Eski Babıâli, yeni Ankara Caddesinin Kayserili Ermeni kitabcılarının en namlılarından, Gayret Kütüphanesi sahibi, (1296 Rûmî) da Kayseride doğdu, Ohannes adında ticaretle meşgul bir zatın oğlu idi; tahsil hayatı, Kayserideki Faransız Kollejine devam ettiği bir kaç yıldan ibaret kaldı; 1895 de İstanbula gelerek halazadesi Kirkor Faik’in Asır Kütüphanesinde tezgâhtar oldu; okumak aşkı o kadar kuvvetli idi ki kendisini otodidakt olarak yetiştirmeğe muvaffak oldu. Garbis Balamudoğlu, İstanbul Ansiklopedisine verdiği notlarda şu samimî hatıraları kaydeder : “Daha memlekette iken kitap âşıkı bir çocuktum, harçlığımla kurulmuş bir küçük, kütüphânem var idi; on on iki yaşlarımda Fuzûlinin gazellerini ve Telemak’dan bir çok yerleri ezberlemişdim; sekiz on çocuk, bağlara giderdik; bir dağ eteğinde oturur, tarlalara güneş vurmuş, buğdaylar renk renk olmuş, rüzgâr vurdukça harelenir, gözlerim dalar, kendimden geçerdim; bir gün şiirler yazabileceğimi umardım.. Meğer duymak kâfi değilmiş, duyguyu kalem diline vermek için de sihirli bir hünere sahip olmak lâzım imiş... Yıllarca sonra, refikamın vefatında ağlaya ağlaya “Yapraklar dökülürken aşkımız” diye bir mersiye yazdım. İstanbula geldiğimde çocuktum fakat fikren uyanıktım. Çıraklığımın ilk aylarına aid bir tuhaflığımı hatırlarım: Mostraya di...

Eski Babıâli, yeni Ankara Caddesinin Kayserili Ermeni kitabcılarının en namlılarından, Gayret Kütüphanesi sahibi, (1296 Rûmî) da Kayseride doğdu, Ohannes adında ticaretle meşgul bir zatın oğlu idi; tahsil hayatı, Kayserideki Faransız Kollejine devam ettiği bir kaç yıldan ibaret kaldı; 1895 de İstanbula gelerek halazadesi Kirkor Faik’in Asır Kütüphanesinde tezgâhtar oldu; okumak aşkı o kadar kuvvetli idi ki kendisini otodidakt olarak yetiştirmeğe muvaffak oldu. Garbis Balamudoğlu, İstanbul Ansiklopedisine verdiği notlarda şu samimî hatıraları kaydeder : “Daha memlekette iken kitap âşıkı bir çocuktum, harçlığımla kurulmuş bir küçük, kütüphânem var idi; on on iki yaşlarımda Fuzûlinin gazellerini ve Telemak’dan bir çok yerleri ezberlemişdim; sekiz on çocuk, bağlara giderdik; bir dağ eteğinde oturur, tarlalara güneş vurmuş, buğdaylar renk renk olmuş, rüzgâr vurdukça harelenir, gözlerim dalar, kendimden geçerdim; bir gün şiirler yazabileceğimi umardım.. Meğer duymak kâfi değilmiş, duyguyu kalem diline vermek için de sihirli bir hünere sahip olmak lâzım imiş... Yıllarca sonra, refikamın vefatında ağlaya ağlaya “Yapraklar dökülürken aşkımız” diye bir mersiye yazdım. İstanbula geldiğimde çocuktum fakat fikren uyanıktım. Çıraklığımın ilk aylarına aid bir tuhaflığımı hatırlarım: Mostraya dizilmiş kitapların üstüne, her sabah, kitapların cild ve kapak renklerine uygun sarı, beyaz, kırmızı, güller koyardım. Hâlâ, kitabı, çiçekten ayırd etmem, o zamanlar, okur yazar hanımlar, kitap almağa araba ile gelirlerdi, hemen koşardım. Öbür çırak benden evvel davransa da : — O çocuk gelsin! diye beni isterlerdi; çünkü dillerinden ancak ben anlardım: — Çardaklı Bakıcı var mı? dediler mi, koşar “tesatüf” romanını getirirdim; — Atâ ile Şefika’yı istiyorum! denilince “Zavallı Necdet” i sunardım; çıkan romanların hepsini okumuşum vesselâm! Şu kadar senelik kitabcılık hayatımda benden “Japonca elifba” isteyen bir müşteriye yok dedim, “Z ile başlayan ve K ile biten” bir kitap isteyen diğer bir müşterinin de hangi eseri istediğini anlayamadım. Sinnimin küçüklüğüne bakmadan devrin muharrirleri ile konuşmasını, bunlardan da bilhassa rüsumattan Besim beyle “Lûgat Naci” yi tamamlamıya çalışan Müstecâbizâde İsmet Beyi pek severdim. Mürettipliğe de hevesim vardı, bu işi öğrendim, fakat kendim dizip bastırdığım yegâne eser “Gayret Kütüphânesi sahibi Garbis” diye bir kart vizitdir, kullanacak yerim yok, verip göstermeğe utanarım, yıllarca koynumda sakladığım o kart vizitciklerimin hâtırası da kıymetlidir. Musikiye de merak sarmışımdır, kanun çalarım, çocukluk ve gençlik devirlerimin hemen bütün şarkıları hâfızamdadır. İlk dükkânımı, çocuk denilecek bir yaşda açdım, 1897 de Zaman Kütüphanesini satın aldım, cebimde yüz param vardı, iki ay vâde ile 30 altına almıştım, sahibi gidip Tefeyyüze kâtip oldu. Sonra Zamanı ağabeyim Misak’a devrettim, kütübhanemin adını Gayret koydum; hâfızamda yıllarını tesbit edemiyeceğim, Agobun Marifet Kütüphanesini Yorgaki’nin İstanbul Kütüphânesini, Arsen’in Dersaadet Kütüphânesini, Yani Martoğlunun Selâmet Kütüphânesini Aleksa’nın Köprüdeki Bahriye Kütübhânesini satın alarak hepsini Gayret’e kattım. Hürriyetin ilânında malûmatcı Baba Tahirin Bütün kitablarını satın aldım. İstanbuldan kaçacağı sıralarda Sabahcı Mihranın kitablarını aldım. Harf inkılâbında İkbal, Kanaat, Cihan Kütübhâneleri Arab harfleriyle basılmış eserlerini elden çıkarırken toptan ben satın aldım. Keza Hüseyin Cahid’in “Oğlumun Kütübhânesi” ni, Bürhan Cahid ve Kirkor Kömürciyan eserlerini bana devrettiler; Mühendishâne eski harflerle eserlerini tasfiye ederken ben aldım; Ahmed İhsan elindeki bütün Serveti Fünun cildlerini sattı, ben aldım; bu suretle elimde devir devir, koleksiyonlar toplandı, bana maliyet fiyatlarına küçük meşru kazancı koyarak ve üzerlerindeki mevzu fiatları akıllara durgunluk verecek surette kırarak halka, fîsebilillâh, dağıttım; bir çok kimseler, bilhassa gençler bu eserleri ancak benim yüzümden tedarik edebilmişlerdir diyebilirim; seyyar kitabcılara, yaymacılara da para kazandırdım. Bir tâbi olarak Hasan Bedreddin, Bürhan Cahid ve Ercümend Ekrem Beylerin eserlerini bastım; şu son yıllarda da Samiha Ayverdi Hanımefendinin tâbii oldum. Mesleğim nankör çıkmadı, bu sıfatla beni tetviç etti. Son basdığım mühim bir eser de doktor Bedri Ruhserman’ın üç cildlik “Ruh ve Kâinat” dır. Garbis Balamudoğlu (Resim : S. B.)