EN
Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
Hakkında
İstanbul Ansiklopedisi
Reşad Ekrem Koçu
Web Projesi
Maddeler
❯
4. Cilt: Ba-Bay
BAKKAL CİVANLARI
İstanbulun diğer bütün esnaf civanları gibi bakkalzâdeler, yahud bakkal tezgâhdar, çırakları arasında emsalsiz güzellikleri ile göze çarpan gencler Büyükşehrin kalender, külhânî meşreb şâirleri tarafından şiirlerle medhedilmişler, İstanbul Şehrengizlerinde yer almışlardır. Aslı Mâverâünnehirli, kendisi de orada doğmuş ve yetişmiş olan onbeşinci asrın büyük matematik bilgini Ali Kuşcu müsbet ilimlerin ciddî mesâisi arasında edebiyat ile de meşgul olmuş, bir bakkal güzelinin medhi şânında farsca çok zarif bir beyit söylemişdir; bu büyük âlimin: Bakkalın elinde terâzi, ve ben onun sûretine hayran Gel ey müşteri gör, Kamer Mîzan Burcunda!.. diye tasvir ettiği genc çok muhtemeldir ki İstanbulun ilk müsliman bakkal çıraklarından biridir (B. : Ali Kuşcu). On altıncı Asır şairlerinden ve Yavuz Sultan Selimin hâs nedimlerinden olub Galata Kadılığından emekliye ayrılmış şâir Nihâli de bir bakkal civanı için : Sâde yağın istedim ben bir güzel Bakkaldan Yağ acı dediği bana tatlı geldi baldan.. diyor. Onsekizinci asrın külhânî şâirlerinden Haşmet Efendi Üçüncü Sultan Mustafanın kızı Hibetullah Sultanın doğumu münasebeti ile yazdığı “Vilâdetnâmei Hümâyun” adındaki mensur eserinde, bu doğumda yapılan şenlikler arasında büyük esnaf alayını anlatır iken bakkalların geçişini, bugünkü yazı dili...
⇓ Devamını okuyunuz...
İstanbulun diğer bütün esnaf civanları gibi bakkalzâdeler, yahud bakkal tezgâhdar, çırakları arasında emsalsiz güzellikleri ile göze çarpan gencler Büyükşehrin kalender, külhânî meşreb şâirleri tarafından şiirlerle medhedilmişler, İstanbul Şehrengizlerinde yer almışlardır. Aslı Mâverâünnehirli, kendisi de orada doğmuş ve yetişmiş olan onbeşinci asrın büyük matematik bilgini Ali Kuşcu müsbet ilimlerin ciddî mesâisi arasında edebiyat ile de meşgul olmuş, bir bakkal güzelinin medhi şânında farsca çok zarif bir beyit söylemişdir; bu büyük âlimin: Bakkalın elinde terâzi, ve ben onun sûretine hayran Gel ey müşteri gör, Kamer Mîzan Burcunda!.. diye tasvir ettiği genc çok muhtemeldir ki İstanbulun ilk müsliman bakkal çıraklarından biridir (B. : Ali Kuşcu). On altıncı Asır şairlerinden ve Yavuz Sultan Selimin hâs nedimlerinden olub Galata Kadılığından emekliye ayrılmış şâir Nihâli de bir bakkal civanı için : Sâde yağın istedim ben bir güzel Bakkaldan Yağ acı dediği bana tatlı geldi baldan.. diyor. Onsekizinci asrın külhânî şâirlerinden Haşmet Efendi Üçüncü Sultan Mustafanın kızı Hibetullah Sultanın doğumu münasebeti ile yazdığı “Vilâdetnâmei Hümâyun” adındaki mensur eserinde, bu doğumda yapılan şenlikler arasında büyük esnaf alayını anlatır iken bakkalların geçişini, bugünkü yazı dilimize çevrilmiş şekli ile şöylece tasvir ediyor: “... kasabların ardından bakkalların fıstık dudaklı ve bâdem gözlü tüysüz tâze civanları tatlı tebessümler gülüşlerle işve satarak ve ayakdaşları ile yağlı ballı sohbet ederek geçdiler ve narha, terâziye gelmez bahşişlerini aldılar” diyor. Bir başka şâir de yine bir esnaf alayında bakkal civanlarını tasvir yolunda : Bal bal bal diyerek geçdi nice dilber bakkal Baldır deyu gel pâyine düş sâkına bak kal!.. diyor. Zamanımızda artık dükkânlarda görülmüyor, fakat pazar yerlerinde rastlanır, bâzı esnaf ve bu arada pazarcı bakkallar dirhemleri yetmediği için ağırlıkları dirhemle tesbit edilmiş taşları dirhem yerinde kullanırlar; terâzisinde böyle taş dirhemler kullanan bir nevcivan bakkal için de yine adı unutulmuş bir şâir şu beyti söylemiştir: Gir âfet bakkaalı sitem sencin elinden Taşlarla döğer sînesini keffei mîzan İkinci Abdülhamid devri sonlarında yaşamış halk şâiri Tophâne ketebesinden Üsküdarlı Âşık Râzî de Vasil adında Karamanlı güzel bir bakkal çırağı için hezel yollu şu manzumeyi yazmışdır : Şu dilber çırağın Vasildir adı Ustası üstüne germiş kanadı Kişmirî civandır, Karamanlıdır Akın adı vardır, esmerin tadı Gözü mîzan olmuş elleri kantar Metâi vaslını noksana tartar Bugün peşin yarın viresiyedir Ayağı altına koyamaz mantar Meseldir bal tutan yalar parmağı Bakkalda çırakdır yüzünün ağı Karaman kuzusu oyunbaz olur Kenâra çekmeli geçmeden çağı Sucuk peynir pasdırması sabunu Bakkal civanının çoktur oyunu İpe un sererse şaşar kalırsın Budur fındıkcının kârı kaanunu Yalın ayağına ister kundura Şalvar mintan lâyık mı yırtık dura Haftaya pazara büyük paskalya Keseyi aç beyim dilbaz gâvura Fese bakma kâküle bak kâküle Benzemez mi katmerli mor sünbüle Ya ne dersin dilber Vasil güldükce Yanakda açılan şu gonce güle Fes kuşak mintan da al efendim al Bir daha bulunmaz böyle bir bakkal Bakla çuvalına sokup avucu Âşıkı zârine açayım bir fal Şu bâbı vuslattır şu cilve şu naz Eşikden ayağın atamaz şehbaz Sanma ki küfrânı nîmettir civan Engeldir araya giren şu papaz Günahın çıkarır bir kara keşiş Halvetde olurmuş bir acâib iş Hiristos şâhidim yürekde hâlâ Âhû nigâhınla sapladığın şiş Vesilim pek tutar âşıkın âhı Sırtında gömlek mi sandın günâhı Dünyayı cehennem eyledin bana Ahretde boyladın gitti dûzahı
Tema
Folklor
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Kod
IAM040252
Tema
Folklor
Tür
Ansiklopedi sayfası
Biçim
Baskı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Tanım
Cilt 4, sayfalar 1928-1929
Bakınız Notu
B. : Ali Kuşcu
Tema
Folklor
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
  İş birliğiyle
Kullanım Şartları
Çerez Politikası
KVKK