Bizans devrinde şehrin Haliç surları üzerinde en mühim kapulardan biri idi, “Balat Kapusu” adını fetihden sonra almıştır; son devir İmparatorlarının ikametgâhı olan Vlaherna (Blachernae) sarayına yakın bulunması, deniz yolu ile saraya gelenlerin bu kapu karşısındaki iskelede karaya çıkarak şehir içine de bu kapudan girdikleri için fetihden evvelki adı Vasiliki Pili (Basiliki Pili) = (Hükümdarkapusu, Babıhümâyun) idi. Balat adının rumcada saray mânasına olan “palatiyon” dan bozma olduğu söylenir ki fetihden sonra Türkler tarafından verilmiş “Balat Kapusu adının da eski ismini tuttuğu anlaşılır, şu fark ile fetihden sonra Balat ismi ayrıca bütün semte alem olmuştur. Bugünkü Balat Vapur İskelesinin hemen tam karşısına düşen Balat Kapusu ile sağında ve solunda uzanan sürülerden ve burclardan eser kalmamıştır; bir salı gününe rastlıyan 10 temmuz 1894 zelzelesinde evvelâ yer ile bir çökmüş ve sonra enkazı kaldırılmıştır. Muhtelif eski haritalarda, bu ara Hicrî 1254 (Milâdî 1838) tarihinde Mühendishâne talebeleri tarafından yapılmış ve bugün vesika kıymeti yüksek olan İstanbul haritasında Balat surları ile Balat Kapusunun yeri kesin olarak gösterilmiştir. Balat Kapusundan sahne edebiyatımızda kalmış bir hâtıra vardır; Karagöz’de yahut Orta oyununda yahudi bezirgân tipi hayal perdesine y...

Bizans devrinde şehrin Haliç surları üzerinde en mühim kapulardan biri idi, “Balat Kapusu” adını fetihden sonra almıştır; son devir İmparatorlarının ikametgâhı olan Vlaherna (Blachernae) sarayına yakın bulunması, deniz yolu ile saraya gelenlerin bu kapu karşısındaki iskelede karaya çıkarak şehir içine de bu kapudan girdikleri için fetihden evvelki adı Vasiliki Pili (Basiliki Pili) = (Hükümdarkapusu, Babıhümâyun) idi. Balat adının rumcada saray mânasına olan “palatiyon” dan bozma olduğu söylenir ki fetihden sonra Türkler tarafından verilmiş “Balat Kapusu adının da eski ismini tuttuğu anlaşılır, şu fark ile fetihden sonra Balat ismi ayrıca bütün semte alem olmuştur. Bugünkü Balat Vapur İskelesinin hemen tam karşısına düşen Balat Kapusu ile sağında ve solunda uzanan sürülerden ve burclardan eser kalmamıştır; bir salı gününe rastlıyan 10 temmuz 1894 zelzelesinde evvelâ yer ile bir çökmüş ve sonra enkazı kaldırılmıştır. Muhtelif eski haritalarda, bu ara Hicrî 1254 (Milâdî 1838) tarihinde Mühendishâne talebeleri tarafından yapılmış ve bugün vesika kıymeti yüksek olan İstanbul haritasında Balat surları ile Balat Kapusunun yeri kesin olarak gösterilmiştir. Balat Kapusundan sahne edebiyatımızda kalmış bir hâtıra vardır; Karagöz’de yahut Orta oyununda yahudi bezirgân tipi hayal perdesine yahut oyun yerine çıkarken Karagözde perde arkasındaki hayâlî sanatkâr, orta oyununda da diğer bütün oyuncular bir ağızdan, güftesi ve bestesi bütün İstanbul halkı tarafından ezberlenmiş bir türküyü söylerlerdi; türkünün kıt’ası şudur : Balat Kapusundan girdim içeri Güzeller oturmuş iki keçeli Yalvarırım, yakarırım almaz içeri Andee.. andeee.. Vamoz Balata Bu kıt’anın ikinci mısraı ekseriya değiştirilir : “Oturmuş yahudiler iki keçeli...” denilirdi (B. : Balat Sâhili). Karagözde Balat Kapusu terennümü (Nota: Muhiddin Erev)