat Kapusu içinden çıkdı, gece yarısına kadar devam etti, bir çok yahudhâne ve dükkân yandı. Bibl. : O.N. Ergin, Mecellei Umuri Belediye. Hicrî 13 şaban 1196 (M. 1782) yangını — Bir çarşamba günü akşama doğru çıktı, Padişah Birinci Abdülmecid ve Sadırâzam İzzet Mehmed Paşa yangın yerine gidip çok gayret sarfedildi ise de ateş o gece ve ertesi günü akşamına kadar devam etti. Haliç sahilinden Sultan Selim Camiişerîfi ile Karagümrük ve Hazineişerîf aralarındaki sahayı yaktı. 7000 e yakın ev yandı. Bibl. : Cevdet Tarihi, II. Hicrî 21 Ramazan 1227 (M. 1812) yangını — Gece saat alaturka dörde yakın dörtyol ağzı denilen yerde yahudi evinden çıktı. Yahudilerin kamış bayramı idi, ateş sür’atle yayılarak sur içi ve dışı bütün Balatı sardı ve bütün gayretlere rağmen beş kol halinde yayıldı, bir kolu Eğri kapuya dayandıktan sonra söndü. Bir kolu Tekfürsarayına doğru gitti ve kale duvarında kaldı. Bir kolu Balat Hamamını ve sair mahalleleri yakarak Balat Kilisesine geldi, rahibler, Tulumbacıbaşı Ağa ile neferatına 15.000 kuruş vadederek ateşin kiliseye sirayetine mâni oldular. Devrin hükümdarı İkinci Sultan Mahmud, o akşam iftarı kumbaracı kışlasında yapmıştı, ateşi haber alınca derhal Aynalıkavak Sarayı yanındaki Tersane Eminleri Bilek Konağına geldi, sahur yemeğini orada yiyerek yangın yerinde bulunan Kaymakam Paşaya, Kaptan Paşaya, Sekbanbaşı Ağaya, Bostancıbaşı Ağaya ve sair zabitana hasekiler gönderdi ve ateşin söndürülmesi için can ve başla çalışmasını emretti. Balatın namlı meyhânelerinden Çuhacıoğlu meyhânesinin sahibi on kadar tulumbayı içeri alarak kendi miçolarına ve işe yarar sair kimselere paralar dağıtarak ateşin bir kolunu meyhâne önünde durdurmağa muvaffak oldu. Bir kolu ertesi gün de ilerliyerek baştan başa Ayvansarayı yaktı. Bir kolu Ayvansaraydan sur dışına atladı, şiddetle esen bir lodos rüzgârı ile önüne geçilmez bir halde Eyyuba doğru ilerledi. Haliç dalgalıydı; yahudilerin itikadınca, kamış bayramlarında sandala binmek büyük günah sayılırdı, yalımları, lodos ile sahile doğru inen ateşin önünden kaçmakta olan Yahudilerin bir kısmı kendilerini denize atmağa başladılar, çoğu denizde boğuldu; bir kısmı da âyâl ve evlâdlarının ellerinden yapışıp karadan Eyyuba kaçtılar ve Halici dolaşarak karşıda Hakköye sığındılar. yağmacı makulesi tulumbacılar için, bu yangın, külhani tâbiri ile bir “kızılbayram” oldu; Bostancıbaşı Ağa bunların elinden yağma ve gazbedilen eşyanın bir kısmını istirdada muvaffak olarak “Sizin imdadınız lâzım değil” diye yangın hududunun dışına attırdı. Ateşin Eyyuba doğru ilerliyen kolu, Zâlpaşa İskelesinde ancak önlenebildi. Ateş onbeş buçuk saat devam etti. Bibl : Câbî Said Vekayinâmesi. Hicrî 3 şaban 1243 (M. 1828) yangını — Bir salı gecesi Abacıbaşı Çeşmesi civârından çıktı, 6 saat sürdü, vak’anüvis Lûtfi Efendinin lisanı ile “hıristiyan ve yahud hânelerinden bir çok büyût ve menâzil mahvü muzmahil oldu”. Hicrî 14 zilkaade 1282 (M. 1866) yangını — Ateş sur içinden çıktı, 500 kadar bina yandı. Bibl. : O.N. Ergin, Mecellei Umuri Belediye. 1284 (M. 1867 - 1868?) yangını — Ateş sur dışından çıkdı, 118 binâ yandı. Bibl. : O.N. Ergin, Mecellei Umuri Belediye. R. 19 teşrinievvel 1293 (M. 1877) yangını – Mahkemealtı denilen yerden çıkdı, 121 binâ yandı. Bibl. : O.N. Ergin, Mecellei Umuri Belediye. R. 21 mayıs 1306 (M. 1809) yangını — kürkçü Çeşmesinde 25 binâ yandı. Bibl. : O.N. Ergin, Mecellei Umûri Belediye. R. 23 Temmuz 1306 (M. 1890) yangını — Ateş bir Pazartesi gecesi alaturka altı buçukta Balatta sur dışında Mehmet Efendinin keresteci dükkânından çıktı. Civar evler ve dükkânlar tamamen ahşap ve şiddetli bir popraz esmekte olduğundan hemen büyüdü. 70 ev 35 dükkân 1 cami yandı. Yangın yerine merkez kumandanı Arif ve Jandarma kumandanı Cemal Paşalarla zaptiye nâzırı Nâzım Beyin gayretleriyle şiddetli rüzgâra rağmen ateşin daha büyük bir âfet haline girmesi önlendi. Yanan evlerin hemen hepsi yahudilere ait olup içinde ancak üç dört rum ve ermeni hanesi vardı. R. 17 mart 1308 (M. 1892) yangını — Karabaş Mahallesinde 60 ev yandı. Bibl. : O.N. Ergin, Mecellei Umûri Belediye. R 29 haziran 1312 (M. 1896) yangını — Karabaş Mahallesinde Dibek denilen yerde 45 binâ yandı. Bibl. : O.N. Ergin, Mecellei Umûri Belediye. R. 11 temmuz 1327 (M. 1911) yangını — 334 ev yandı. Bibl. : O.N. Ergin, Mecellei Umûri Belediye. R. 13 aralık 1328 (M. 1912) yangını — 27 ev yandı. Bibl. : O.N. Ergin, Mecellei Umûri Belediye.